اعتراض به “بازداشت خودسرانه“ عشا مومنی، فعال حقوق زنان

عشامومنی، فعال حقوق زنان و از فعالان "کمپین یک میلیون امضا علیه قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان" است. وی که دانشجوی رشته ارتباطات در دانشگاه کالیفرنیاست برای جمع‌آوری منابع تحقیق به منظور نوشتن پایان‌نامه دکترای خود به تهران سفر کرده بود. طبق اخبار منتشر شده، پلیس راهنمایی و رانندگی تهران او را در روز چهارشنبه، ۲۴ مهر ماه در اتوبان بازداشت کرده و سپس به بند ۲۰۹ زندان اوین منتقل کرده‌اند.

محمد علی دادخواه، وکیل عشا مومنی، در روز چهارشنبه (اول آبان) در مصاحبه با دویچه وله گفت که هنوز با موکل خود دیداری نداشته است. به گفته دادخواه یکی از اعضای دادگاه انقلاب در ملاقاتی که با مادر خانم مومنی داشته، گفته است که به زودی به خانواده وی برای دیدار با فرزندشان وقت خواهند داد.

“برنامه نظارت بر حمایت مدافعان حقوق بشر“ که برنامه‌ای مشترک از “سازمان جهانی مبارزه با شکنجه“ و “فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر“ است، روز سه شنبه (۳۰ مهر ماه) با انتشار اطلاعیه‌ای نگرانی خود را از “بازداشت خودسرانه“ عشا مومنی بیان داشته است.

دکتر عبدالکریم لاهیجی، نایب رییس فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر“، در مصاحبه با دویچه وله “ربودن“ یک فعال زنان را موجب آسیبی دیگر به وجهه بین‌المللی جمهوری اسلامی می‌داند.

دویچه‌وله: “برنامه‌ی نظارت بر حمایت مدافعان حقوق بشر“ در اطلاعیه‌ای که امروز منتشر کرده، در مورد بازداشت خانم عشا مومنی ابراز نگرانی کرده است. “برنامه‌ی نظارت ...“ بازداشت خانم مومنی را در چه متن و چارچوبی می‌بیند؟

عبدالکریم لاهیجی: بازداشت خانم مومنی در ادامه‌ی بازداشت‌هایی‌ست که در ارتباط با “کمپین جمع‌آوری یک میلیون امضا“ طی یک سال گذشته در مورد خانم‌هایی که در این چارچوب فعال بودند، صورت می‌گیرد. می‌دانید که بیش از صد زن را طی این مدت بازداشت کردند. بیش از چهل تن از آنان را در دادگاه‌های انقلاب محکوم کردند. در حال حاضر هنوز چهار تن از آنان، هانا عبدی، مونا صفارزاده، زینب بایزیدی و فاطمه‌ی گفتاری، در زندان‌های جمهوری اسلامی هستند و محکومیت‌های سنگین گرفته‌اند؛ آنها علاوه بر جرم زن ‌بودن، جرم دیگری هم مرتکب شده‌اند و آن این است که کرد هستند. خانم عشا مومنی هم، با این که سال‌هاست در خارج از ایران و هم اکنون مشغول تحصیلات دکتراست وفقط دوماه است که برای جمع‌آوری مدارک برای رساله‌ی دکترایش به ایران آمده، گناه او این است که موضوع رساله‌ی دکترایش جنبش زنان در ایران است.

“برنامه‌ی نظارت ...“ در اطلاعیه‌اش اشاره دارد به این که ایران دوسال پیش درخواست عضویت از شورای حقوق بشر را داشته و تعهد کرده بوده که در جهت رعایت حقوق بشر بکوشد. آن تعهد را چه کسانی کردند و چه رابطه‌ای دارند با کسانی که برای نمونه الان چنین بازداشتی را انجام داده‌اند؟

یکی از پیش‌شرط‌های کاندیدا شدن در نهادهای سازمان ملل متحد همکاری با این سازمان است. با توجه به این که شورای حقوق بشر نهادی نوپا و جدیدالتاسیس بود، ما مدافعان حقوق بشر خواستار این بودیم که تمام کشورهایی که درخواست عضویت در شورا را می‌کنند، از قبل متعهد بشوند که با نهادهای حقوق بشر سازمان ملل همکاری بکنند و از جمله این که گزارشگران حقوق بشر را به کشور خودشان راه دهند، برای این که آنها بتوانند ماموریت خودشان را انجام بدهند. یک چنین تعهدی از هیات نمایندگی جمهوری اسلامی در مقر سازمان ملل به کمیساریای حقوق بشر سازمان ملل تسلیم شد. اما می‌دانید که جمهوری اسلامی رای نیاورد. ولی جالب بود که در همان رای‌گیری عربستان سعودی به عضویت شورا درآمد. چرا؟ برای این که عربستان سعودی تضمین‌های کافی داده بود که با سازمان ملل همکاری می‌کند. همان سال، یعنی دوسال پیش، گزارشگران حقوق بشر سازمان ملل توانستند برای نخستین‌بار به عربستان سعودی بروند. جمهوری اسلامی که متاسفانه غیر از سیاه‌کاری و غیر از نقض قول، کار دیگری با نهادهای حقوق بشر سازمان ملل نکرده، رای نیاورد. همچنان که دیدید، در ارتباط با انتخابات اعضای غیردائمی شورای امنیت هم، که ایران به نمایندگی از آسیا درخواست عضویت کرده بود، باز رای کافی نیاورد و حتا رای بسیار کمی آورد. و می‌دانید که ژاپن در این مسابقه بر ایران با اکثریت بزرگی پیشی گرفت.

الان وضعیت ایران و اعتبار و حیثیت‌اش به چه صورت است؟ دیروز هم گزارش دبیرکل سازمان ملل در باره‌ی وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر شد. آقای بان کی ‌مون ابراز نگرانی کرده و از جمله اشاره کرده بود به دستگیری‌های زنان و تبعیض برآنها و نیز اقلیت‌ها در ایران.

این یکی از موارد نادری‌ست که دبیرکل سازمان ملل راجع به وضعیت حقوق بشر در کشوری نه تنها اظهار نگرانی می‌کند که گزارش رسمی می‌دهد. به خاطر این که در قطعنامه‌ای که سال گذشته ما از مجمع سازمان ملل گرفتیم و فدراسیون جامعه‌های حقوق بشر خواسته بود که گزارشگر ویژه راجع به ایران تعیین بشود، مجمع عمومی ترجیح داد که این ماموریت را به دبیرکل سازمان ملل بدهد. و همین طور که اشاره کردید، این گزارش با توجه به اطلاعاتی که ما طی ماه‌های گذشته در اختیار دفتر دبیرکل گذاشتیم به مجمع عمومی سازمان ملل داده شد. طی هفته‌های آینده قطعنامه‌های جدیدی را به مجمع عمومی معرفی خواهند کرد. امیدواریم که این قطعنامه‌ها با اکثریت بیشتری از سال گذشته به تصویب مجمع عمومی برسد. به لحاظ این که وضعیت حقوق بشر در ایران باز طی یک سال گذشته، همان طور که از گزارش دبیرکل برمی‌آید، بسیار وخیم‌تر شده است. رقم اعدام‌ها، ازجمله اعدام نوجوانان، بسیار از سال‌های گذشته بیشتر است. گستردگی بازداشت‌ها، وضعیت مدافعان حقوق بشر، مدافعان حقوق زن، روزنامه‌نگاران، دانشجویان و به طور کلی متاسفانه بیلان بسیار منفی و واقعا غیرقابل توجیهی از وضعیت حقوق بشر در ایران وجود دارد. اینجاست که اگر جمهوری اسلامی هر روز خودش را در انزوای بیشتری از نظر سیاسی، از نظر وجهه‌ی بین‌المللی می‌بیند، این نتیجه‌ی کارکرد مستقیمی‌ست که در ارتباط با نادیده‌گرفتن حقوق مردم ایران متاسفانه طی سال‌های گذشته از خودش نشان داده است.

آقای لاهیجی، برگردیم به وضعیت خانم مومنی. "برنامه‌ی نظارت ..." خواست‌هایی را در رابطه با بازداشت ایشان مطرح کرده است. می‌توانید آنها را برای ما به اختصار بربشمرید؟

با توجه به این که هیچ‌گونه دلیلی برای بازداشت ایشان وجود ندارد (می‌توانم بگویم ربودن ایشان برای این که ایشان را در بزرگراه به بهانه‌‌ی این که سبقت گرفته است دستگیر می‌کنند و به این صورت ایشان را می‌ربایند و بعد سر از بند معروف ۲۰۹ در می‌آورد) و با توجه به این که هیچ‌گونه، حتا، فعالیت سیاسی‌ـ اجتماعی که یک امر مجازی‌ست در جمهوری اسلامی، از ناحیه‌ی خانم عشا مومنی صورت نگرفته، بنابراین ما خواستار آزادی بدون قید و شرط او هستیم. ما همچنین خواستار آزادی تمام کسانی هستیم که در ارتباط با فعالیت‌های مطالباتی‌شان راجع به حقوق زن در ایران در زندان هستند. همچنین خواسته‌ایم که تمامیت جسمانی و روحی خانم عشا مومنی از طرف مقامات جمهوری اسلامی تضمین بشود، به لحاظ این که ما می‌دانیم متاسفانه در زندان‌های جمهوری اسلامی و از جمله در بند مخوف ۲۰۹ از حیث بدرفتاری و شکنجه چه می‌گذرد.