افکار عمومی جهان نگران بروز انتفاضه سوم در اسرائيل

بامداد سه‌شنبه (۱۸ نوامبر / ۲۸ آبان) در جریان حمله به یک کنیسه در اورشلیم (بیت‌المقدس) دست کم چهار نفر کشته و شماری نیز زخمی شدند. دو فرد فلسطینی مسلح با چاقو و تبر به حاضران در این کنیسه که مشغول عبادت بودند، حمله بردند.

بسیاری از رسانه‌های جهان و نیز آلمان تفسیر روز چهارشنبه (۱۹ نوامبر) خود را به این موضوع اختصاص دادند.

مفسر روزنامه "نویه تسورشر تسایتونگ" می‌نویسد: «سردمدار و سازمانی پشتیبان عاملان [حمله] نیست که بتوان آن را با تجسس ضربتی و دستگیری به حالت تدافعی درآورد.» این مفسر در ادامه می‌افزاید: بروز این خشونت‌ها به معنای ظهور انتفاضه‌ای دیگر همانند شورش‌های بزرگ و هماهنگ شده سال‌های ۱۹۸۸ تا ۲۰۰۰ نیست. اما این لزوما مایه امیدواری نیست؛ چون هیچ کس از جامعه فلسطینی شرق اورشلیم جوانانی را که آماده دست زدن به خشونت هستند متوقف نمی‌کند و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائيل، نیز نمی‌تواند اسرائیلی‌های تندرو را مهار کند. با وجود این، زمانی خواهد رسید که موج خشونت فرو نشیند.

به نظر مفسر "اشتوتگارتر تسایتونگ"، "انتفاضه سوم" اسرائيل را تهدید می‌کند. این مفسر می‌نویسد: زمان برای فرو نشستن بحران مساعد نیست، چون در اسرائيل مبارزات انتخاباتی و در فلسطین جنگ قدرت میان محمود عباس و حماس نقش ایفا می‌کنند. عباس بیشتر درگیر خطابه‌های احمقانه است و نتانیاهو قادر نیست شرکای دست راستی ناسیونالیست خود را کنترل کند. تهاجم مرگبار نشان‌دهنده کیفیت جدیدی از خشونت است.

مفسر "بایریشه روندفونک" می‌نویسد مایه نگرانی است اگر کشمکش جدید مذهبی همه چیز را تحت الشعاع قرار دهد و مسائل سیاسی و ارضی کاملا غیر قابل حل بمانند. او می‌افزاید، اظهاراتی که به منظور توجیه حمله به کنیسه در اورشلیم می‌شنویم همه ثابت می‌کنند که این کشمکش تا چه حد بی‌رحم و عاری از انسانیت شده است. به نظر این مفسر، تنها سیاست است که هم اکنون می‌تواند مانع سقوط بیشتر شود، اما در حال حاضر روندی کاملا متفاوت در حال طی شدن است.

به نظر مفسر روزنامه "گاردین"، "این نباید تبدیل به جنگ مقدس شود، چون کشمکش‌های دینی هیچ‌وقت نمی‌توانند حل شوند". مفسر این روزنامه انگلیسی می‌نویسد: فرقی نمی‌کند که آدم معتقد به یک مذهب باشد یا نه، این تهاجم را باید به طور خاص به عنوان عملی نفرت‌انگیز رد کرد. چون به هر مکانی که پرستشگاه انسان‌هاست باید به عنوان پناهگاه نگریست و نقض این هنجار به روح یهودیان آسیب رسانده است. حال بزرگترین ترس این است که جنگ خونین بر سر زمین تبدیل به جنگی دینی شود؛ و البته این به هیچ وجه قابل اجتناب نیست.

مفسر روزنامه "هامبورگر آبندبلات" می‌نویسد: «خشونت در کشمکش خاورمیانه با جنایت در کنیسه اورشلیم بعد تازه‌ای یافته است.» در تفسیر این روزنامه می‌خوانیم: بالاگیری بحران از چند ماه پیش آشکار شده است، از زمانی که یهودیان و نیز عرب‌ها عناصر دینی را وارد بحران کرده‌اند. روند صلح در حال حاضر مرده است و به احتمال می‌توان شروع خزیده انتفاضه سوم را دید.

مفسر روزنامه "فرانکفورتر آلگماینه" معتقد است که "پیمان صلح از هر وقت دیگر دست نیافتنی ‌تر است". این مفسر می‌نویسد: اگر چه در گذشته نیز کشمکش هرگز تنها سیاسی نبوده است، با وجود این، درگیری‌ها مدام خصلت‌های دینی قوی‌تری پیدا می‌کنند و آمادگی برای پرداختن به سیاست با مسائل دینی رشد می‌کند. به نظر می‌رسد در این لحظه امکان چندانی برای تاثیرگذاری از بیرون برای ایجاد تغییر وجود نداشته باشد.

مفسر نشریه "اشترن" نیز اعتقاد دارد که "انتفاضه سوم مدت‌هاست آغاز شده است". در تفسیر این نشریه می‌خوانیم: قراین زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد این انتفاضه بدتر از همیشه می‌تواند باشد‌، چون هر دو گروه دشمن بسیار مشکل می‌توانند تصوری از همزیستی در کنار هم داشته باشند. جناح تندروی دولت نتانیاهو تهدید کرده قانونی را تصویب کند که طبق آن اسرائیل حکومتی یهودی باشد. غرب باید علیه این تبعیض که یادآور آپارتاید است موضع‌گیری روشن‌تری اتخاذ کند.

کشور دموکراتیک یهودی؟ یا کشور یهود؟

در قانون اساسی اسرائیل از این کشور به‌عنوان "کشور دموکراتیک یهود" نام برده شده است. از دو دهه پیش به این‌سو، مرکز مطالعات استراتژیک دانشگاه تل‌آویو بارها هشدار داده است که با توجه به روند رشد جمعیت در اسرائيل، در آینده نزدیک جمعیت عرب این کشور اکثریت را تشکیل خواهد داد. کارشناسان این مرکز گفته‌اند که در این صورت اسرائيل اگر بخواهد "دموکراتیک" بماند، باید به شهروندان عرب خود اجازه بدهد حکومت را به دست بگیرند و در این صورت دیگر "کشور یهود" نخواهد بود.

سیاستمداران و روشنفکران معتدل و صلح‌طلب اسرائیل معتقدند که برای حل این بحران باید هرچه زودتر کشور مستقل فلسطین تشکیل شود تا عرب‌ها شهروند آن شوند. دست راستی‌ها، اما موافق این راه‌حل نیستند. در حال حاضر نزدیک به یک‌چهارم جمعیت‌ کشور اسرائيل را شهروندان عرب تشکیل می‌دهند. در برخی شهرها، از جمله عکا جمعیت عرب‌ها کمتر از یهودیان نیست. تشدید بحران فعلی می‌تواند زندگی مسالمت‌جویانه همه آن‌ها را به‌خطر بیاندازد.