«اقدام رضا پهلوی بیشتر سیاسی است تا حقوقی»
۱۳۹۰ بهمن ۶, پنجشنبه
رضا پهلوی، ولیعهد سابق ایران، متن شکایت خود از آیت‌الله علی خامنه‌ای به اتهام "جنایت علیه بشریت" را به شورای امنیت سازمان ملل تحویل داده است. وی از این شورا درخواست کرده این شکایت را به دادگاه بین‌المللی لاهه ارائه دهد.
در این شکایت، بالاترین مقام حکومتی ایران، آیت‌الله خامنه‌ای، به دلیل صدور دستور برای سرکوب اعتراضات مردمی پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ به جنایت علیه بشریت متهم شده است.
به نوشته تارنمای رسمی رضا پهلوی، این شکایت حاوی اسناد، مدارک و شواهدی است که می‌تواند اتهام خامنه‌ای را اثبات کند و او را به دادگاه بین‌المللی لاهه بکشاند. دراین سایت به نقل از رضا پهلوی نوشته شده: «مردم ایران بیش از حد رنج کشیده‌اند. این مردم در حال حاضر نیاز به کمک‌های بین‌المللی دارند. من از همه تقاضا می‌کنم، از تمام کسانی که در سراسر جهان قلبشان برای عدالت می‌تپد، خودشان و یا حکومتشان کاری کنند، بالاخص از اعضای شورای امنیت سازمان ملل درخواست می‌کنم اقدامات فوری و لازم را در این باره انجام دهند».
رضا پهلوی در اواسط آذرماه در کنفرانسی خبری اعلام کرد قصد دارد از آیت‌الله خامنه‌ای به اتهام جنایت علیه بشریت به دادگاه لاهه شکایت کند. وی گفت که کلیه اسناد و مدارک مربوط به وقایع سال‌های اخیر و نیز اعدام‌های سال ۱۳۶۷ را جمع‌آوری کرده و به زودی آنها را از طریقی به دادگاه لاهه خواهد رساند.
امکان طرح پرونده ایران در دادگاه لاهه وجود ندارد
شیرین عبادی، حقوقدان و برنده جایزه صلح نوبل، می‌گوید شکایت از جمهوری اسلامی در دادگاه لاهه امکان‌پذیر نیست. به گفته‌ی وی، دولت ایران اساسنامه مربوط به این دادگاه را امضا نکرده و بنابراین امکان کشاندن پرونده این دولت به دادگاه لاهه وجود ندارد.
بشنوید: گفت و گو با شیرین عبادی
باز آنجا که رضا پهلوی خبر از ارائه شکایتش به شورای امنیت سازمان ملل داده، از خانم عبادی درباره نقش این شورا در طرح این شکایت پرسیدیم. شیرین عبادی می‌گوید راه دوم برای طرح پرونده در دادگاه لاهه آن است که شورای امنیت به اتفاق آرا تصمیم بگیرد که پرونده‌ای در این دادگاه مطرح بشود، یعنی همان اتفاقی که در مورد سودان افتاد.
در عین حال خانم عبادی چنین تاکید می‌کند: «شهروندان عادی حق ندارند چنین درخواستی را مطرح کنند. بلکه کشورهای عضو شورا میتوانند چنین درخواستی را طرح کنند که در خصوص ایران، هیچ کشوری که عضو شورای امنیت باشد، تا به حال چنین درخواستی از شورای امنیت نکرده است.»
این بدان معناست که شخص رضا پهلوی مجاز نیست از شورای امنیت بخواهد که پرونده ایران را به دادگاه لاهه بفرستد. در این صورت این اقدام آقای پهلوی چه نتیجه‌ای خواهد داشت؟ شیرین عبادی در این باره می‌گوید: «این نوع کارها جنبهی حقوقی ندارد. یعنی از نظر حقوقی، همانطوری که توضیح دادم، به بنبست میرسد، اما کاربرد سیاسی دارد. یعنی بههرحال در اثر تبلیغاتی که انجام میشود، عدهای متوجه میشوند که دولت ایران مرتکب جنایت علیه بشریت میشود. تنها فایدهاش همین است و همچنین افرادی که چنین درخواستی را کرده‌اند، بههرحال چندتا مصاحبه میکنند و میتوانند در این ارتباط خبررسانی کنند. کاربرد چنین کارهایی، بیشتر تبلیغات سیاسی است و نه حقوقی.»
دادگاه بین‌المللی لاهه در سال ۲۰۰۲ اعلام موجودیت کرد. این دادگاه به جرایمی رسیدگی می‌کند که توسط اتباع یا در قلمرو یکی از کشورهای عضو انجام شده یا با تصویب شورای امنیت سازمان ملل به این دادگاه ارائه شده باشد. تا کنون ۱۱۱ کشور اساسنامه این نهاد را امضا کرده‌اند. کشورهایی چون ایران، آمریکا، روسیه، چین و هند به دادگاه بین‌المللی لاهه نپیوسته‌اند.
میترا شجاعی
تحریریه: کیواندخت قهاری