از حذف انتگرال تا "تطهیر روسیه":با کتاب‌های درسی چه می‌کنند؟
۱۳۹۸ بهمن ۱۵, سه‌شنبه
معاون پژوهشی وزیر آموزش و پرورش می‌گوید، باید سبد انتخاب دانش آموزان را در زبان های خارجی افزایش داد. علی ذوعلم روز دوشنبه (۱۴ بهمن) در نشست خبری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی، از بررسی اضافه شدن زبان چینی و عربی به این سبد سخن گفته است.
مسئولان و سیاستگذاران آموزشی در ایران، هر چند وقت یکبار به سراغ زبان‌های خارجی می‌روند که در مقاطع گوناگون تحصیلی در مدارس ایران تدریس می‌شوند. رهبر جمهوری اسلامی ایران چند سال پیش با انتقاد بر "اصرار بر ترویج انحصاری زبان انگلیسی" زبان‌های دیگر را برشمرده و از جمله گفته بود: «زبان کشورهای شرقی هم زبان علمند.» در آخرین اظهارنظرها در این‌باره و همنوا با مطالبات رهبری، در دی‌ماه گذشته، علی ذوعلم هم از "شکستن انحصار زبان انگلیسی" و ارائه طرحی برای افزودن زبان چینی و عربی به فهرست دروس آموزشی سخن گفت.
اما این تنها کنار گذاشتن یا افزودن یکی دو زبان به دروس آموزشی نیست که هر چد وقت یکبار سر و صدا به پا می‌کند. قیچی حذف و تغییر سازمان آموزش و پرورش و علوم جمهوری اسلامی ایران، مدت‌هاست که در حال "پیرایش" دروس و محتوای کتاب‌های درسی است. موضوع حذف و تغییرات در کتاب‌های درسی در سال ۱۳۹۸ یکی از موضوع‌های پر سر و صدای مربوط به آموزش و پرورش در ایران بود. اوایل سال تحصیلی بود که خبرهایی در مورد حذف اشعار برخی شاعران از کتاب‌های فارسی و جایگزین شدن آنها با "ادبیات انقلاب اسلامی و پایداری" جنجال به پا کرد.
حذف و تغییر در کتاب ادبیات فارسی: "به کجا چنین شتابان؟"
حسین قاسم‌پور مقدم، مدیر گروه تألیف کتب درسی ادبیات فارسی در آن زمان علت حذفیات را، بازنگری و تألیف جدید کتاب‌های درسی بر اساس "اسنادی چون سند برنامه درسی ملی و سند تحول بنیادین" و "بررسی نیازها، خواسته‌ها و سلایق افراد و نهادها" عنوان کرد. موضوع چند وقتی در شبکه‌های اجتماعی غوغا به پا کرد و بالاخره فراموش شد.
توطئه‌ها و جنایت‌های آمریکا آمریکا در کتاب‌های درسی
حالا در راستای همین تغییرات، معاون پژوهشی وزیر آموزش و پرورش روز گذشته در نشستی خبری از مکلف کردن وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و علوم به گنجاندن توطئه‌های آمریکا در کتاب‌های درسی سخن گفته است؛ جنایاتی که به گفته‌ی این مقام مسئول جمهوری اسلامی،"توطئه‌چینی و تفرقه‌اندازی میان مسلمانان"، "حمایت از اسرائیل" و "تفرقه‌اندازی میان دولت و ملت" و همچنین "جنگ ۸ ساله" ایران و عراق را شامل می‌شود.
"حذف مطالب مربوط به جنایات روس‌ها، سانسوری اتفاقی؟"
اما یکی دیگر از تغییراتی که در کتاب‌های درسی صورت گرفته و جنجال زیادی بر پا کرده، تصحیحات مروبط به روسیه است. موضوع این‌بار از ادبیات فراتر رفته و دامن تاریخ را گرفته است. چندی پیش یک کارشناس آموزش و پرورش در شبکه‌های اجتماعی از حذف و تغییر برخی کتاب‌های درسی درباره تجاوز روسیه به خاک ایران نوشت و از تلاش برای "تطهیر روسیه" سخن گفت.
عادل برکم، کارشناس آموزش و پرورش و فعال صنفی معلمان، روز ۱۳ بهمن در رشته توییتی از حذف و تغییرات صورت گرفته در محتوای کتاب‌های درسی نوشت.
مبنای توییت‌های او مطلبی از حسین طریقت، از دبیران ادبیات بود که در آن به حذفیات در جهت "تطهیر روسیه در اذهان کودکان" اشاره شده است.
حذف عباراتی چون "دست‌درازی همسایه شمالی ایران"، "روسیه چشم طمع بر آذربایجان دوخته بود"، "نگاه فزون‌خواهانه و دهشتبار روس‌ها"، "به اهتزاز درآمدن پرچم روس‌ها در خاک آغشته به خون بی‌گناهان" از جمله عبارات و جمله‌هایی هستند که به گفته‌ی این کارشناسان در چاپ جدید حذف شده‌اند. برکم با برشمردن این موراد و اشاره به سفر وزیر پیشین آموزش و پرورش در سال ۹۷ به روسیه و اعلام آمادگی ایران برای تدریس زبان روسی به عنوان زبان دوم در دیدار با مقامات روسیه، این پرسش را مطرح کرده است که آیا "بازنگری در تاریخ و کتب درسی هم از توافقات بوده و آیا این سانسور اتفاقی است؟"
"دستکاری در تاریخ را قبول نداریم"
علی ذوعلم در نشست خبری ۱۴ بهمن، در پاسخ به پرسشی در مورد حذف مطالب مربوط به جنایات روس‌ها در کتاب فارسی دوره متوسطه و تطهیر روسیه در کتب درسی گفته است، "دستکاری در تاریخ را قبول نداریم". ذوعلم با اشاره به اینکه، حذفیات در مورد روسیه در زمان مسئولیت او نبوده است، از انجام بررسی‌های لازم و در صورت لزوم اصلاحات لازم و اصلاح تغییرات غیرمنصفانه در صورت مشخص شدن، خبر داده است. ذوعلم می‌گوید، جنایات روسیه تزاری قابل حذف نیست یا در دوره شوروی سابق، نوع تعامل سلطه گرانه بلوک شرق را انکار نمی‌کنیم، هرگزهم حذف نمی‌شود.
با انتگرال و نیوتن چه کردند؟
یکی دیگر از حذفیات جنجالی و به گفته‌ی کارشناسان "فاجعه‌آمیز"ی که در کتاب‌های درسی و این بار در ریاضی صورت گرفته است، حذف انتگرال است. به گزارش خبرگزاری شبستان، علی ذوعلم در مورد انتقادهایی که به حذف انتگرال شده است، با دفاع از حذفیات و "نیاز به حذف بیشتر" گفته، دانش‌آموزان باید انتگرال را در دانشگاه یاد بگیرند.
انتگرال یکی از مباحث موجود در کتاب‌های درسی (ریاضی) نظام قدیم بود که پیش‌تر از کتاب دوازدهم حذف شده بود. فارغ‌التحصیلان نظام جدید آموزش و پرورش که در ترم تحصیلی پاییز ۹۸ وارد دانشگاه شدند، نخستین گروهی بودند که انتگرال نخوانده بودند؛ چالشی برای استادان دانشگاه که باید از ابتدا با تشکیل کلاس‌های فوق‌العاده، به دانشجویان انتگرال می‌آموختند.
این حذف باعث شد که در دی‌ماه انجمن ریاضی ایران با نامه‌ای به رئیس شورای برنامه‌ریزی درسی ریاضی خواستار اعلام دلایل حذف مباحثی از دروس ریاضی شود. در پاسخ به این نامه، سرپرست حوزه تربیت و یادگیری ریاضی، "شایستگی‌ها و رویکردهای حاکم بر برنامه‌های درسی" را "مبنای این تغییرات" دانست.
دویچه وله را در تلگرام دنبال کنید
دکتر رحیم زارع نهندی، استاد دانشکده ریاضی و آمار و علوم کامپیوتر دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایسنا، حذف انتگرال را یک "فاجعه" نامیده است. این استاد دانشگاه می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین کشفیات ریاضی کشف مشتق و انتگرال توسط نیوتن و لایب‌نیتس است. وقتی کشفیات نیوتن را از بچه‌ها می‌گیرید، درواقع بچه‌ها را از بزرگترین انگیزه تحصیل ریاضی محروم کرده‌اید.»
ایسنا همچنین در مقاله مربوط به حذف انتگرال، از کاهش مباحث ریاضی برای داوطلبان کنکورهای ریاضی و تجربی هم کاهش یافته و حذف برخی مباحث درس فیزیک از کتب درسی نوشته است.
این خبرگزاری با مصاحبه با کارشناسان و با توجه به نامه انجمن ریاضی به آموزش و پرورش،می‌نویسد: «به نظر می‌رسد برای تدوین کتب ریاضی از نظرات اعضای انجمن علمی ریاضی استفاده نشده است.»
"باید بتوانند گلیم خودشان را از آب بیرون بکشند"
معاون وزیرآموزش و پرورش که از حذف مباحث یادشده در کتاب‌های درسی دفاع می‌کند، معتقد است، دانش‌آموزان باید "برای زندگی تربیت شوند و توانمندی علمی و اخلاقی" داشته باشند.
ذوعلم نوجوانان امروز را "اهل پرسشگری، پژوهش، روحیه انقلابی‌گری" می‌داند و می‌گوید: «نوجوانان ما آنچنان که باید در بستر مدرسه‌ای به حد مطلوب این ویژگی‌ها و شاخص‌ها دست نمی‌یابند. این نقد‌ها به جا است و باید اقداماتی برای بهبود آن انجام شود.»
آنگونه که از این سخنان پیداست باید بحث حذف مباحث مهم علمی را در کتاب‌های درسی و تغییرات آگاهانه صورت گرفته در ادبیات و تاریخ را تا اطلاع ثانوی رها کرد و از مسئولان و سیاستگذاران عرصه آموزش و پرورش در جمهوری اسلامی از برنامه‌هایشان برای "تربیت نوجوانان برای زندگی" پرسید و منظورشان از "توانمندی‌های اخلاقی".