اعطای جایزه‌ی "رولاند برگر" به شیرین عبادی

جایزه "رولاند برگر برای شأن و کرامت انسانی- جهت حمایت از همکاری مسالمت‌آمیز در جهان" برای دومین بار به فعالان و سازمان‌های حقوق بشری اعطا شد.

مبلغ جایزه‌ی امسال یک میلیون یورو است که ۹۰۰ هزار یورو سهم سازمان بین‌المللی گزارشگران بدون مرز است. ۱۰۰ هزار یورو نیز به خانم شیرین عبادی تعلق می‌گیرد.

هورست کوهلر، رییس جمهور آلمان، در روز سه‌شنبه (۲۱ آوریل) در جشنی رسمی در Konzerthaus در برلین جوایز امسال را به برندگان اعطا کرد.

سازمان بین‌المللی گزارشگران بدون مرز در سال ۱۹۸۵ تاسیس شد و بنا به اعلامیه‌ی حقوق بشر سازمان ملل متحد برای دفاع از آزادی مطبوعات فعالیت می‌کند.

در اطلاعیه‌ی بنیاد رولاند برگر آمده است: «خانم عبادی و خانواده‌ی او به علت کارها و فعالیت‌های ایشان به عنوان وکیل دادگستری به کرات مورد تهمت‌های نابجا و تهدید قرار گرفته‌اند. این فشارها در ماه‌های اخیر به شدت افزایش یافته است. بنیاد رولاند برگر با اعطای جایزه به مبلغ ۱۰۰ هزار یورو مایل است، از تلاش خانم عبادی برای حفظ حقوق بشر در سراسر جهان قدردانی و از آن حمایت کند.»

دویچه‌وله: در اطلاعیه‌ی بنیاد "رولاند برگر" آمده است که اعطای جایزه به شما به خاطر رویدادهای اخیر در ایران بوده است. منظور کدام رویدادها هستند؟

شیرین عبادی: متاسفانه در چندسال گذشته مشکلات ما در ایران تشدید شد. دفتر کانون مدافعان حقوق بشر که به وسیله‌ی من و عده‌ای از دوستانم تاسیس شده بود و ریاست آن را من برعهده دارم، به صورت غیرقانونی از سوی دادگاه انقلاب بسته و پلمب شد. ما در اعتراض به این حرکت غیرقانونی علیه افرادی که چنین دستوری را داده بودند شکایت کیفری کردیم و گفتیم که آنها دارند از مقامشان سوءاستفاده می‌کنند و این پرونده در دادسرای تهران تشکیل شده است. امیدوارم با رسیدگی عادلانه، استقلال قوه قضاییه به اثبات برسد.

همچنین به بهانه‌ی مالیات، مامورین امنیتی به دفتر وکالت شخصی من آمدند و برخلاف قانون تمام دفاتر و پرونده‌های وکالتی و کامپیوترهای من را که حاوی مکاتبات موکلین من، که همگی سیاسی هستند، با خودشان بردند. این مسئله کاملا خلاف معمول و برخلاف قانون است و آنها حق نداشتند این کار را بکنند که مجددا شکایتی مطرح شد. و همچنین تعدادی آمدند در برابر دفتر وکالت من و در حالی که شعار می‌دادند تابلوی وکالت من را کندند، در و دیوار خانه را با نوشتن شعار خراب کردند. از نیروی پلیس استمداد طلبیدم. دو پلیس آمدند ولی فقط نظاره‌گر تخریب بودند و کاری نکردند.

مجموعه‌ی این اعمال شاید به نظر می‌رسید که باعث شود کار کانون مدافعان حقوق بشر تعطیل بشود، ولی من در کنار تمامی دوستانم تصمیم گرفتیم که فعالیت‌های خودمان را ادامه بدهیم، ادامه هم دادیم مثل سابق، و حتا اخیرا هم یک اقدام ملی شروع کردیم: مبارزه با اعدام افراد کمتر از هجده سال. ما فراخوانی دادیم به نام «اعدام بس کودکان» که قبلا هم با تعدادی از علما، فقها، سیاسیون، اساتید حقوق صحبت کردیم، موافقت همه‌ی آنها را جلب کردیم برای این حرکت ملی، یعنی «اعدام بس کودکان». و من فکر می‌کنم با این کار ما به جوان‌های این مملکت می‌خواستیم نشان بدهیم که از مشکلات نهراسند. مشکل همیشه هست. مهم این است که آدم بتواند در شرایط دشوار وظیفه‌اش را انجام بدهد.

دویچه‌وله: با توجه به این که بنیاد رولاند برگر بنیادی غیردولتی است، اهمیت پشتیبانی و اعطای جایزه از سوی رییس جمهور آلمان، آقای هورست کوهلر، چیست؟

شیرین عبادی: اصولا توقع ما از همیاری و همدلی بنیادهای غیردولتی است. ما چشم امید به مردم جهان داریم، نه دولت‌های جهان. مردم برای ما اهمیت بیشتری دارند و به همین دلیل است که من خوشحالم از این که مورد تقدیر و تشویق یک نهاد مردمی قرار گرفته‌ام و طبیعتا چون رییس جمهور آلمان این جایزه را می‌دهد. خب ممنون هستیم که از سوی نمایندگان مردم هم این جایزه را به من اعطا می‌کنند، ولی آنچه مهم است این است که یک نهاد مردمی و نه دولتی من را مورد تشویق قرار داده است.

دویچه‌وله: شما در کمیته‌ی اعطای جایزه‌ی بنیاد رولاند برگر هم عضویت دارید. دلیل انتخاب سازمان بین‌المللی "گزارشگران بدون مرز" به‌عنوان برنده‌ی امسال، در کنار شما، چیست؟

شیرین عبادی: این سازمان کمک‌های موثری در جهت جریان اطلاع‌رسانی در سطح بین‌المللی کرده است و در کشورهای زیادی از جمله در ایران فعالیت‌های مفیدی داشته است. من همواره ژورنالیست‌ها را همکاران خوب مدافعان حقوق بشر نامیده‌ام، زیرا بدون کمک آنها فریاد مظلومین و قربانیان نقض حقوق بشر شنیده نمی‌شود و از این جهت این سازمان که نماینده‌ی گزارشگران بین‌المللی است، مورد تقدیر قرار گرفت. با تقدیر از این سازمان ما در حقیقت از تمام ژورنالیست‌هایی که در سراسر جهان کمک می‌کنند تا صدای مظلومین به گوش مردم دنیا برسد سپاسگزاری کرده‌ایم.

در مورد جایزه‌ی بنیاد رولاند برگر بایستی بگویم که من جزو هیات ژوری هم هستم و بنا به دلایلی که شرح دادم رای من برای سازمان "گزارشگران بدون مرز" بود و خوشبختانه همه‌ی ما اجماع داشتیم و متفق بودیم که این سازمان لیاقت دریافت چنین جایزه‌ای را دارد. در عین حال من خودم هم جزو لیست نهایی این جایزه بودم و موقعی که می‌خواستند راجع به من هم صحبت شود، من به تقاضای خودم از جلسه بیرون رفتم که سایر اعضای هیات ژوری آزادی عمل داشته باشند تا تعیین کنند آیا امسال یک یا چند برنده خواهند داشت. چند روز بعد که آن جلسه تشکیل شد به من اطلاع دادند که امسال را به هر دو نفر جایزه خواهند داد. یعنی یک شخص حقوقی سازمان "گزارشگران بدون مرز" و یک شخص حقیقی که من باشم. من به‌هرحال از لطف سایر هیات ژوری نسبت به خودم سپاسگزاری می‌کنم.

دویچه‌وله: می‌توانید برخی از اعضای این هیات داوران را نام ببرید؟

شیرین عبادی: اعضای اصلی علاوه بر پرفسور برگر، آقایان کوفی عنان، محمد یونس، یوشکا فیشر بودند و من هم که از سال گذشته به عنوان هیات ژوری انتخاب شده بودم و امسال دومین سالی است که این جایزه اعطا می‌شود.

دویچه‌وله: همان طور که اطلاع دارید در حال حاضر کنفرانس ضد نژادپرستی سازمان ملل در ژنو برپاست. اما بسیاری از کشورها و مردم جهان بخاطر شرکت دولت‌های غیردموکراتیک و دفاع آنها از حقوق بشر و رفع تبعیض در شگفتی‌اند. نظر شما در مورد نتایج کار چنین کنفرانس‌هایی چیست؟

شیرین عبادی: اساسا هر کنفرانسی بایستی منتج به نتایج عملی شود که از گفت‌وگوی صرف بیرون بیاید و برای این که یک چنین اتفاقی بیفتد، علاوه بر دولتها بایستی نهادهای مردمی بین‌المللی هم در بحث و در تصمیم‌گیری‌ها بتوانند شرکت کنند. زمانی که سازمان ملل متحد را تشکیل دادند، فرض براین بود که غالب دولت‌ها، اگر نه همه، ولی غالب دولت‌ها منتخب مردم خود هستند. ولی می‌بینیم که در عمل این طور نشد و بسیاری از دولت‌ها منتخب واقعی مردم نیستند. به همین خاطر تصمیماتی گرفته می‌شود که وجدان بین‌المللی را ارضاء نمی‌کند. برای رفع این نقیصه اساسا ساختار سازمان ملل متحد احتیاج به یک دگرگونی دارد تا هم دموکرات‌تر بشود، منظورم اشاره به ساختار شورای امنیت است، و هم این که در تصمیم‌گیری‌های مهم که مربوط است به بشریت علاوه بر دولت‌ها می‌بایستی از چهره‌های شناخته‌شده‌ی مردمی و نهادهای معروف مردمی هم دعوت شود.

به‌عنوان مثال، وقتی در شورای حقوق بشر صحبت از حقوق بشر می‌شود، این دولت‌ها هستند که حقوق بشر را نقض می‌کنند. آیا این درست است که فقط دولت‌ها یعنی کسانی که نوعا متهم هستند بنشینند و راجع خودشان و دیگران تصمیم بگیرند؟ نه! بلکه افرادی که حقوق‌شان نقض شده، یعنی مردم، اینها هم بایستی با مکانیزم‌هایی بتوانند نمایندگان خودشان را به شورا بفرستند، که آرای خودشان را و دردهای خودشان را بیان کنند و در تصمیم‌گیری‌ها هم بایستی بتوانند موثر باشند. من به خاطرم می‌آید چندسال پیش برای بیان مشکلات حقوقی زنان به شورای حقوق بشر رفته بودم و آنجا می‌خواستم صحبت کنم که با نماینده‌ی دو کشور مواجه شدم که در شورا حضور داشتند که می‌دانستم و اطمینان داشتم که وضعیت حقوقی زنان در کشور آنها بسیار بدتر از ایران است. این بود که من بدون این که حرفی بزنم سرم را پایین انداختم و بیرون آمدم. دیدم من با اینها چه حرفی دارم بزنم. وضع نباید به این صورت دربیاید.

دویچه‌وله: آیا تحریم کشورهایی نظیر آلمان و آمریکا باعث میدان‌داری کشورهای غیردموکراتیک نمی‌شود؟ آیا سیاست تحریم کنفرانس ضد نژادپرستی بدین گونه درست است؟

شیرین عبادی: اصولا تحریم در این گونه مواقع به نظر من اقدام مفیدی نیست. بایستی شرکت کرد و حرف‌ها را زد. وقتی ما چیزی را تحریم می‌کنیم، یعنی چشم‌مان را بر روی حقیقت می‌بندیم و حاضر نیستیم علیه چیزی که آن را نادرست می‌دانیم صحبت کنیم. بایستی رفت و عقاید درست را بیان کرد. به‌جای این که در حقیقت قهر کنیم، در را به هم بزنیم و بیرون برویم.

دویچه‌وله: نظر شما در رابطه با سخنرانی آقای احمدی‌نژاد در روز گذشته چیست؟

شیرین عبادی: من با حرف‌های ایشان موافق نیستم و همواره به این می‌اندیشم که به جای این که ما آرزوی محو کشوری را بکنیم، بایستی آرزوی صلح بین‌المللی را بکنیم و آرزومند این باشیم که هرچه زودتر دولت مستقل فلسطین ایجاد شود.

مصاحبه‌گر: شهرام اسلامی

تحریریه: بهنام باوندپور