امنیت شمال افغانستان متزلزل‌تر شده است
۱۳۹۲ دی ۲۵, چهارشنبه
براساس برنامه آیساف، قرار است نیروهای بین‌المللی مستقر در افعانستان روز ۳۱ دسامبر سال جاری خاک افغانستان را ترک کنند. تا آن‌زمان باید مسئولیت کامل تامین امنیت داخلی و مرزهای افغانستان به نیروهای ارتش و پلیس این کشور منتقل شود. اما آمار منتشر شده از سوی آیساف و وزارت دفاع آلمان نشان می‌دهد که این هدف دست کم در موعد مقرر تحقق‌پذیر نیست.
وزارت دفاع آلمان با این استدلال که آمارهای منابع محلی صددرصد قابل اعتماد نیست، تصمیم گرفته بود آمار حملات تروریستی افغانستان را در نیمه دوم سال ۲۰۱۳ منتشر نکند. اما پس از آن که آیساف آمار تکان‌دهنده خود را در اختیار خبرگزاری آلمان گذاشت این تصمیم را کنار نهاد.
وزارت دفاع آلمان که به‌ویژه در شمال افعانستان مسئولیت بیشتری پذیرفته، اعلام کرد که در سال گذشته تا پایان ماه نوامبر طالبان در مجموع به یک‌هزار و ۶۶۰ حمله دست زده‌اند. به عبارت دیگر شمال افغانستان در هر روز شاهد بیش از ۵ اتفاق ضدامنیتی بوده و این رخدادها نسبت به سال ۲۰۱۲ بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته است.
مرکز فرماندهی نیروهای آیساف در کابل نیز مثل وزارت دفاع آلمان تاکید می‌کند که آمار منابع افغانی صددرصد قابل اعتماد نیست، اما آنقدر مطمئن هست که بتواند چشم‌انداز امنیت افغانستان را ترسیم کند. برپایه این آمارها، تعداد حملات نیروهای طالبان در نیمه نخست سال ۲۰۱۳ نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۱۲ دو برابر شده بود و در نیمه دوم سال نیر بیش از یک چهارم افزایش یافت. با این‌همه، تعداد حملات ضدامنیتی در شمال نسبت به جنوب و شرق افغانستان همچنان کم بوده است.
روش جدید ارزیابی وزارت دفاع آلمان
در گزارش وزارت دفاع آلمان، حملات مسلحانه به دو گروه "حوادث مرتبط با امنیت" و "حمله‌های خصمانه" تقسیم شده‌اند. این دو نوع اتفاقات کاملا مشابه هم نیستند، اما هر دو نوع آن افزایش یافته‌اند. از آن‌جا که دقت منابع افغانی در تهیه آمار حملات خصمانه و حوادث مرتبط با امنیت کافی نیست، وزارت دفاع آلمان برای آن‌‌که بتواند تصویری دقیق‌تر از اوضاع امنیتی افغانستان داشته باشد، روش خاصی در پیش گرفته است.
در روش جدید ضمن آمار غیرقابل اتکای خشونت، به "ادراک مردم" و "تاثیرات خارجی" و عملکرد دولت هم توجه می‌شود. گزارش نهایی "چشم‌انداز امنیت افغانستان" قرار است با در نظر گرفتن این معیارها در ماه فوریه امسال منتشر شود. به‌نظر آلمانی‌ها یکی از دلایل بالا رفتن آمار مربوط به حوادث مرتبط با امنیت این است که نیروهای امنیتی افغانستان در شمال این کشور مایل‌اند با سرعت زیاد توانایی خود را برای انجام مسئولیت به‌عهده گرفتن امنیت کشور به‌رخ بکشند.
فرماندهی آیساف هم چند سال پیش هنگامی که افزایش عملیات طالبان، افزایش نیروهای بین‌المللی را اجتناب‌ناپذیر کرده بود، با استدلالی مشابه وزارت دفاع آلمان اعلام کرد:«افزایش عملیات نظامی به‌اجبار باعث افزایش عملیات طالبان هم می‌شود.»
جلای وطن بیشتر در افغانستان
خبرگزاری آلمان تاکید می‌کند که صرفنظر از این استدلال‌ها امروز کاملا روشن است که وضعیت امنیتی افعانستان سال به سال خراب‌تر شده و شاخص‌های دیگر هم جایی برای خوش‌بینی باقی نمی‌گذارند. کمیسریای امور پناهندگان سازمان ملل متحد ماه گذشته هشدار داد که شرایط انسانی و امنیتی در بخش وسیعی از افغانستان بدتر شده است. همزمان، نماینده ویژه آمریکا در افغانستان اعلام کرد که در سال ۲۰۱۳ برای نخستین بار ظرف ۱۲ سال گذشته، تعداد افغان‌هایی که کشور خود را ترک کردند، بیش از کسانی بود که به این کشور بازگشتند.
بدتر شدن شرایط امنیتی را مردم افغانستان با پوست و گوشت خود لمس می‌کنند. در سال ۲۰۱۲ تنها ۴۰ درصد مردم این کشور در نظرسنجی "آسیا فوندیشن" گفته بودند که امنیت خود و خانواده‌شان را در خطر جدی می‌بینند. این رقم در نظرسنجی سال ۲۰۱۳ همین موسسه به ۵۹ درصد افزایش یافت.
کاهش تلفات نیروهای بین‌المللی
در سال گذشته ۱۱۷ تن از نیروهای آیساف جان خود را در افغانستان از دست دادند. این کمترین رقم قربانی از سال ۲۰۰۵ به این‌سو بود. دلیل کاهش تلفات آیساف انتقال بخشی از مسئولیت حفظ امنیت به نیروهای بومی بود. در مقابل، تلفات نیروهای افغانی به شدت افزایش یافت، اما آمار دقیقی در این زمینه در دست نیست.
خانم اورزولا فون درلاین وزیر دفاع آلمان ماه دسامبر سال گذشته در سفر به افغانستان وضعیت امنیتی این‌کشور را "پرسش برانگیز" دانست، اما تاکید کرد که شمال این کشور از ثبات بیشتری برخوردار است.
انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان در ماه آوریل امسال شرایط امنیتی این کشور را یکبار دیگر در بوته آزمایش قرار می‌دهد. اگر این انتخابات خوب و با ناامنی کمتر برگزار شود، به گفته وزیر دفاع آلمان نشانه "پیشرفت آشکار در مسیر ثبات" ارزیابی خواهد شد.
ماموریت نیروهای بین‌المللی آخر سال جاری میلادی به پایان می‌رسد. صرفنظر از وضعیت امنیتی افغانستان، کشورهایی که به افغانستان نیرو فرستاده‌اند، به لحاظ سیاسی دیگر آمادگی ادامه این ماموریت را ندارند. ماموریت نیروهای آلمانی در افغانستان تاکنون چندین بار تمدید شده است.