از مریل استریپ تا سینمای ایران؛ آنچه باید درباره برلیناله ۲۰۱۶ بدانید

ماه فوریه در برلین ماه فیلم و سینماست. جشنواره برلین‌ فرش‌های قرمز خود را برای ستارگان سینما پهن می‌کند و فرصتی جذاب برای سینما‌دوستان در جهان پدید می‌آورد تا با تازه‌ترین آثار سینمایی جهان آشنا شوند و ستارگان محبوب خود را از نزدیک ببینند. این جشنواره که به برلیناله شهرت دارد، مردمی‌ترین فستیوال فیلم در جهان به شمار می‌رود. شصت و ششمین دوره‌ی این جشنواره در روزهای ۱۱ تا ۲۱ فوریه برگزار می‌شود.

مجموعا ۷۰۰۴ فیلم برای حضور در برلیناله ارائه شدند که ۴۳۴ فیلم در نهایت موافقت شورای گزینش این جشنواره را جلب کردند. این فیلم‌ها که محصول کشورهای گوناگون از جمله ایران هستند و در ژانرهای مختلف ساخته‌ شده‌اند، در ۹۸۱ نوبت و در بخش‌های گوناگون به نمایش درمی‌آیند. در آخرین دوره از این جشنواره ۳۳۵ هزار بلیت به فروش رفت و این بار نیز فیلم‌دوستان شب را در مراکز فروش بلیت سر می‌کنند تا بلیت تهیه کنند.

افتتاح‌گر شصت و ششمین دوره از جشنواره سینمایی برلین فیلم "درود بر سزار" خواهد بود. نویسندگی و کارگردانی این اثر کمدی را برادران کوئن (جوئل و اتان) برعهده داشته‌اند. جاش برولین، جرج کلونی، رالف فاینس و تیلدا سوئینتن از جمله بازیگران این اثر سینمایی هستند. "درود بر سزار" با بودجه‌ای بالغ بر ۲۲ میلیون دلار ساخته اشده است. نمایی از فیلم "درود بر سزار".

جشنواره فیلم برلین بخش‌های گوناگونی را دربرمی‌گیرد که مهم‌ترین آن بخش رقابتی است. در برلیناله امسال ۲۳ فیلم از جمله فیلم "اژدها وارد می‌شود"، اثر مانی حقیقی به نمایش درمی‌آید. نام قبلی این فیلم "شن‌، جن‌، یی" بود، اما به دلایلی نام آن به "اژدها وارد می‌شود" تغییر یافت. فیلم‌برداری این فیلم که داستان آن در دهه ۴۰ شمسی ایران می‌گذرد، در سکوت کامل خبری به اتمام رسید. نمایی از "اژدها وارد می‌شود".

خرس طلایی و خرس‌های نقره‌ای جوایز اصلی جشنواره برلین هستند که برندگان آن شامگاه شنبه، ۲۰ فوریه اعلام خواهند شد. از ۲۳ فیلمی که در بخش رقابتی نشان داده می‌شوند، ۱۸ فیلم بر سر کسب جوایز رقابت دارند. خرس طلایی نصیب بهترین فیلم بخش رقابتی جشنواره خواهد شد. جایزه‌های خرس نقره‌ای نیز از جمله به بهترین کارگردان، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین بازیگر نقش اول زن و بهترین فیلمنامه تعلق می‌گیرد.

برندگان "خرس‌های برلیناله" را هیات داوران بخش رقابتی انتخاب می‌کند. ریاست هیات دواران این دوره را مریل استریپ (ردیف بالا چپ)، ستاره معروف هالیوود برعهده دارد. موگوشاتا شوموفسکا (کارگردان)، کلایو اوون (بازیگر فیلم)، لارس آیدینگر (بازیگر تئاتر و سینما)، ردیف بالا پس از استریپ و آلبا رورواخر (بازیگر فیلم)، بریژیت لاکومب (عکاس) و نیک جیمز (منتقد فیلم)، ردیف پایین از چپ دیگر اعضای این هیات هستند.

البته یکی از برندگان برلیناله ۲۰۱۶ پیشاپیش مشخص شده است. خرس افتخاری این دوره از جشنواره به میشائل بال‌هاوس، فیلمبردار برجسته آلمانی به پاس یک عمر تلاش هنری او اهدا خواهد شد. بال‌هاوس با سینماگران معروفی چون راینر ماریا فاسبیندر، رابرت ردفورد، ولفگانگ پترسن و مارتین اسکورسیزی همکاری داشته است. "رنگ پول" و "دار و دسته‌های نیویورکی" از جمله فیلم‌هایی است که بال‌هاوس فیلمبردار آنها بوده است.

مدیر جشنواره برلین از سال ۲۰۰۱ به این سو دیتر کاسلیک است. موفقیت برلیناله با سیاست‌های عمومی او پیوندی تنگاتنگ دارد. از زمان ریاست وی، برلیناله به لحاظ کمی و کیفی گسترش یافته و استقبال تماشاگران از جشنواره تاییدی بر تلقی او از تلفیق هنر و صنعت در سینما است. وی ترکیبی از دو مولفه‌ای است که در جوهر سینماست: بخش هنری و بخش اقتصادی.

برلیناله همواره جشنواره‌ای سیاسی بوده است. موضوع پناهجویان و آوارگان که از موضوعات محوری جهان است، در جشنواره فیلم برلین نیز جایگاه ویژه‌ای خواهد داشت. در این راستا آثار گوناگونی به نمایش در خواهند آمد که به سرنوشت پناهجویان می‌پردازند. یکی از این آثار "آتش در ساحل"، ساخته جیانفرانکو روسی، فیلمساز ایتالیایی است که برای ساختن فیلم خود مدت زیادی در جزیره لامپدوزا به سر برد. نمایی از "اتش در ساحل".

دومین عرصه مهم برلیناله بخش پانوراما یا چشم‌انداز است که به نمایش فیلم‌های سینمایی یا مستندی اختصاص دارد که از نظر موضوعی به مسایلی همانند جستجوی هویت، شیوه زندگی یا وقایع تاریخی می‌پردازند. این بخش در واقع مشابه پلی است میان سینمای هنری و سینمای تجاری و در واقع محفلی برای نمایش فیلم‌هایی که خطر غرق و ناپدید شدن در گرداب تجارت و فیلم‌های تجاری آن‌ها را تهدید می‌کند.

"لانتوری"، ساخته‌ی رضا درمیشیان از فیلم‌های شرکت‌کننده در بخش پانورامای برلیناله ۲۰۱۶ است. درمیشیان در دوره‌های قبل برلیناله با فیلم "من عصبانی نیستم" خوش درخشیده بود. لانتوری که سومین اثر او است، داستانی عاشقانه را در بستر شهر تهران روایت می‌کند و در آن از جمله باران کوثری، نوید محمدزاده، مهدی کوشکی، بهرام افشاری و مریم پالیزیان بازیگری کرده‌اند. تصویر: پالیزیان در نمایی از فیلم "لانتوری".

یکی از بخش‌های پر اهمیت برلیناله بخش فوروم یا همایش است که به نمایش فیلم‌های سینماگران جوان و عمدتاً نوپا اختصاص دارد. در این بخش است که چهره‌های جدید هنری، چه بازیگر و چه کارگردان فرصت درخشیدن و به اصطلاح هنری، فرصت "کشف شدن" را دارند تا از این راه پا به دنیای سینمای حرفه‌ای و بازارهای جهانی فیلم بگذارند. نمایی از "شهر یشم سبز"، ساخته "میدی زد"، فیلمساز جوان تایوانی که در بخش فوروم اکران می‌شود.

"نسل نو" نیز یکی از بخش‌های مهم برلیناله است که به موضوعات کودکان، نوجوانان و نسل جوان می‌پردازد. سینمای ایران تا کنون چندین بار مهمان این بخش برلیناله بوده است. در برلیناله‌ی ۲۰۱۶ دو فیلم از ایران در این بخش به نمایش درمی‌آیند، یکی "رویاهای دم صبح"، اثر مهرداد اسکویی و دیگری فیلم "والدراما" از عباس امینی. خرس بلورین جایزه‌ای است که در پایان برلیناله به بهترین فیلم در این بخش تعلق می‌گیرد.

مستند بنلد سینمایی "رویای دم صبح" که مهرداد اسکویی کارگردان و تهیه‌کننده آن است، داستان دختران زیر ۱۸ سالی را روایت می‌کند که در کانون اصلاح و تربیت شهر تهران زیر نظارت هستند. "والدراما"، اثر عباس امینی درباره نوجوانی در آبادان است که به دلیل موهای فرفری‌اش به والدراما، اسطوره‌ فوتبال کلمبیا شباهت دارد و به نام این بازیکن نیز بر سر زبان‌ها افتاده است. نمایی از فیلم "والدراما".

اولریکه اوتینگر، فیلمساز، عکاس و نقاش آلمانی سفری از آلاسکا به شبه‌جزیره کامچاتکا انجام داد و مسیرهایی را که دانشمندان و دریانوردان مشهوری چون آدلبرت فون شامیسو و جیمز کوک طی کرده بودند، پشت سر گذاشت. حاصل این سفرها فیلمی ۷۰۹ دقیقه‌ای (حدود ۱۲ ساعته) به نام "سایه‌ی شامیسو" است که با چندین نوبت تنفس اکران خواهد شد. تصویر: نمایی از فیلم "سایه‌ی شامیسو".

در برلیناله ۲۰۱۶ نیز ستارگان زیادی پا به فرش قرمز جشنواره خواهند گذاشت. جود لاو، اما تامپسون، برادران کوئن، اسپایک لی، ایزابل هوپر، ژرار دپاردیو و جرج کلونی از جمله ستارگانی عالم سینما هستند که فیلم‌دوستان در پایتخت آلمان بی‌صبرانه مشتاق دیدن آنها هستند. گفته می‌شود که کلونی به همراه امل علم‌الدین، نامزد لبنانی‌تبار خود راهی برلین خواهد شد.

برلیناله تنها بر پرده‌ی سینما برگزار نمی‌شود. برلیناله با حضور پررنگ و فعالی که در شبکه‌های گوناگون اجتماعی از جمله فیس‌بوک، توییتر، یوتیوب و اینستاگرام دارد، این امکان را به فیلم‌دوستان می‌دهد که به جزییات گوناگون این جشنواره و فیلم‌های شرکت‌کننده دسترسی داشته باشند و در جریان آخرین اخبار جشنواره برلین قرار گیرد.