اول ماه مه در آسیای مرکزی: رهبران پولدار، مردم فقیر
۱۳۸۷ اردیبهشت ۱۱, چهارشنبه
کارشناسان می‌گویند، بیش از نیمی از نیروی کار تاجیکستان در خارج از این کشور مشغول به کار هستند. حدود دو میلیون کارگر ازبک نیز در جستجوی کار به روسیه مهاجرت کرده‌اند. بنظر برخی از صاحبنظران محلی با فروپاشی شوروی سابق، کارگران جزو بازندگان به شمار می‌آیند و این درحالی است که رهبران این کشورها ملیاردها دلار ثروت انباشته‌اند.
در بسیاری از کشورهای آسیای مرکزی روز اول ماه مه، به عنوان روز جهانی کارگر تعطیل اعلام شده است. ولی روز کارگر به طور رسمی جشن گرفته نمی‌شود. با گذشت ۱۷ سال از فروپاشی شوروی سابق این جشن نیز همچون دیگر جشن‌های سنتی به تدریج روی به فراموشی می‌رود و ماهیت خود را از دست داده است.
حیدر قوچقونوف، کارشناس سیاسی قرقیز معتقد است که روز اول ماه مه بخشی از تاریخ جمهوری‌های آسیای میانه است و نباید به فراموشی سپرده شود: «روز اول ماه جشن صلح و بهار است و از دوران شوروی سابق به یادگار مانده. پاس داشتن چنین روزی در اصل احترام به گذشته و تاریخ این ملتهاست.»
فریدون دولتوف یکی از مسئولین حزب کمونیست تاجیکستان درخواست می‌کند که مراسم روز اول ماه مه در سطح دولتی هم برگذار شود: «حزب کمونیست این روز را تجلیل می‌کند و دولت تاجیکستان نباید به تعطیل کردن روز جهانی کارگر اکتفا کند، بلکه آن را در سطح عالی و دولتی برگزار کند.»
رهبران کمونیست سابق، سرمایه‌داران نوین
کارشناسان معتقدند که رهبران کمونیست سابق این کشورها اکنون سرمایه‌داران نوینی هستند که صاحب ملیاردها دلار شده‌اند و در حساب‌های شخصی خود در بانک‌های اروپا و آمریکا ثروت بادآورده شان را انباشته‌اند.
صفر مراد نیازاف، رئیس جمهور سابق ترکمنستان پیش ازمرگ خود رسما اعلام کرده بود که ۱۲ ملیون دلار ثروت دارد. ولی بر اساس برآورد سازمان غیر دولتی Global Witness در لندن، نیازاف در دویچه بانک آلمان حدود ۳ تا ۵ میلیارد دلار پول داشته است.
ثروت نور سلطان نظربایف رئیس جمهور قزاقستان، رهبر سابق حزب کمونیست این کشور نیز بر اساس نوشته روزنامه ودموست، چاپ مسکو حدود ۳ تا ۵ ملیارد دلار برآورد می‌شود. سرمایه اسلام کریم اف، رئیس جمهور ازبکستان و یکی از قدیمی‌ترین رهبران سابق حزب کمونیست نیز یک میلیارد و پانصد میلیون دلار حدس زده می‌شود.
در حالیکه این رهبران روز به روز ثروتمندتر می‌شوند، توده مردم از فقر و نیستی رنج می‌برند. بسته شدن کارخانجات و موسسات دولتی، افزایش بیکاری در کشورهای آسیای مرکزی سبب شده است که بسیاری از مردم دست به مهاجرت اقتصادی بزنند. طبق اطلاع منابع غير رسمی درآمد مهاجرین تاجیک در روسیه بیشتر از بودجه تاجيکستان بوده است.
فقر و مهاجرت در تاجیکستان
بنا به گفته کارشناسان حدود نیمی از نیروی کار تاجیکستان در خارج از کشور بسر می‌برند. بسیاری از این افراد بطور غیرقانونی در روسیه، قزاقستان، ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس مشغول به کار هستند. در روسیه مهاجرین تاجیک از سوی کارفرمايان و پليس و همچنین راستگرایان افراطی کشور اذيت و تحقير می‌شوند.
در تحقیقاتی که کارشناسان انجام داده‌اند، تعداد مهاجران تاجیک تا يک ميليون نفر برآورد می‌شود. اکثر این مهاجران کارگران غير متخصص هستند که در بخشهای ساختمان و کشاورزی فعاليت کرده و حقوق ناچيز دريافت می‌کنند. در گزارش‌های سازمان‌های مدافع حقوق مهاجرین در سال گذشته بيش از هزاران مهاجر کاری تاجیک و ازبک از روسیه اخراج می‌شوند.
مسئولین سرویس مهاجرت فدرال روسیه نیز اطلاع می‌دهند که بیش از نیمی از ۱۰ میلیون خارجی مشغول به کار در روسیه، مهاجر غیرقانونی هستند. بر اساس آخرین آمار رسمی، اُزبکها و تاجیک‌ها بزرگترین گروه مهاجران در روسیه را تشکیل می‌دهند.
توجه به مسائلی چون آزادی مطبوعات، احترام به حقوق بشر و دیگر مسائل اجتماعی و سیاسی جامعه سبب شده است که مشکلات صنفی کارگران در این کشورها کمرنگ مطرح شوند. این درحالی است که شکاف بین رهبران میلیاردر و توده مردم روز به روز عمیق تر می‌شود.
حال گرامیداشت و تجلیل از روز اول ماه مه سبب شده است که افکار عمومی جامعه در این روز به مشکلات صنفی کارگران و شرایط سخت زندگی آنها توجه بیشتری کند.
طاهر شیرمحمدی / رادیو دویچه وله