ایران تا کجا پشت سر سوریه خواهد ایستاد؟

معاون ستاد کل نیروهای مسلح ایران با هشدار به غرب و کشورهای عربی گفته چنانچه دوستان سوریه وارد عرصه شوند "ضربات قاطعی" وارد خواهند آورد. به گزارش پایگاه اینترنتی سپاه‌نیوز، سردار مسعود جزایری روز سه‌شنبه (۳ مرداد/ ۲۴ ژوئیه) گفته است: «دشمن قادر به جابجایی در سوریه نیست و مردم این کشور و دوستان اجازه چنین کاری را نمی‌دهند».

"دوستان سوریه" اما به واقع چه کسانی هستند؟ ایران، چین و روسیه سه کشوری هستند که بیش از همه به دوستی با سوریه و پافشاری بر این رابطه مشهورند. چین و روسیه تا کنون سه بار قطعنامه‌های شورای امنیت علیه سوریه را وتو کرده‌اند. اما همین دو کشور پس از تهدید اسد به استفاده از سلاح شیمیایی، او را مورد انتقاد قرار دادند.

ظاهرا جمهوری اسلامی ایران تنها کشوری است که همچنان "تمام قد" پشت سر سوریه ایستاده و هرچه اوضاع در آن کشور وخیم‌تر می‌شود، دولتمردان جمهوری اسلامی در دفاع از عملکرد اسد بی‌محاباتر می‌شوند.

پل ارتباطی حزب‌الله

علت این "دفاع تمام قد" جمهوری اسلامی از دولت سوریه چیست؟ علی مهتدی کارشناس کشورهای عربی، دوستی ایران و سوریه را یک دوستی ۳۰ ساله می‌داند. به عقیده‌ی او جمهوری اسلامی سیاست‌های منطقه‌ای خودش را در تمامی طول حیاتش بر پایه هم‌پیمانی استراتژیک با سوریه بنا کرده است.

بشنوید: گفت و گو با علی مهتدی

او در گفت و گو با دویچه‌وله سوریه را پل ارتباطی ایران با لبنان و فلسطین برای کمک‌رسانی به جنبش‌های همسو با جمهوری اسلامی می‌داند و می‌گوید: «باید در نظر گرفت که سوریه تنها کشورعربی و یا تنها کشور منطقه است که هم‌پیمان سیاسی ایران محسوب می‌شده و سقوط دولت این کشور خط قرمزی برای حکومت ایران به‌شمار می‌آید. اگر این را در نظر بگیریم که سقوط آقای اسد می‌تواند ایران را بیش از پیش در انزوای منطقه‌ای قرار دهد و تمام اهرم‌هایی که سال‌ها قدرت این کشور در منطقه بوده است را از او بگیرد، می‌توانیم بفهمیم که تا چه اندازه این حمایت بی‌قید و شرط از نظام بشار اسد ادامه خواهد داشت و چه اهدافی پشت آن هست».

آخرین عرصه هماوردی ایران و عربستان

غیر از مسئله لبنان و فلسطین و سد دفاعی در برابر اسرائیل، عربستان نیز عامل دیگری است که جمهوری اسلامی را به دفاع از سوریه وا می‌دارد.

از زمان استقرار جمهوری اسلامی در ایران، رابطه با عربستان روز به روز بیشتر به سردی گراییده است. در سال‌های اخیر عربستان تلاش کرده تا در فلسطین، لبنان و عراق نفوذ خود را گسترش دهد و این تلاش همواره با مقاومت ایران روبرو بوده است.

در وقایع یمن و بحرین نیز دنیا شاهد رویارویی غیرمستقیم ایران و عربستان بود. علی مهتدی معتقد است: «از آنجایی که سیاست خارجی ایران بر هم‌پیمانی با سوریه بنا شده، سوریه مهم‌ترین و آخرین پایگاهی‌ست که عربستان تمامی تلاش خودش را می‌‌‌کند تا از این میدان پیروز خارج شود و این اهرم قدرتمند منطقه را از ایران بگیرد».

علی صدرزاده کارشناس خاورمیانه نیز معتقد است تلاش عربستان در جهت هرچه بیشتر منزوی کردن ایران است. او می‌گوید: «مداخله‌ی قطر و عربستان سعودی در سوریه بیشتر در جهت ایزوله کردن ایران و سرنگونی متحد استراتژیک ایران در سوریه است تا کمک به مخالفین. در حقیقت کمک به مخالفین سوریه وسیله‌ای است برای بیشتر ایزوله کردن ایران و اگر ایران به طور مستقیم در سوریه مداخله کند، این روند ایزوله شدن ایران در منطقه سریع‌تر خواهد شد».

بشنوید: گفت‌وگو با علی صدرزاده

آیا ایران در سوریه مداخله نظامی خواهد کرد؟

یک موسسه تحقیقاتی بریتانیایی از افزایش احتمال دخالت نظامی در سوریه خبر داده است.

"موسسه سلطنتی نیروهای متحد برای مطالعات دفاعی و امنیتی" موسوم به "راسی" ، که یک سازمان تحقیقاتی بریتانیایی است، در گزارش خود از وضعیت سوریه مدعی شده که هم اکنون نوعی مداخله خارجی به مراتب بیشتر از گذشته محتمل است.

اگر کار در سوریه به مداخله نظامی بکشد، جمهوری اسلامی ایران چه موضعی خواهد گرفت؟ علی صدرزاده معتقد است حتی در این صورت نیز ایران به نفع سوریه وارد عمل خواهد شد. شاهد مثال او نیز سخنان اخیر مقامات جمهوری اسلامی از جمله مسعود جزایری معاون ستاد کل نیروهای مسلح ایران، سعیدی نماینده آیت‌الله خامنه‌ای در سپاه و صحبت‌های خود آیت‌الله خامنه‌ای در دفاع از عملکرد بشار اسد است.

وی البته تاکید می‌کند که دخالت احتمالی ایران در سوریه به صورت مستقیم نخواهد بود. او می‌گوید: «دخالت ایران در وهله‌ی اول به صورت اعلان جنگ رسمی نخواهد بود، بلکه احتمالاً تعداد زیادی از نیروهای سپاه پاسداران به صورت غیررسمی وارد سوریه خواهند شد چرا که اگر این اقدامات به صورت رسمی و علنی انجام شود و سیاست بیان‌شده ‌‌‌و رسمی جمهوری اسلامی تلقی شود، شکی نیست که عکس‌العمل اسرائیل را دربرخواهد داشت. چون آنگاه دیگر مسئله، مسئله‌ی نیروهای سوری نیست و با توجه به بی‌اعتمادی‌ای که بین ایران و اسرائیل هست، احتمال دارد که واقعاً مناقشات سوریه به یک مناقشه منطقه‌ای تبدیل شود».

علی مهتدی اما معتقد است کار به ورود نظامی ایران به عرصه‌ی سوریه نخواهد کشید. او می‌گوید:«این هم‌پیمانی و پیمان دفاعی مشترک ابعاد دیگری دارد که ایران اکنون مشغول به آن است.»

به عنوان نمونه همکاری‌های ایران و سوریه علی مهتدی به موارد زیر اشاره می‌کند: «سپاه پاسداران ایران در سوریه پایگاه‌های بسیار زیادی دارد و در این پایگاه‌ها مشغول حمایت لجستیکی از نظام بشار اسد است. در عین حال نظام بشار اسد در مسئله‌ی کنترل سایبری و کنترل ارتباطات توانایی و فن‌آوری چندانی را در اختیار ندارد و این ایران بوده که با شروع حوادث و اعتراض‌ها در سوریه با قدرت تمام وارد شد و نظام بشار اسد را به وسائل کنترل ارتباطات، کنترل اینترنت و تلفن‌ها مجهز کرد و تجربه‌ی خودش در سرکوب تظاهرات مردمی سال ۸۸ را در اختیار نظام سوریه گذاشت».

وی همچنین به حمایت‌های مالی ایران از رژیم بشار اسد اشاره می‌کند و می‌گوید در شرایط تحریم بین‌المللی علیه حکومت سوریه، تنها کمک‌های ایران است که توانسته این حکومت را سر پا نگه دارد.

آقای مهتدی می‌گوید: «گفته می‌شود حتی بخش مهمی از حقوق سربازان سوری را ایران پرداخت می‌کند که منجر به این شده که آن‌ها به مانند آنچه در لیبی اتفاق افتاد هنوز از نظام جدا نشوند».

آینده سوریه و ایران

حمایت همه‌جانبه ایران از رژیم اسد اما شاید برای نگه داشتن این رژیم کافی نباشد. اگر این رژیم سقوط کند، موضع جمهوری اسلامی در برابر حکومت جدید سوریه چه خواهد بود؟

علی مهتدی با توجه به تلاش‌های به عقیده‌ی او "ناکامی" که جمهوری اسلامی برای برقراری ارتباط با اپوزیسیون سوریه کرده، معتقد است ارتباط ایران با مخالفان بشار اسد به طور کامل قطع شده است.

او به پیامی اشاره می‌کند که نیروهای اپوزیسیون در پاریس با این مضمون به ایران دادند: «یک میانجی یا کسی که می‌خواهد در سوریه در شرایط کنونی نقش سیاسی ایفا کند، باید از هر دو گروه درگیر به یک اندازه فاصله داشته باشد و ایران این فاصله را ندارد و به دولت سوریه نزدیک است، بنابراین نمی‌تواند میانجی خوبی باشد».

آقای مهتدی سپس نتیجه می‌گیرد: «اگر کار در سوریه به سقوط بشار اسد و روی کار آمدن یک دولت جایگزین مانند دیگر کشورهای عربی بیانجامد، می‌شود پیش‌بینی کرد که ایران پایگاه خود را در سوریه به شکل کامل از دست می‌‌دهد».

به نظر آقای مهتدی سناریوی مورد نظر ایران برای سوریه کشاندن این کشور به یک جنگ داخلی فرسایشی و طولانی مدت همانند آن چیزی است که در لبنان به مدت ۱۵ سال در جریان بود، چرا که به نظر وی تنها در این صورت است که ایران می‌تواند کماکان نفوذ خودش را در سوریه حفظ کند.