افزایش حساسیت‌ها و خودآگاهی زیست محیطی در میان شهروندان آلمان
۱۳۹۱ دی ۲۹, جمعه
در آلمان در هر مقطع زمانی به این یا آن دلیل بحث محیط زیست کم و بیش بحث روز است. در دهه‌های پیش کم‌شدن یا نابودی جریان‌های آبی یا بیماری درختان و کاهش سطح جنگل‌ها چنین بحثی را دامن می‌زد. اما حالا سال‌هاست که تحولات اقلیمی موضوع محیط زیست و پاسداری از آن را در مرکز توجه شهروندان آلمانی قرار داده است.
نتیجه یک تحقیق جدید با عنوان "خودآگاهی زیست‌محیطی در آلمان ۲۰۱۲" که به تازگی منتشر شده حاکی از آن است که شهروندان این کشور علاقه و حساسیت بارزی به مسائل محیط زیست دارند. این تحقیق مشترکا از سوی وزارت محیط زیست آلمان و اداره فدرال محیطزیست انجام شده و نتیجه آن روز جمعه ۱۸ ژانویه (۲۹ دی) در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت.
دغدغه‌هایی که متفاوت شده‌اند
تحقیق یادشده بر یک همه‌پرسی از ۲ هزار شهروند آلمانی استوار است. گرچه ۳۶ درصد پرسش‌شوندگان مسائل اقتصادی و مالی را مشکل اصلی کشور می‌دانند، ولی در عین حال تقریبا همین تعداد (۳۵ درصد)، تلاش برای حفظ محیط زیست را دومین موضوع عمده در عرصه سیاسی و اجتماعی تلقی می‌کنند. مسئله اشتغال، تامین اجتماعی و امور بازنشستگی به ترتیب با ۲۹، ۲۲ و ۱۲ درصد با فاصله‌ای دور از موضوع محیط زیست مشغله‌های کمتر مهمی در میان مردم به حساب می‌آیند.
طرفه این که در طول دو سال گذشته جایگاه محیط زیست در میان مشغله‌های ذهنی شهروندان از مرتبه پنجم به مرتبه دوم صعود کرده است. سال ۲۰۱۰ مسائل مربوط به اشتغال و بازار کار با ۵۱ درصد در صدر دغدغه‌های شهروندان قرار داشت. مشکلات اقتصادی و بانکی و مالی با ۲۴ درصد در مرتبه دوم قرار داشت و محیط زیست تنها مشغله ۲۰ درصد مردم بود.
البته مشغله ذهنی بودن محیط زیست هنوز به معنای آن نیست که در عرصه عملی هم شهروندان تمام و کمال رفتاری متناسب با ملزومات حفظ محیط زیست دارند.
در واقع گرچه در برخی از عرصه‌های مربوط به حراست از زیستبوم پیشرفتی محسوس و گاه جهش‌وار در رویکرد و رفتار شهروندان مشاهده می‌شود، اما در برخی ازعرصه‌ها هم بعضا عقب‌گشت وجود داشته است.
تفاوت میان استفاده از اتومبیل شخصی و وسایل حمل و نقل عمومی
سال ۲۰۱۰ تنها ۸ درصد پرسش‌شوندگان گفته بودند که برای تامین الکتریسته مورد نیاز خود از انرژی تولیدی ناشی از منابع تجدیدپذیر استفاده می‌کنند. این رقم در نظرسنجی امسال به ۲۰ درصد افزایش پیدا کرده است. دو سال پیش تنها ۴ درصد پرسش‌شوندگان گفته بودند که پول خود را در انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذرای می‌کنند. این رقم امسال سه برابر شده و به ۱۲ درصد رسیده است.
همزمان اما آمادگی برای پرداخت مبلغی بیشتر جهت خرید دستگاه‌های کم‌مصرف‌تر از ۶۵ درصد به ۵۲ درصد کاهش یافته است. برای مثال ۵۱ درصد پرسش‌شوندگان گفته‌اند که در خرید اتومبیل بیش از همه قیمت آن برایشان مطرح است. ۴۱ درصد مارک ماشین را مهم دانسته‌اند، مصرف سوخت دراولویت‌ها به هنگام خرید اتوموبیل در مرتبه سوم (۳۹) ایستاده است. در زمینه محصولات کشاورزی نیز تنها ۶ درصد گفته‌اند که زیستی‌بودن (بیو) این محصولات برایشان مهم است.
۵۹ درصد پرسش‌شوندگان اتومبیل شخصی را همچنان وسیله اصلی حمل و نقل خود معرفی کرده‌اند، زیرا "راحت و سریع" است. ۲۴ درصد، اکثرا در شهرهای بزرگ، گفته‌اند که از وسیله نقلیه عمومی استفاده می‌کنند. استفاده از دوچرخه پاسخ ۱۲ درصد پرسش‌شوندگان بوده و ۵ درصد هم راهپیمایی را عمده‌ترین گزینه جابه‌جایی خود دانسته‌اند.
تامین رفاه یا حفظ محیط زیست؟
به جای ۸۳ درصد سال ۲۰۱۰، حالا تنها ۷۴ درصد پرسش‌شوندگان برای خاموش‌کردن دستگاه‌های برقی و چراغ‌های غیرلازم آمادگی و حساسیت نشان داده‌اند.
در یک بحث کلی‌تر ۲۱ درصد پرسش‌شوندگان گفته‌اند که در قیاس با سایر مسائل اجتماعی و تا زمانی که رفاه برای همگان تامین نشده باید توجه و تمرکز بر محیط زیست کاهش یابد. ۳۹ درصد گفته‌اند آنجا که میان رفاه و حفظ محیط زیست تعارضی به وجود می‌آید باید توافقی صورت گیرد که تامین رفاه دچار اختلال نشود ولی ۳۲ درصد گفته‌اند که رعایت مسائل زیست محیطی شرط دستیابی به رفاه پایدار است.
نظرسنجی جدید قبل از شروع بحث‌های داغ جاری در باره تحول کلان در عرصه تولید انرژی و اتکا هر چه بیشتر به انرژی‌های تجدیدپذیر انجام شده است. با وداع قطعی و دوباره دولت آلمان با انرژی اتمی این بحث بیش از پیش عمده شده است. به نظر می‌رسد که در نظرسنجی بعدی متاثر از این بحث‌ها گرایش به مسائل محیط‌زیستی افزایشی باز هم بیشتر را نشان دهد.