انتخابات پارلمانی قرقیزستان چگونه گذشت؟

در جریان شورش مردم در ماه آوریل ۲۰۱۰ حکومت قورمان‌بک باقی‌اف، رئیس جمهورسابق این کشور ظرف ۴۸ ساعت سقوط کرد. به دنبال آن در ۲۷ ژوئن امسال همه‌پرسی درباره قانون اساسی این کشور برگزار شد. در آستانه‌ی همه‌پرسی در شهرهای اوش و جلال‌آباد، واقع در بخش جنوبی این کشور، درگیری‌هایی بین اقلیت ازبک‌تبار و قرقیزها روی داد که منجر به کشته شدن ۴۰۰ نفر و زخمی شدن بیش از ۲ هزار نفر انجامید.

اما این رویدادها نیز مانع برگزاری انتخابات پارلمانی در این کشور نشد. نمایندگانی از ۲۹ حزب سیاسی برای احراز ۱۲۰ کرسی پارلمان در رقابت‌های آزاد انتخاباتی قرقیزستان شرکت کردند. ناظران بین‌المللی تائید کردند که نخستین بار انتخابات پارلمانی در این کشور "بدون تقلب" برگزار شده است.

انتقال قدرت به پارلمان قرقیزستان

میراسرار احراروف، خبرنگار مقیم بیشکک، که اخبار مربوط به انتخابات پارلمانی قرقیزستان را پوشش می‌دهد، به دویچه‌وله می‌گوید: «انتخابات در سراسر کشور در شرایطی آرام و مسالمت‌آمیز برگزارشد و احزاب سیاسی قرقیزستان نیز تا کنون مخالفتی با نتایج انتخابات نداشتند».

روزا اوتنبایوا، رئیس جمهوری قرقیزستان، نیز از روند برگزاری انتخابات اظهار رضایت کرد. وی به خبرنگاران گفت که به دلیل شفافیت در انتخابات هیچگونه نابسامانی در برگزاری آن به وجود نیامده است. وی خاطر نشان کرد که این انتخابات برای مردم قرقیزستان سرنوشت‌ساز است و راه را برای استقرار نظام پارلمانی هموارخواهد کرد.

حضور احزاب سیاسی در پارلمان

اما کدام احزاب سیاسی کشور به پارلمان راه یافتند؟ میراسرار احراروف، خبرنگار مقیم بیشکک به این سئوال ما چنین پاسخ می‌دهد: «حزب "آتا جورت" که گرایش‌های ملی‌گرایانه دارد و مخالف دولت روزا اوتونتبایوا هست، در میان احزاب آرای بیشتری اخذ کرد. به دنبال آن حزب "سوسيال دموكرات"، حزب "عار و ناموس"، فلیکس‌قولوف طرفدار مسکو، حزب "رسپوبليكا" و حزب "آتا مکین" هم به به ترتیب آراء به پارلمان راه یافتند».

پارلمان قرقیزستان برای نخستین بار شاهد حضور احزاب سیاسی مختلف خواهد بود. این انتخابات با هدف تغییر نظام ریاست جمهوری قرقیزستان به دموکراسی پارلمانی انجام گرفته است.

کدام ائتلاف کابینه‌ی دولت را تشکیل خواهد داد؟

نتایج انتخابات نشان می‌دهد که دولت قرقیزستان را فقط ائتلاف احزاب سیاسی می‌توانند تشکیل دهند. خانم بورو ساری‌گلوا، روزنامه نگار و تحلیل‌گر مقیم بیشکک در گفت‌وگو با دویچه‌وله ائتلاف احزاب طرفدار و مخالف رئیس جمهوری را چنین تحلیل می‌کند: «دو ائتلاف در حال حاضر مطرح هست. ائتلاف نخست، احزاب "آتاجورت" با "عاروناموس" که مخالف رئیس جمهور کنونی هستند. ائتلاف دوم، وحدت حزب "سوسیال دموکرات" با حزب "آتا مکین" که طرفدار رئیس جمهور هستند».

ساری‌گلوا اضافه می‌کند: «این ائتلاف‌‌ها قادر نیستند برای تشکیل کابینه‌ی دولت از اکثریت آرا برخودار گردند، بنابراین نقش حزب "رسپوبلیکا" در این میان برای این ائتلاف‌ها تعیین‌کننده و سرنوشت‌سازهست».

خانم ساری‌گلوا همچنین تاکید می‌کند که قرقیزستان بر اساس مدل پارلمان آلمان، دموکراسی پارلمانی را انتخاب کرده و در آینده قدرت در این کشور فقط در دست احزاب سیاسی موتلف خواهد بود.

روسیه: "نظام پارلمانی قرقیزستان خطر است"

استقرار نظام پارلمانی در قرقیزستان آغاز چالشی بزرگ در منطقه و کشورهای "پساشوروی" به حساب می‌آید، زیرا برای نخستین بار نظام حکومتی در دست یک نفر و یا یک گروه استقرار نخواهد یافت. روسیه و کشورهای همسایه‌ی قرقیزستان با استقرار نظام پارلمانی در این کشور به شدت مخالفت می‌کنند.

روزا اوتونبایوا، رئیس جمهوری قرقیزستان دو روز پیش از انتخابات پارلمانی در دیدار با دیپلمات‌های مقیم این کشور تاکید کرد که "قرقيزستان كشوری مستقل بوده و هيچ كس حق ندارد مسير حركت این کشور را از خارج تعيين كند".

به نظر کارشناسان قرقیز این سخنان را اوتونبایوا در مخالفت با صحبت‌های مدودیف، رئیس جمهور روسیه بیان کرد که حاکم شدن نظام دموکراسی پارلمانی در قرقیزستان را خطری برای منطقه قلمداد کرده بود.

حمایت آمریکا از نظام پارلمانی قرقیزستان

آمریکا و اتحادیه‌ی اروپا برخلاف روسیه از استقرار حکومت پارلمانی در قرقیزستان حمایت کرده‌اند. باراک اوباما در دیدار اخیر خود با اوتونبایوا وعده داده است که قاطعانه از نظام جدید این کشور حمایت کند.

لازم به یادآوری است که آمریکا و روسیه در تنش‌های ماه ژوئن هماهنگ عمل کردند. هر دو کشور در قرقیزستان پایگاه نظامی دارند و برای حفظ موقعیت خود در این کشور رقابت می‌کنند.

برخی از کارشناسان روسی در امور آسیای میانه پیش‌بینی می‌کنند که استقرار نظام پارلمانی در قرقیزستان به منزوی شدن این کشور در آسیای میانه و تشدید کشمکش‌های درونی آن خواهد انجامید.

"قرقیزها روحیه آزادی‌خواهی دارند"

ساری‌گلوا تحلیل‌گر سیاسی مقیم بیشکک، با اشاره به رویدادهای مهم در کشورش به روحیه‌ی مردم قرقیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «پس از استقلال این جمهوری در طول۲۰ سال مردم تلاش کردند کشوری آزاد داشته باشند و این اقدام آنها گاهی شکست خورده و گاهی هم پیروز شده است. ولی مردم روحیه آزادی‌خواهی خود را از دست نداده‌اند».

برخی از صاحب‌نظران دیگر محلی گفتند که انتخابات قرقیزستان آغاز مرحله جدیدی از تحولات منطقه خواهد بود و استقرار نظام دموکراسی پارلمانی به توسعه‌ی دموکراسی در آسیای‌میانه کمک خواهد کرد.

طاهر شیرمحمدی

تحریریه: علی امینی