افزایش فشارهای بین‌المللی، کاهش خطر جنگ • مصاحبه
۱۳۸۶ آذر ۱۳, سه‌شنبه
احمد تقوایی تحلیلگر سیاسی مقیم آمریکا، معتقد است این گزارش نه تنها بر روابط بیم ایران و آمریکا بلکه بر مناسبات سیاسی داخل آمریکا نیز تأثیر خواهد گذاشت.
دویچه وله: آقای تقوایی، آیا گزارش سازمانهای اطلاعاتی آمریکا در مورد فعالیت‌های اتمی ایران تا این حد اهمیت دارد که بتواند در روابط ایران و آمریکا تاثیرگذار باشد؟
احمد تقوایی: گزارشی که منتشر شده تاثیرات خیلی خیلی زیادی به گمان من به روی دو مسئله باقی خواهد گذاشت. یک، مسئله‌ی داخل آمریکا و مسئله‌ی انتخابات آمریکا، و دیگری هم مناسبات ایران و آمریکا. در حقیقت به نظر من می‌رسد که با انتشار این گزارش می‌شود گفت یک گام خیلی مهمی، یک موضوع خیلی مهمی در ارتباط با کاهش خطر جنگ در حقیقت من می‌بینم اتفاق افتاده است. با انتشار این گزارش در حقیقت به نظر من نمی‌رسد که دولت بوش دیگر قادر باشد افکار عمومی آمریکا را برای هر نوع حمله‌ی نظامی حداقل در سال آینده آماده بکند. از این لحاظ بهرحال اهمیت اساسی دارد. بویژه اینکه مسئله‌ی ایران یکی از موضوعات جدی دعوای انتخابات آمریکا هم بود و هنوز زود است که من تاثیرات آن را روی این جدلهای انتخاباتی ببینم. ولی فکر می‌کنم با انتشار این خبر موقعیت حزب جمهوریخواه و دولت بوش در پیشبرد برنامه‌هایشان در سال آینده خیلی تضعیف خواهد شد،
دویچه وله: در مورد احتمال حمله‌ی نظامی به آمریکا، نظر شما درست است و ممکن است این گزارش بتواند این احتمال را حداقل به تعویق بیندازد. ولی برخی از ناظران معتقدند که فشارهای بین‌المللی باعث شده است که جمهوری اسلامی مطابق این گزارش از سال ۲۰۰۳ در سیاست اتمی خودش تغییر بدهد. بنابراین ممکن است آمریکا به این علت خواهان اعمال فشارهای بیشتری بر ایران بشود. نظر شما چه هست؟
احمد تقوایی: فشار روی دولت ایران ادامه خواهد داشت و این یک اتفاق نظر است در تمام محافل سیاسی آمریکا. حتا با اینکه جناحهای حزب دموکرات سعی می‌کنند یا برخی معتقدند دولت آمریکا روابط نزدیکتر دیپلماتیک را با ایران باید گسترش بدهد، با همه این احوال من از هیچ محفل حزب دموکرات نشنیده‌ام که خواهان قطع فشارهای اقتصادی یا سیاسی به روی ایران باشد. چون بهرحال یک واقعیت است. این واقعیت هست که افکار عمومی دنیا و بویژه آمریکا نسبت به دولت احمدی‌نژاد کاملا بی‌اعتمادند و به نظر من نمی‌رسد که تا وقتی دولت احمدی‌نژاد بر سر کار باشد در ایران، امکان یک نوع گسترش روابط دیپلماتیک جدی میان ایران و آمریکا فراهم بشود.
دویچه وله: با تغییر روش دولت بوش چطور؟ مثلا سناتور رید از حزب دموکرات، اخیرا پیشنهاد کرده است که آمریکا باید روش ریگان را در گسترش روابط با شوروی در دهه‌ی هشتاد الگو قرار بدهد. فکر می‌کنید این الگوپذیری می‌تواند اتفاق بیفتد، اصلا آن روش می‌تواند الگوی مناسبی برای ایران باشد؟
احمد تقوایی: خیر! به نظر من موقعیت ایران با موقعیت شوروی کاملا متفاوت است. باید دقت کرد که شوروی حتا در ضعیف‌ترین دوران خودش یک قدرت بزرگ جهانی بود و از یک نفوذ بین‌المللی برخوردار بود. دولت ایران تقریبا، حتا کنفرانس آناپولیس هم نشان داد، که اصولا از هیچ نوع پشتیبانی بین‌المللی در هیچ کشوری برخوردار نیست. حتا کشورهایی مثل روسیه و چین هم حاضر نیستند بخاطر ایران کوچکترین ریسک اقتصادی بکنند و این در خبر دیروز چین، که با بانکهای ایران حاضر نیست دیگر کار بکند، منعکس شده بود. برای همین موقعیت ایران و شوروی اصولا قابل مقایسه نیست. پیشنهاد اینکه یک مدلی از برنامه‌ی جنگ سرد را دنبال بکنند، من فکر کنم این سیاست، درسال آینده سیاست اصلی آمریکا خواهد شد. ولی اگر بخواهیم به سیاست جنگ سرد اشاره کنیم، سیاست جنگ سرد دهه‌ی پنجاه و نه در دوران ریگان. دهه‌ی ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ که فشارهای خیلی فراوانی روی شوروی بود و دائما افکار عمومی بین‌المللی علیه شوروی تهییج می‌شد. فکر کنم این سیاست را ما در سال آینده خواهیم دید. بویژه اینکه مسئله‌ی ایران خیلی خیلی گره خورده با تحولات درون عراق و افغانستان و این هم موضوعی نیست که ایران به همین راحتی بتواند از آن بگذرد. چون ایران تمام تکیه‌گاهش متاسفانه جنبش‌های افراطی اسلامی خاورمیانه است و چون هیچ پایگاه اجتماعی ندارد، هنوز روی آنها تکیه می‌کند. و تا وقتی که ایران دست برندارد از همراه‌شدنش با حزب‌الله، حماس و جناحهای افراطی در عراق، سیاست فشار بین‌المللی بر روی ایران افزایش خواهد یافت. و فکر هم می‌کنم از این لحاظ به سود نیروهای اپوزیسیون ایران هست. بخاطر اینکه از یک طرف فشار بین‌المللی افزایش خواهد یافت، ولی اینبار خطر جنگ کاهش پیدا می‌کند و شانس اینکه فشارهای بین‌المللی بیشتر پیوند بخورد با موضوعات حقوق بشر در ایران، به نظر من بیشتر خواهد شد.
مصاحبه‌گر: میترا شجاعی