اوج‌گیری خشونت در افغانستان و کاهش امید به برقراری صلح 

در حالی که مردم افغانستان به مذاکرات صلح دولت و نمایندگان اسلام‌گرایان افراطی طالبان امید بسته‌اند و چشم‌انتظار برقراری یک آتش‌بس پایدار هستند، خشونت و خون‌ریزی در این کشور ادامه دارد.

روزنامه سوئیسی "نویه تسورشه" روز پنج‌شنبه پنجم نوامبر (۱۵ آبان) با مرور حمله خون‌بار به دانشگاه کابل در روز دوشنبه، به بررسی اوضاع افغانستان پرداخت.

روز دوشنبه شبه‌نظامیان مسلح اندکی پیش از گشایش نمایشگاه کتاب مشترکی بین ناشران ایران و افغانستان در دانشگاه کابل، به این مرکز آموزشی حمله کردند و ۲۲ نفر را کشته و ۲۲ نفر را مجروح کردند.

ده روز پیش از این نیز مهاجمان مسلح به مدرسه‌ای در محله شیعه‌نشین کابل حمله کردند. در این عملیات خشونت‌بار ۲۴ نفر جان خود را از دست دادند و حدود ۱۰۰ نفر مجروح شدند.

نمایندگان دولت افغانستان و گروه طالبان از میانه ماه سپتامبر مذاکرات مستقیم برای برقراری آتش‌بس و صلح را در دوحه، پایتخت قطر آغاز کرده‌اند؛ مذاکراتی که شهروندان افغان امید زیادی به آن دارند اما تا کنون به توقف یا حتی کاهش خشونت منجر نشده است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

به نوشته روزنامه سوئیسی، با گذشت هفت هفته از آغاز گفت‌وگوها در دوحه دو طرف هنوز حتی درباره دستورکار دقیق مذاکرات به توافق نرسیده‌اند. طرفین به تازگی از قطر خواسته‌اند در این مذاکرات نقش میانجی را بر عهده بگیرد.

گزارش امیدوار کننده سازمان ملل

دور تازه خشونت در افغانستان در شرایطی اوج گرفته که دو هفته پس از آغاز مذاکرات صلح امیدواری‌ها به کاهش خشونت، به خصوص با توجه به برخی گزارش‌ها به طرز محتاطانه‌ای افزایش یافته بود.

ماموریت دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان (یوناما) در گزارشی اعلام کرده بود که در سه فصل اول سال ۲۰۲۰ تعداد قربانیان غیرنظامی درگیری‌های خشونت‌آمیز به کمترین حد از سال ۲۰۱۲ به این سو کاهش یافته است: دو هزار و ۱۱۷ قربانی و سه هزار و ۸۲۲ مجروح.

در این گزارش در عین حال تاکید شده که در جنگ افغانستان، همچنان بیش از هر مناقشه دیگر در جهان غیرنظامیان قربانی می‌‌شوند.

ناظران سازمان ملل یکی از علت‌های کاهش شمار تلفات غیرنظامی را دوری جستن نظامیان آمریکایی از درگیری‌های نظامی در افغانستان و کاهش قابل ملاحظه حمله‌های هوایی پس از توافق با طالبان در ماه فوریه ارزیابی می‌کنند. 

طالبان در توافق‌نامه‌ای با آمریکا که در ماه فوریه در دوحه به امضاء رسید وعده داد در ازای خروج مرحله‌بندی شده نظامیان آمریکایی از افغانستان اقدامات خشونت‌آمیز را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

ایالات متحده از زمان امضای توافق با طالبان ۱۲ هزار سرباز خود را از افغانستان خارج کرده و رئیس جمهوری آمریکا دونالد ترامپ مدتی پیش وعده داد تا کریسمس امسال باقی نظامیان آمریکایی را نیز خارج کند.

مارک میلی، رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا میانه ماه اکتبر تاکید کرد که پیش‌شرط خروج تمام نیروهای آمریکایی از افغانستان کاهش آشکار عملیات خشونت‌آمیز نیروهای طالبان است.

در گزارش ناظران سازمان ملل یکی دیگر از علت‌های کاهش تلفات غیرنظامیان در ۹ ماه نخست سال جاری میلادی، کمتر شدن عملیات نظامی شاخه افغانستان گروه تروریستی دولت اسلامی (داعش) عنوان شده است.

داعش، مسئول دو حمله به مراکز آموزشی

به نوشته روزنامه "نویه تسورشه" به نظر می‌رسد این بخش از ارزیابی سازمان ملل با گذشته یک ماه اعتبار خود را از دست داده باشد زیرا داعش افغانستان مسئولیت دو حمله خونین اخیر به مراکز آموزشی را بر عهده گرفته است.

این گروه تروریستی همچنین عامل یک حمله مسلحانه به زایشگاهی در کابل در ماه مه امسال شناخته می‌شود که در جریان آن شماری نوزاد نیز جان خود را از دست دادند.

بنابر این گزارش شاخه داعش در افغانستان قصد دارد در مرز این کشور و پاکستان خلافتی بر پا کند که آن را "ولایت خراسان" می‌نامد و برای آن به جذب ستیزه‌جویان از کشورهای دیگر می‌پردازد. در سال ۲۰۱۵ شماری از فرماندهان و شبه‌نظامیان طلبان به این گروه ملحق شدند و دست‌کم از آن زمان اختلاف میان دو گروه بالا گرفته است.

روزنامه آمریکایی "واشنگتن‌پست" گزارش داده که نیروهای آمریکا در نبرد با داعش از شبه‌نظامیان طالبان پشتیبانی می‌کنند و گرچه این کار به طور رسمی تائید نشده اما شواهدی از به کارگیری پهپادهای آمریکایی برای حمله به تروریست‌های داعش و در حمایت از گروه طالبان در دست است.

داعش و طالبان؛ دو بال خشونت‌آفرینی

مطابق برآورد نشریه سوئیسی، عملیات اخیر داعش نشان می‌دهد که حتی اگر مذاکرات دوحه به امضای توافق‌نامه آتش‌بس هم منجر شود ضمانتی برای برقراری صلح در افغانستان نخواهد بود.

با این حال اسلام‌گرایان افراطی طالبان نیز در ادامه خشونت در افغانستان بی‌تقصیر نیستند و نمونه آن درگیری‌های اخیر با نیروهای دولتی درولایت‌های تخار و هلمند در شمال شرق و جنوب افغانستان است.

زلمای خلیل‌زاد، فرستاده ویژه آمریکا در امور افغانستان میانه ماه اکتبر با رهبران طالبان در دوحه ملاقات کرد تا مفاد توافق‌نامه فوریه در مورد کاهش خشونت را به آنها یادآوری کند.

در حال حاضر هنوز حدود پنج هزار نظامی آمریکایی در افغانستان مستقر هستند که بر پایه توافق‌های تا کنونی، قرار است تا ماه مه ۲۰۲۱ از کشور خارج شوند.

گروه طالبان ادعا می‌کند توافق ماه فوریه در مورد کاهش خشونت مربوط به خودداری از حمله به نیروهای باقیمانده آمریکایی در افغانستان است. اسلام‌گرایان افراطی با این توجیه حمله به نیروهای دولتی را ادامه می‌دهند و در مواردی هدف از آن تحکیم موقعیت و گرفتن امتیاز بیشتر در مذاکرات دوحه ارزیابی می‌شود.

ادامه درگیری با طالبان، کاهش خوش‌بینی‌ها

وزارت دفاع افغانستان در روزها و هفته‌های گذشته بارها از درگیری نیروهای دولتی با شبه‌نظامیان طالبان خبر داده و در تازه‌ترین نمونه روز یک‌شنبه از کشته شدن ۸۱ نفر از آنها سخن گفته است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

برخی تحلیلگران افغان معتقدند توافق با آمریکا و مذاکرات بین‌الافغانی تا کنون فقط به سود طالبان تمام شده که اعتماد به نفس‌شان افزایش یافته و در غیبت پهپادهای آمریکایی قدرت تحرک‌شان بیشتر شده است

"نویه تسورشه" می‌نویسد در همین حال نیروهای دولتی  افغانستان احساس ناامنی می‌کنند و مطمئن نیستند که سال دیگر بتوانند همچنان روی پشتیبانی نظامی آمریکا که برایشان اهمیت زیادی دارد حساب کنند.

دفتر سازمان ملل در افغانستان هفته گذشته نسخه به روز شده گزارش ۹ ماهه سال جاری را منتشر کرد که در آن از خوش‌بینی گزارش قبلی به میزان محسوسی کاسته شده است.

در گزارش به‌روز شده تاکید می‌شود که مذاکرات صلح نتوانسته شمار قربانیان غیرنظامی را کاهش دهد و در ماه اکتبر حدود ۴۰۰ غیرنظامی کشته و مجروح شدند. این گزارش پیش از حمله خونین به دانشگاه کابل منتشر شد که ۴۴ کشته و مجروح به جا گذاشت.