«ایران در نهایت مجبور به تمکین خواهد بود»

جزییات پاسخ ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هنوز روشن نیست، اما برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که جمهوری اسلامی خواهان تحویل گام به گام ۱۲۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده خود با غلظت پایین به روسیه است.

مطابق توافق‌نامه‌ی وین، ایران باید تا پایان سال جاری میلادی ۱۲۰۰ کیلوگرم از مجموع ۱۵۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده‌ی خود با غلظت پایین را برای غنی‌سازی بیشتر به روسیه تحویل دهد. سپس اورانیومی که در روسیه نزدیک به ۲۰ درصد غنی‌شده، راهی فرانسه خواهد شد تا پس از تبدیل به میله‌های سوختی به منظور استفاده در راکتور تحقیقاتی به ایران ارسال شود. در راکتور تهران این سوخت برای تهیه‌ی رادیوایزوتوپ‌های مورد نیاز برای مصارف پزشکی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

علی ‌اصغر سلطانیه‌، نماینده‌ی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گفته‌است که تهران پیشنهاد وین را مثبت ارزیابی می‌کند، اما خواستار ایجاد «تغییرات مهم اقتصادی و فنی» در این پیشنهاد است.

"ملاحظات اقتصادی" ایران

دکتر مهران براتی، کارشناس مسایل سیاسی، معتقد است، برای ایران، با توجه به هزینه‌ی سرسام‌آور تهیه‌ی ۱۵۰۰ کلیوگرم اورانیوم با غلظت پایین، مقرون به‌صرفه‌تر است که اورانیوم مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران را از بازار آزاد تهیه کند.

از نظر آقای براتی، هدف ایران از تحویل این مقدار اورانیوم به روسیه، گرفتن امتیاز دیگری است که غرب حاضر به تن دادن به آن نیست. به گفته‌ی این کارشناس، علت اصرار غرب بر تحویل این مقدار اورانیوم به روسیه، نگرانی از امکان استفاده از آن برای تولید سلاح اتمی است.

تلاش ایران برای غنی‌سازی با روش‌های مدرن‌تر

مهران براتی می‌گوید، هدف ایران گرفتن امتیاز از غرب برای ادامه‌ی روند غنی‌سازی آن‌هم با روش‌هایی مدرن‌تر است؛ امری که غرب تنها در صورتی حاضر به تن دادن به آن است که ایران حاضر به امضای پروتکل الحاقی باشد. اما امضای پروتکل الحاقی هم به نوبه‌ی خود دست ایران را در تکمیل برنامه‌ی اتمی‌اش به شکل دلخواه خواهد بست. این امر باعث خواهد شد که ایران خود و جهان را تا مدتی در وضعیتی نامشخص قرار دهد.

آمریکا پس از ارائه پاسخ مقدماتی ایران به آژانس، ضمن تاکید بر اینکه خواهان پاسخ "شفاف" ایران است، تأکید کرد که میان چهار طرف مذاکره با ایران، یعنی آژانس، آمریکا، روسیه و فرانسه، وحدت نظر وجود دارد.

از سوی دیگر، پس از کمیته‌ی روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا، کمیته‌ی بانکداری مجلس سنا نیز لایحه‌ی تشدید مجازات صدور بنزین به ایران را تصویب کرد. اگر این طرح در کنگره به تصویب نهایی برسد، در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای با ایران، دست رئيس‌جمهور ‌آمریکا، باراک اوباما، برای تشدید تحریم ایران باز خواهد بود.

این لایحه قانون مصوب در سال ۱۹۹۶ را گسترش می‌دهد که طی آن شرکت‌هایی که بیش از ۲۰ میلیون دلار در حوزه‌های نفتی و گازی ایران سرمایه‌گذاری کنند با تحریم‌های آمریکا مواجه خواهند شد.

غرب همواره تاکید کرده است که صبرش برای پاسخ و نرمش ایران ابدی نیست و منتظر پاسخی روشن از سوی ایران است.

تحریم‌های هشداردهنده

مهران براتی می‌گوید، غرب راهی جز مذاکره با ایران ندارد و صبرش «بیش از آن خواهد بود که ما حدس می‌زنیم». این کارشناس سیاسی اما در عین حال تاکید می‌کند که وضعیت اقتصادی ایران بسیار ناگوار است، و به همین دلیل نیز تحریم‌های جدید می‌توانند، چنانچه بر "بخش درآمدی" ایران متمرکز شوند، کارساز باشند؛ آقای براتی به تحریم حوزه‌های نفت و بنزین و نیز جلوگیری از برداشت از سرمایه‌گذاری‌هایی که ایران در کمپانی‌های مختلف غربی کرده، اشاره می‌کند.

از نظر دکتر براتی، تحریم‌ها چنانچه افزایش پیدا کنند، از نوع تحریم‌های هشداردهنده بوده و ایران نیز در نهایت مجبور به تمکین خواهد بود و دو طرف به این معنا با هم کنار خواهند آمد که غرب قبول خواهد کرد ایران در سطح پایین به غنی‌سازی ادامه دهد و ایران هم پروتکل الحاقی را امضا کند تا آژانس بتواند امکان کنترل بیشتری بر ایران داشته باشد، اورانیوم جمع‌شده هم از ایران خارج شود. به گفته‌ی آقای براتی، پس از رسیدن به این اهداف، دنیا امیدوار است که تا سه سال آینده راه حل دیگری برای حل مناقشه اتمی ایران پیدا شود.

بابک بهمنش

تحریریه: شهرام احدی