افزایش انتقاد ترکیه به دخالت حزب‌الله و ایران در سوریه
۱۳۹۲ خرداد ۶, دوشنبه
دخالت نظامی حزب‌الله لبنان در درگیری‌های سوریه خشم ترکیه را برانگیخته است. مقام‌های ترک گفتند که این حزب به شیطان خدمت میکند. معاون اردوغان ادعا کرد که سیاست‌های ایران و مالکی نیز به دقت دنبال خواهد شد.
بکیر بوزداغ معاون نخست وزیر ترکیه ۶ خرداد ۱۳۹۲ طی سخنانی در ششمین سمپوزیوم اتحاد اسلام، از حزب‌الله به دلیل حمایت از رژیم بشاراسد انتقاد کرد. سمپوزیوم اتحاد اسلام با شرکت علمای دینی ۳۵ کشور در آنکارا آغاز شد.
معاون اردوغان از اعلام حمایت حزب‌الله از رژیم اسد به شدت انتقاد کرد و گفت: «نگوئید که این کارها را برای رضای خدا انجام می‌دهید. اینها را برای شیطان انجام می‌دهید. بهتر است نامتان را هم عوض کرده و حزب شیطان بگذارید!»
جنگ لفظی ایران و ترکیه بر سر درگیری‌های سوریه
احمد داود اوغلو وزیر امور خارجه‌ی ترکیه نیز۴ خرداد ۱۳۹۲ در گفت‌وگو با خبرنگاران از موضع ایران و حزب‌الله لبنان در سوریه به شدت انتقاد کرد. وی ادعا کرد که ایران و حزب‌الله در چارچوب تشکیل "کمربندی شیعه" وارد درگیری‌های سوریه شده‌اند.
در واکنش به اظهارات مقام‌های ترکیه علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی ایران نیز در نطق پیش از دستور مجلس خود در ۵ خرداد ۱۳۹۲ به ترکیه اعتراض کرد و گفت: «اظهارات وزیر خارجه‌ی ترکیه در اتهام‌زنی به ایران و حزب‌الله ناصواب و غیر‌واقعی است. نصیحت ما به شما این است که هزینه‌ی اشتباه محاسباتی خود را به گردن حزب‌الله و ایران نیندازید.»
درباره‌ی اتهامات مقام‌های ترکیه به ایران تابحال وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران واکنش رسمی نشان نداد. اما حسین امیر‌عبداللهیان، معاون وزیر امور خارجه‌ی ایران در گفتگو با شبکه العالم در ۶ خرداد ۱۳۹۲ دخالت ایران و نیروهای حزب‌الله را در امور سوریه را به شدت تکذیب کرد. وی گفت: «سوریه نیازمند کمک ایران یا هیچ کشور دیگری نیست، ادعای برخی رسانه‌ها درباره‌ی حضور نیروهای ایران و حزب الله در سوریه دروغ و فرافکنی است.»
افزایش فشارهای داخلی به اردوغان
دلیل افزایش انتقادات مقام‌های ترکیه علیه ایران چه می‌تواند باشد؟
عارف کسگین، کارشناس "مرکز تحقیقات استراتژیک ترکیه"در پاسخ به این سئوال دویچه وله توضیح می‌دهد که این سیاست ترکیه در خصوص سوریه نتیجه نداده است و مسئولین این کشور از سوی افکار عمومی داخل کشور به شدت تحت فشار قرار گرفته‌اند.
آقای کسگین خاطرنشان میکند: «ترکیه بیش از ۲ سال است که درگیر مسئله‌ی سوریه شده و تابحال به نتیجه‌ای نرسیده است و یکی از عوامل اصلی آن ایران و دخالت حزب‌الله لبنان در درگیری‌های سوریه تلقی می‌شود. بنابراین انتقاد مقام‌های ترکیه روز به روز علیه حزب‌الله و ایران تندتر می‌شود.»
به نظر این کارشناس مناسبات ترکیه و ایران به مرحله‌ی تازه‌ای رسیده است و مسئولین ترکیه نارضایتی خود را اکنون صریحا اعلام می‌کنند. کسگین می‌افزاید: «قبلا همین مسئولین نارضایتی خود را در دیدارهای خصوصی بیان می‌کردند اما حالا مسئولین ترکیه آشکارا و صریح در محافل بین‌المللی و در داخل ترکیه نظرات خود را اعلام می‌کنند. بنابراین ما شاهد تشدید تنش سیاسی مابین ترکیه و ایران هستیم.»
از سوی دیگر مقام‌های ترکیه و رسانه‌های این کشور پنهان نکرده‌اند که حزب‌الله ترکیه نیز از سوی حزب الله لبنان و ایران حمایت می‌شود.
پیامد دخالت حزب‌الله در مناسبات اقتصادی ترکیه و ایران
بسیاری از کارشناسان ترک معتقدند بر خلاف تشدید اختلافات سیاسی میان دو کشور در نهايت ترکيه و ايران بر سر نقاط مشترکی با يکديگرمصالحه خواهند کرد. آنها دلیل می‌آورند که به‌رغم تشدید تحريم‌ها علیه ایران، حجم سرمايه‌گذاری و تبادلات تجاری ميان دو کشور کاهش نیافته است.
عارف کسگین در این رابطه می‌گوید: «ترکیه سیاست خارجی جدیدی را اکنون اتخاذ میکند. ترکیه قصد دارد روابط اقتصادی را از مناسبات سیاسی خود جدا کند. ما این سیاست را در زمینه‌ی عراق، اسرائیل و حتی در زمینه جمهوری آذربایجان هم مشاهده می‌کنیم. ترکیه نمی‌خواهد روابط تنش‌آمیز سیاسی به مناسبات اقتصادی لطمه بزند. از سوی دیگر ایران نیز به دلیل فشار تحریم‌ها نیاز شدیدی به ترکیه دارد.»
تاثیر بحران سوریه به رشد اقتصادی ترکیه
به نظر بها غونغور، رئیس بخش ترکی دویچه وله، سوریه به محل درگیری قدرت‌های بزرگ تبدیل شده است. وی اشاره میکند: «ما با نگرانی شاهد توسعه‌ی درگیری‌های سوریه در مرزهای ترکیه هستیم. ما نگرانیم پس از بشار اسد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ ما نمی‌دانیم در ایران چه کسی رئیس جمهور خواهد شد و ما فعلا نمی‌دانیم که در ترکیه هم سال آینده اردوغان یک سیستم ریاست جمهوری قوی تاسیس خواهد کرد یا نه؟ در سال‌های اخیر ترکیه رشد اقتصادی خوبی داشته است. حال وضعیت بحرانی منطقه می‌تواند به صنعت جهانگردی و مناسبات اقتصادی این کشور با همسایه‌ها نیز ضربه بزند.»
ترکیه نباید در سوریه دخالت نظامی کند
بها غونغور، رئیس بخش ترکی دویچه وله همچنین تاکید میکند که ورود حزب‌الله لبنان به صحنه‌ی درگیری‌های سوریه وضعیت را دشوار و یچیده‌‌تر کرده است. وی هشدار می‌دهد: « ادامه‌ی این روند می‌تواند اختلاف شیعه و سنی را هم در منطقه بیشتر کند. بشار اسد هنوز در قدرت است و قدرت‌هایی چون روسیه نیز پشتیبان رژیم سوریه هستند. ترکیه باید بسیار مواظب باشد تا وارد این درگیری‌ها نشود.»
آقای غونغور خاطرنشان میکند که در قدرت باقی‌ماندن بشار اسد موقعیت اردوغان را در ترکیه تضعیف کرده است و ادامه این وضعیت موقعیت حزب حاکم "حزب توسعه و عدالت" را هم در ترکیه به خطر انداخته است.
عارف کسگین، کارشناس "مرکز تحقیقات استراتژیک ترکیه" هم نتیجه می‌گیرد مسئله‌ی وارد شدن نیروهای مسلح حزب‌الله به درگیری‌های سوریه مناسبات سیاسی ترکیه و ایران را تحت الشعاع قرار داده است اما به مناسبات اقتصادی ایران و ترکیه صدمه‌ای نخواهد زد.
این کارشناس بر این باور است که مناسبات اقتصادی ترکیه با ایران فعلا در حال توسعه است و ترکیه تا وقتی که فشار جدی از جانب آمریکا نداشته باشد از این موضع‌گیری خود عقب‌نشینی نخواهد کرد و از همکاری بیشتر با ایران دست نخواهد کشید.