البرادعی: اعراب در حل و فصل مناقشه‌ی اتمی ایران مشارکت کنند
۱۳۸۷ اسفند ۲۰, سه‌شنبه
البرادعی که روز دوشنبه ۹ مارس (۱۹ اسفند) در پارلمان اتریش سخنرانی می‌کرد، گفت، در مناقشه‌ی جامعه‌ی بین‌المللی با ایران بر سر برنامه‌ی اتمی این کشور، تاکنون کشورهای همسایه‌ی ایران تنها نظاره‌گر بوده‌اند.
البرادعی افزود، تغییر در سیاست آمریکا، در راستای ایجاد ارتباط و گفت‌وگوی مستقیم با ایران، شانس حل‌وفصل مسالمت‌آمیز مناقشه‌ی اتمی ایران را افزایش داده است، اما مشارکت کشورهای عربی در این مناقشه اهمیت تعیین‌کننده دارد. اعراب نسبت به ایران یک بدبینی تاریخی دارند، اما در چگونگی برخورد با این کشور دچار چنددستگی هستند.
به گزارش خبرگزاری رویترز، البرادعی در ادامه‌ی اظهارات خود گفت، برای او تعجب‌آور است که کشورهای عربی در گفت‌وگو میان ایران و غرب حضور ندارند. به گفته‌ی البرادعی، همسایگان ایران در این زمینه تاکنون در حاشیه بوده‌اند. وی افزود، هرگونه راه‌حل مسئله‌ی ایران باید با مشارکت همسایگان این کشور باشد.
خبرگزاری رویترز به نقل از "تحلیل‌گران مسائل خاورمیانه" می‌نویسد، کشورهای عرب خلیج فارس علاقه‌ی چندانی به سیاست جورج بوش مبنی بر عدم مذاکره با ایران نداشتند. آنان نگران بودند که این سیاست به یک جنگ منطقه‌ای منجر شود. اما اکنون نگرانی اعراب از آن است که سیاست نزدیکی آمریکا به ایران، در نهایت منجر به پدیدآمدن یک کشور قدرتمند غیرعرب، شیعی و مجهز به سلاح اتمی در جوار آنها شود و کشورهای عرب منطقه را در محاصره‌ی دو کشور غیرعرب مجهز به قدرت اتمی، یعنی ایران و اسرائیل، قرار دهد.
به نظر این تحلیل‌گران خاورمیانه، اقدام هماهنگ اعراب در برابر ایران در عین حال در گرو آن است که اعراب تفرقه میان خود در دیگر مسائل را برطرف کنند، از جمله‌ی درمورد بحران تاریخی میان اعراب و اسرائیل و "طرح صلح" پیشنهاد شده از سوی عربستان سعودی که برخی از کشورهای تندروی عرب و یا گروه‌های شبه‌نظامی را در کنار ایران قرار داده است.
ایران، قدرتی مثبت یا منشاء رویارویی؟
مدیرکل آژانش بین‌المللی انرژی اتمی در ادامه‌ی سخنرانی خود در پارلمان اتریش گفت، یک ساختار امنیتی، که ایران، کشورهای عرب منطقه و نیز اسرائیل را (که تنها کشور دارنده‌ی ذخایر اتمی در منطقه است) در بربگیرد، بخش اجتناب‌ناپذیر روند صلح در خاورمیانه است. البرادعی افزود، فقدان تضمین‌های امنیتی، در مرکز انگیزه‌های ایران برای دنبال کردن برنامه‌ی اتمی قرار دارد؛ برنامه‌ای که هم می‌تواند پروژه‌ی تولید برق هسته‌ای باشد، و هم به همان اندازه می‌تواند در خدمت تولید سلاح اتمی قرار گیرد.
ایران ادعا می‌کند، برنامه‌ای اتمی‌اش اهدافی صلح‌‌آمیز دارد و پروژه‌ی غنی‌سازی اورانیوم نیز برای تامین سوخت مورد نیاز نیروگاه‌های برق اتمی است. ایران تنها یک نیروگاه اتمی در دست ساخت دارد و سوخت مورد نیاز آن نیز تا ۱۰ سال پس از راه‌اندازی از سوی کشور سازنده‌ی نیروگاه، یعنی روسیه، تامین خواهد شد.
البرادعی در ادامه‌ی سخنرانی خود در پارلمان اتریش تاکید کرد که ایران می‌تواند قدرتی مثبت در منطقه باشد، اما درعین‌حال می‌تواند سرمنشاء رویارویی و درگیری‌ها نیز باشد.
نخستین تلاش برای شرکت دادن اعراب
نخستین تلاش برای شرکت دادن کشورهای عرب منطقه در برخورد با مناقشه‌ی اتمی ایران، اواخر سال گذشته و در آخرین‌های روزهای ریاست جمهوری جورج بوش صورت گرفت.
اواسط دسامبر ۲۰۰۸، نمایندگان گروه ۵+۱ نشستی را با حضور نمایندگان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، عراق، مصر و اردن در نیویورک برگزار کردند که هدف آن دستیابی به موضع و سیاستی یکپارچه در قبال برنامه‌ی هسته‌ای ایران بود.
از جزئیات مذاکرات در این نشست گزارشی انتشار نیافت، اما کاندولیزا رایس، وزیر خارجه‌ی وقت آمریکا، در پایان نشست به خبرنگاران گفت: «همه‌ی حاضران نگرانی خود را از سیاست اتمی ایران و اهداف و مقاصد منطقه‌ای این کشور ابراز داشته‌اند.»
رایس همچنین تصریح کرد: «آنچه در این نشست مشخص شد، این بود که اینها، کشورهایی هستند که به حل مسئله‌ی ایران علاقمندند و قصد دارند تماس‌های مشورتی‌شان با گروه شش به منظور حل مناقشه ادامه یابد».
این نشست واکنش شدید مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی را برانگیخت. آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، به شدت از آن انتقاد کرد و اکبر هاشمی رفسنجانی، این نشست را "توطئه‌ی جدید غربی‌ها" خواند. رفنسجانی گفت: «غربی‌ها می‌خواهند از وضع منطقه سوءاستفاده کنند. اگر تا حالا شریکان آنها اروپایی‌ها، چین و روسیه بودند، حالا می‌خواهند از کشورهای منطقه برای خود شریک بگیرند».