افزایش شمار جهادگرایان اروپایی در سوریه

بررسی کارنامه‌ زندگی‌ صدها پیکارجوی اروپایی‌ که پس از اقامتی موقت در سوریه به کشورهای خود بازگشته‌اند، نشان می‌دهد که اکثر آنان، حدود ۲۰ سال دارند و اغلب مهاجر تبارند: پیکارجویانی که از بریتانیای کبیر وارد خاک سوریه می‌شوند، پاکستانی‌تبار هستند و کسانی که از اتریش عازم این کشور می‌شوند، بیشتر تباری چچنی دارند.

این پژوهش‌ها هم‌چنین نمایان‌گر آنست که اغلب این جوانان مسلمان‌اند، ولی در کشورهایی با آیین‌های دیگر ـ مثلا مسیحی کاتولیک ـ بزرگ شده‌اند. خانواده‌های این پیکارجویان که خود را مسلمان میانه‌‌رو می‌دانند، اغلب از سفر فرزندان خود به سوریه بی‌اطلاع بوده‌اند. مسیحیانی که به اسلام گرویده‌اند، اغلب پیش از آغاز مبارزه علیه رژیم بشار اسد در سوریه با شبکه‌ها‌ی اسلام‌گرایان تندرو در تماس بوده‌اند.

آرمان گرایی، پیش‌درآمد افراطی‌گری

به نظر اروین اشتاوب که سال‌هاست به عنوان روان‌پزشک در مورد پدیده‌ "افراط‌ گرایی" تحقیق می‌کند، جوانانی که مساعد پیوستن به سازمان‌های تندرو هستند، به سه دسته تقسیم می‌شوند: گروه نخست، کسانی هستند که از سر انتقام‌جویی به گروه‌های افراطی روی می‌آورند. دسته‌ دوم افرادی هستند که در طول زندگی خود، همواره قربانی تضییق و فشار شده‌اند. از دید این روان‌پزشک، جوانانی که برای پیاده‌کردن "آرمان"‌های خود حاضر به اعمال خشونت‌اند، گروه سوم را تشکیل می‌دهند.

اشتاوب در این رابطه می‌گوید: «آرمان‌گرایان، با انگیزه‌ دست‌یابی به عدالت اجتماعی است که به گروه‌های تندرو می‌پیوندد.» این روان‌پزشک هم‌چنین معتقد است، «علاوه بر این، شرایط نابسامان خانوادگی، هم می‌تواند فرزندان آن خانواده را به سوی افراط گرایی سوق دهد.» به باور اشتاوب، مهاجرتبارانی که اغلب از پیامدهای بحران هویت و احساس عدم اطمینان رنج می‌برند، می‌توانند واکنش‌های افراطی از خود نشان دهند.

بر اساس نظریه‌ اشتاوب، بسیاری از کسانی که در سوریه علیه بشار اسد فعالیت می‌کنند، به دسته‌ سوم تعلق دارند. اینان افرادی هستند که ابتدا برای کمک به دیگران، وارد این کشور می‌شوند و پس از روبرو شدن با خشونت، خود دست به اسلحه می‌برند.

زندگی جمعی پیکارجویان

کارشناسان معتقدند که بین ۴۰۰ تا ۲۰۰۰ اروپایی از سال ۲۰۱۱، در سوریه در حال مبارزه علیه رژیم بشار اسد هستند. توماس هگ‌هامر، کارشناس امور تروریسم در "انستیتو پژوهش‌های روش‌های دفاعی نروژ"، در این رابطه می‌گوید: «در حال حاضر، شمار اروپایی‌هایی که در سوریه می‌جنگند، بیشتر از مجموع تعداد اروپایی‌هایی است که در جنگ‌های افغانستان و عراق شرکت داشتند.»

در این میان فعالیت شبکه‌های افراطی که اعضا و هواداران خود را به سوریه می‌فرستند نیز، نقش تعیین‌کننده دارد. بسیاری از پیکارجویان اروپایی‌ که در سوریه مبارزه می‌کنند، در کشور خود با این گروه‌ها در ارتباط بوده‌اند. بخشی از آنان، از سوی خویشان و دوستانی که در سوریه به‌سر می‌برند، تشویق می‌شوند که به صفوف جهادگرایان بپیوندند. به ویژه برادران بزرگتر، از مشوقان اصلی برادران کوچک‌تر خود هستند. این افراد در محله‌ها و اردوگاه‌های خاصی در سوریه، گرد هم ‌می‌آیند و زندگی و فعالیت مشترکی را آغاز می‌کنند.

به این ترتیب، هر روز بر شمار پیکارجویان اروپایی در این کشور افزوده می‌شود.

فیلم‌برداری به‌جای جنگیدن در جبهه

چگونگی شرکت این جهادگرایان در جنگ داخلی سوریه هنوز بررسی نشده است. برخی از گزارش‌ها حاکی از آن است که اغلب این جوانان، وقت خود را با توییتر، نوشتن در وبلاگ خود یا فیلم‌برداری می‌گذرانند تا جنگیدن در جبهه. به عنوان مثال، معروف‌ترین پیکارجوی آلمانی، دنیس کاسپرت، نه در جبهه‌ جنگ، بلکه در حمله‌ای انتحاری علیه غیرنظامیان سوریه زخمی شده است.

"دنیس کاسپرت" که در برلین به عنوان "رپر" زندگی می‌کرد، از راه مصر به سوریه رفته بود. او پس از ورود به این کشور در پیامی ویدیویی اعلام کرد که تصمیم دارد به شورشیان بپیوندد. کاسپرت با نام مستعار "دزو دوگ (Deso Dogg) به اجرای کنسرت در آلمان می‌پرداخت. او در ترانه‌های خود، خودرو‌های پرسرعت، مواد مخدر و زنان زیبا را ستایش می‌کرد و بارها به دلیل اعمال خشونت، باج‌گیری و مصرف مواد مخدر به زندان افتاده بود. پلیس جنایی آلمان در حال حاضر با انتشار پوسترهایی از او، در صدد دستگیری این "تروریست" است.

فعالیت‌های تروریستی آتی

یکی از چالش‌های بزرگ سازمان‌های امنیتی اروپا در حال حاضر تشخیص این امر است که کدام یک از این پیکارجویان بازگشته به کشور خود، در آینده به فعالیت‌های تروریستی دست خواهد زد. این نهادها، هم‌اکنون درگیر این پرسش‌اند که آیا همه این جهادگرایان که در سوریه فعالیت کرده‌اند، خطری برای اروپا محسوب می‌شوند یا نه.

کشورهای اروپایی، برای یافتن پاسخ به پرسش، روش‌های گوناگونی در پیش گرفته‌اند: در بلژیک، در حال حاضر محاکمه‌ ژان بوتنیک، جوان ۱۹ ساله‌ای که به تازگی از سوریه بازگشته، آغاز شده است. او ادعا می‌کند که برای انجام کمک‌های انسانی و نه جنگ، به این کشور سفر کرده است.

مقامات بریتانیایی، بدون بررسی‌های حقوقی، تابعیت بریتانیایی افرادی را که دارای تابعیت چندین کشورند و مدتی در سوریه اقامت داشته‌اند، پس می‌گیرد.

به نظر توماس هگ‌هامر، این پیکارجویان به خودی خود، امنیت کشورهای اروپایی را تهدید نمی‌کنند. او معتقد است: «خطر آن‌جاست که شبکه یا تشکیلاتی که این افراد احتمالا به آن‌ وابسته‌اند، تصمیم بگیرد، در حمله‌ای به غرب از "مهره‌های" خود استفاده کند.»