اولاف شولتس؛ صدراعظمی که با احساسات بیگانه است

اولاف شولتس ۶۳ ساله است، زاده اوسنابروک، بزرگ‌شده هامبورگ در خانواده‌ای متوسط با والدینی شاغل. تحصیل‌کرده حقوق قضایی، وکیل متخصص امور استخدامی و کار و شریک یک دفتر وکالت بزرگ و معتبر. او بیلان پر و پیمانی از مسئولیت‌های مختلف داشته؛ سناتور، شهردار، وکیل، وزیر و معاون. تنها جای خالی در این کارنامه، صدارت عظما بود.

شولتس در جوانی به چپ متمایل بود اما اینک جزو سوسیال‌ دمکرات‌های محافظه‌کار محسوب می‌شود. او از دبیرستان به سازمان جوانان حزب پیوست. بعد در دوران دانشجویی شش سال قائم‌مقام سازمان جوانان حزب شد. پسری بود با موهای بلند تابدار و شبیه همه جوان‌های سرکش آن نسل که از ریاست شعبه‌های محلی حزب در هامبورگ شروع کرد، مدتی سناتور داخلی شد و در دولت گرهارد شرودر قائم مقام حزب.

وقتی شولتس برای انتخابات ۲۰۲۱ اعلام کاندیداتوری کرد، بسیاری از هم حزبی‌ها او را جدی نگرفتند. منتقدانش می‌گویند او زیادی خشک و جدی است، احساساتی بروز نمی‌دهد و اعتماد به نفس چشمگیری دارد که همچون تیغی دو لبه می‌شود. اشپیگل یکبار درباره او نوشت: «شولتس از آن دسته سیاستمدارانی است که هوشمندانه فکر می‌کنند اما هوشمندانه ارتباط برقرار نمی‌کنند.»

شولتس فوت و فن سیاست را در عرصه داخلی و بین‌المللی می‌شناسد. موافقان عملگرا بودن او را عقلانیت و یک امتیاز می‌دانند. شولتس در عین حال به خاطر پاسخ‌های چکشی و قالبی به سوال‌ها، نزد روزنامه‌نگاران به Scholzomat (ترکیبی از شولتس و اتومات) ملقب است. برخی هم کیف چرمی او را که ۴۰ سال است به دست می‌گیرد، نماد پشتکار و ثابت قدمی‌اش تلقی می‌کنند.

اولاف شولتس سیاستمداری پخته است هر چند بسیاری خرده می‌گیرند که این پختگی گرما ندارد و جای احساسات در آن خالی است. او عبوس نیست و معمولا تبسمی بر لب دارد هرچند به ندرت (مانند عکس) می‌خندد. شخصیت آرام و مصمم شولتس، هم امتیاز اوست و هم نقطه ضعف. امتیاز برای روحیه منطقی افکار عمومی و ضعف به خاطر تعامل شکننده با بدنه اجتماعی.

شولتس هفت سال شهردار هامبورگ بود و در همین مقام، میزبان سران جی ۲۰ در سال ۲۰۱۷. تظاهرات مخالفان جهانی‌‌سازی اما به غائله‌های خیابانی در شهر انجامید و شولتس که احتمال درگیری‌ها را نداده بود، زیر ضرب انتقادها رفت. بعد از آن شکست مدیریتی، شولتس شهرداری هامبورگ را وانهاد. تلخکامی بعدی در سال ۲۰۱۹ در رقابت رهبری حزب بود که او را به آستانه تصمیم‌گیری برای ترک سیاست کشاند.

شولتس اهل دویدن، پیاده‌روی، قایقرانی و ورزش‌های سبک است و در نشست‌های مجازی دوران پاندمی هم گاهی اوقات با گرمکن ظاهر شده بی آن که ظاهری شلخته داشته باشد. او فوریه ۲۰۲۱ در کنفرانسی خبری به ترک عادات دوران جوانی اشاره کرد و گفت: «همکلاسی‌های من حتما تعجب می‌کنند چون یادشان هست که من وقتی مجبور نبودم در کلاس ورزش شرکت کنم، چقدر خوشحال می‌شدم.»

اولاف شولتس دو برادر جوان‌تر از خود دارد. در چهل سالگی با بریتا ارنست، وزیر آموزش و پرورش ایالت براندنبورگ ازدواج کرده و زندگی خانوادگی آرام و بدون جنجالی دارد. این زوج فرزندی ندارند؛ مثل آنگلا مرکل و همسرش یواخیم زاور. شولتس در مصاحبه‌ای با نشریه "بونته" گفته که از آشپزی در تعطیلات آخر هفته بسیار لذت می‌برد و ترجیحا چیزهایی را می‌پزد که در منوی رستوران‌ها دیده نمی‌شوند.

برنامه‌ها و دیدگاه‌های شولتس در باره نظام بیمه بیکاری و پیشگیری از بدهی‌های جدید دولت مورد توجه افکار عمومی است. شولتس برای حداقل دستمزد ساعتی ۱۲ یورو کوشیده و ضمن حمایت از مشاغل صنعتی، پیگیر بهبود مناسبات با اتحادیه‌های کارگری است. رای‌دهندگان منتظرند عملکرد کسی را ببینند که در شعارهای انتخاباتی تاکید داشت مالیات‌ها را به سود خانوارهای کم‌درآمد و برای کسب درآمد بیشتر از ثروتمندان تعدیل می‌کند.

پس از هفته‌ها مذاکره، سه حزب پیشتاز انتخابات، بر سر ترکیب کابینه ائتلافی به توافق دست یافتند. آنالنا بربوک (لباس لاجوردی) از حزب سبزها نامزد وزارت خارجه شده و کریستیان لیندنر (سمت راست شولتس)، رئیس حزب دمکرات آزاد، جانشین شولتس در وزارت دارایی می‌شود. یک ائتلاف سه‌رنگ با فهرستی رنگارنگ و پیچیده از وظایف مبرم.

یک چالش عمده که پیش روی دولت ائتلافی بعدی آلمان است، مسئله اقلیم و وفاداری به تعهدات اجلاس پاریس و گلاسکوست. فعالان محیط زیست نسبت به این امر بدیین هستند و پیشاپیش با کارزارهای مختلف، به مصاف شولتس، بربوک و لیندنر (رهبران احزاب ائتلاف) رفته و ترکیب دولت و کفایت وزیران برای رعایت حدنصاب ۱/۵ درجه‌ای گرمایش زمین را زیر سوال برده‌اند.

در آغاز پاندمی، شولتس در مقام وزیر دارایی، صدها میلیارد یورو کمک و اعتبار به شرکت‌ها داد و فضا را آرام نگاه‌داشت. اما این سخاوتمندی با تداوم پاندمی و بروز عوارض اقتصادی، نزدیک ۲۰۰میلیارد یورو بدهکاری برای دولت به بار آورد. تا قبل از بحران کرونا، دولت آلمان برای ده سال متوالی نه تنها کسر بودجه نداشت، بلکه سالی حداقل ۲۰میلیارد یورو درآمد اضافی مالیاتی داشت. تصویر: شولتس در مناطق سیل‌زده آلمان.

مدیریت پاندمی از نظر اقتصادی، پزشکی و تدابیر اجتماعی، وظیفه‌‌ای است شاق. شولتس در حالی ریاست کابینه را بر عهده می‌گیرد که شاخص‌های ابتلا بالاتر از همیشه هستند و مخالفان واکسیناسیون قدرت بیشتری گرفته‌اند. الزامی کردن واکسیناسیون و تعیین تکلیف قانونی، یک اولویت‌ مهم دولت شولتس خواهد بود. تصویر: پلاکاردهایی که مخالفان واکسیناسیون علیه شولتس، مرکل و دروستن (ویروس‌شناس ارشد) بالا برده‌اند.

حقوق و درآمد شولتس مکتوم نیست. او در ژوئن ۲۰۲۱ در مصاحبه با روزنامه "بیلد" اعلام کرد که سالانه ۲۰۰هزار یورو دریافتی ناخالص دارد. با این حساب، شولتس در آلمان فردی ثروتمند محسوب می‌شود و چه بسا به همین دلیل بتواند پولدارها را متقاعد کند که مالیات بیشتری بدهند.

دولت بعدی آلمان باید در دوران پساکرونا سیاستی انقباضی در پیش بگیرد، اما صرفه‌جویی‌ در کنار رشد بیکاری و افزایش هزینه‌ها چالشی جدی برای شولتس و شرکا خواهند بود. اگر دولت ناگزیر به قناعت باشد، سندیکاها، احزاب مخالف، بازنشستگان، بیکاران و خانوارهای کم درآمد ساکت نخواهند ماند.