ایران و شطرنج هسته‌ای، بازنده کیست؟

خبرگزاری آلمان روز سه‌شنبه، ۹ فوریه (۲۰بهمن)، تحلیلی از آغاز تولید اورانیوم ۲۰‌درصدی از سوی ایران ارائه داده است. این تحلیل می‌گوید، تا کنون قدرت‌های جهان از تولید اورانیوم سه و نیم ‌درصدی در ایران هراس داشتند، اینک جمهوری اسلامی اعلام کرده که تولید اورانیوم ۲۰ درصدی را آغاز کرده است.

اگرچه هر دوی اینها یعنی اورانیوم سه و نیم ‌درصدی و اورانیوم ۲۰ درصدی به تنهایی خطرناک نیستند و می‌توان از آنها تنها برق اتم تولید کرد، اما به نظر می‌رسد که اقدام اخیر جمهوری اسلامی مهر تأییدی بر هراس غرب بوده باشد.

غرب از این هراس دارد که هدف نهایی ایران تولید اورانیوم با غنای پایین نبوده و غنی‌سازی همچنان تا درجات بالا ادامه یابد. یک دیپلمات خارجی در تهران به خبرگزاری آلمان گفت، اینکه ایرانی‌ها در تلاش ساخت بمب اتمی‌هستند یا نه یک موضوع است و اینکه آنها دانش ادامه‌ی غنی‌‌سازی را دارند یا نه موضوعی دیگر. اظهار نظر این دیپلمات به این جهت اهمیت پیدا می‌کند که در صورت ادامه‌ی غنی‌‌سازی اورانیوم تا حد ۸۰ تا ۹۰ درصد می‌توان بمب اتم تولید کرد.

هفته‌ی گذشته محمود احمدی‌نژاد، رئيس‌جمهور ایران، اعلام کرد که جمهوری اسلامی آماده‌ی معامله با غرب برای ورود اورانیوم با غنای بالا به کشور است و به این ترتیب اعلام کرد که ایران آماده‌ی انعطاف‌پذیری در مناقشه‌ی هسته‌ای است. رئيس جمهور ایران سپس با چرخشی ناگهانی به علی‌اکبر صالحی،‌ رئيس سازمان انرژی اتمی، دستور داد که تولید اورانیوم غنی‌شده با غنای بالا (۲۰درصد) را آغاز کند.

گفته می‌شود که علی اکبر صالحی، تکنوکراتی که در همه‌ی موارد نظراتش همسو با احمدی‌نژاد نیست، در نخستین واکنش‌ها گفته است که این دستور را نمی‌توان دو روزه عملی کرد. بسیاری از ناظران هم بر این باورند. اما صالحی به ناگهان نظر خود را تغییر داد و به سرعت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از تولید اورانیوم ۲۰‌درصدی از سوی ایران آگاه ساخت.

یک گام به پیش‌یک گام به پس

رئیس سازمان انرژی اتمی ایران همچنین گفت، در صورتی که روسیه و فرانسه سوخت راکتور اتمی تهران برای تولید ایزوتوپ‌های پزشکی را تأمین کنند، ایران غنی‌سازی ۲۰ درصدی را متوقف خواهد کرد. در همین حال منوچهر متکی، وزیر خارجه‌ی ایران، تأکید کرد که روند جدید با مبادله‌ی مورد نظر ارتباطی ندارد.

رامین مهمان‌پرست، سخنگوی وزارت خارجه‌ی ایران،‌روز سه‌شنبه، ۲۰ بهمن‌ماه، این اتهام که قصد ایران از استفاده از این اورانیوم مصارف نظامی است را قاطعانه رد کرد و گفت، «این اقدام در چارچوب فعالیت‌های صلح‌آمیز» است. وی هدف اصلی استفاده از این سوخت را «انسان‌دوستانه» و درمان بیماران سرطانی خواند گفت: «ما سوخت را برای کشور نیاز داریم و اگر رآکتور تهران با مشکل مواجه شود حدود ۸۵۰ هزار بیمار با مشکل تامین دارو مواجه خواهند شد».

مهمان‌پرست گفت، ایران ترجیح می‌داد سوخت این راکتور را در همکاری با قدرت‌های غربی تأمین کند، اما غرب نسبت به آمادگی ایران برای این همکاری واقع‌بینانه برخورد نکرد.

تولید سوخت ۲۰درصدی، اقدامی تحریک‌آمیز علیه غرب

یکی از کارشناسان هسته‌ای در تهران به خبرگزاری آلمان گفت، آغاز تولید اورانیوم ۲۰ درصدی توسط ایران اقدامی تحریک‌آمیز علیه غرب است. به گفته‌ی وی، «این اقدام حتی برای احمدی‌‌نژاد یک بازی خطرناک است و می‌تواند با پیامدهایی مانند تحریم یا حتی حمله‌ی نظامی، کشور را در بحران فرو ببرد».

این کارشناس و همچنین برخی از ناظران دیگر معتقدند که اقدام نامبرده را می‌توان یک حرکت شطرنج از سوی ایران تلقی کرد که هدف آن بازگرداندن دوباره‌ی قدرت‌های بزرگ به میز مذاکره است. اما یک دیپلمات خارجی گفت، «این حرکت شطرنج همچنین می‌تواند نتیجه‌ی دیگری نیز به بار آورده و همه چیز را به عقب بازگرداند».

FV/BM