ادامه‌ی بحران در بازارهای مالی و بانکی جهان

روز سه‌شنبه، اول آوریل، با اعلام این خبر که بانک یو اس بی سویس (USB) در سه‌ ماهه‌ی اول سال جاری ۱۹ میلیارد دلار ضرر و زیان داشته، ابعاد تازه‌ای از بحران در بازارهای مالی جهان به بیرون درز یافت. یو اس بی، از معروف‌ترین بانک‌های جهان است و بنا به داده‌های مسئولان آن بیشترین سپرده‌ مالی دنیا در آن جمع است. از آغاز بروز بحران در بازارهای مالی جهان، یو اس بی مجموعاَ ۴۰ میلیارد دلار ضرر و زیان دیده است.

بحران مالی یو اس بی عملأ سویس را نیز با مشکلات عمده‌ای مواجه کرده است. این کشور در میان ممالک ثروتمند دنیا، جز ۵ کشور صدرنشین است. بخش بزرگی از رفاه و ثروت سویس مدیون فعالیت‌های بین‌المللی بانک‌های معتبر آن در بازارهای مالی و اعتماد ثروتمندان دنیا به حفظ اسرار مالی‌اشان در این بانک‌هاست. از همین رو، سویس در دهه‌های اخیر حجم بزرگی از سپرده‌های جهان را به سوی خود جلب کرده و به "بزرگترین گاو صندوق دنیا" معروف شده است.

بحران بزرگ بانکی در سویس از آنجا ناشی می‌شود که هیچ بانکی به اندازه یو اس بی در معاملات بانکی و اعطای وام مسکن و مستغلات در آمریکا درگیر نبوده است. این وام‌ها که با شرایط سهل و آسان به شهروندان آمریکایی اعطا شده‌اند در ۵، ۶ سال گذشته که قیمت املاک و ساختمان در آمریکا رو به افزایش بود، سود هنگفتی را نصیب یو اس بی کردند. اما با سیر نزولی قیمت‌های یادشده و ناتوانی وام‌گیرندگان در آمریکا به بازپرداخت اصل و فرع وام خویش، بحران بانکی آمریکا را فراگرفت و تبعاَ به سایر بانک‌های بین‌المللی که مستقیم یا غیرمستقیم در بازار آمریکا فعال بودند نیز سرایت کرد.

علاوه بر یو اس بی، بانک معروف به "کردیت سویس" نیز از بحران مالی در آمریکا زیان هنفگتی دیده است. در مجموع بانک‌های سویس بزرگترین بازنده‌ی سقوط ارزش املاک و مسکن در آمریکا به شمار می‌آیند. ابعاد بحران در یو اس بی هم اکنون اولین قربانی خود را گرفته است: رئیس مقتدر بانک، مارسل اوسپل ناچار به استعفا شده است.

پیامدها در آلمان

بانک‌های آلمان نیز از بحران در بازار مسکن آمریکا و تلاطم مالی ناشی از آن در ا مان نمانده‌اند. در ماه‌های اخیر دویچه بانک، بزرگترین موسسه‌ی مالی آلمان این اطمینان را القا می‌کرد که بحران آمریکا ضرر و زیانی متوجه این بانک نخواهد کرد. روز سه‌شنبه اما اعلام شد که دویچه بانک در سه ماه اول سال جاری با کاهش ارزش سرمایه‌ای معادل دو و نیم میلیارد یورو مواجه بوده است. با احتساب زیان سال ۲۰۰۷ این مبلغ به چهار میلیارد و هفت میلیون یورو می‌رسد.

در همین حال بنا به گزارش رسانه‌های آلمان، نهاد مسنول نظارت بر امور مالی و بانکی آلمان (BaFin) میزان کلی ضرر و زیان بانک‌های بین‌المللی از بحران کنونی را بر ۶۰۰ میلیارد دلار برآورد کرده است.

تاثیرات جهانی

در مجموع به نظر می‌رسد که تلاطم گسترده‌ی کنونی در بازارهای مالی جهان تأثیر گسترده‌ای بر روند رشد اقتصاد دنیا در سال جاری خواهد داشت که رکود، بیکاری و ورشکستگی شماری از موسسات اقتصادی می‌تواند از پیامدهای آن باشد. روز چهارشنبه، صندوق بین‌المللی پول در تازه‌ترین ارزیابی خود گفته است که رشد اقتصادی دنیا در سال ۲۰۰۸ از ۷ / ۳ فراتر نخواهد رفت. این رقم تا کنون ۱ / ۴ پیش‌بینی می‌شد. رشد اقتصادی آمریکا نیز بنا به ارزیابی صندوق بین‌المللی پول از ۵ / ۱ درصد به نیم درصد کاهش خواهد یافت. این نهاد با تصحیح ارزیابی قبلی خود، رشد اقتصادی اروپا را هم به جای ۶ / ۱ درصد، ۳ / ۱ درصد برآورد کرده است.

صندوق بین‌المللی پول همزمان هشدار داده است که تلاطم کنونی در بازارهای مالی و بانکی، اقتصاد جهان را در آستانه‌ی بحرانی قرار داده که به لحاظ ابعاد و پیامدها از رکود اقتصادی دهه‌ی ۳۰ قرن گذشته تا کنون سابقه نداشته است.

خواکین آلمونیا، کمیسر مالی اتحادیه‌ی اروپا نیز در مصاحبه‌ با روزنامه‌ی فرانکفورتر روندشاو از ابهام و سردرگمی نسبت به ابعاد بحران بانکی کنونی و ادامه‌ی بی‌اعتمادی به سیستم بانکی جهان سخن گفته است. او با رد این ارزیابی که قیمت بالای یورو عامل بخشی از بحران کنونی است، این نرخ را تنها برای برخی از شاخه‌های اقتصادی که تنها به صادرات به خارج از حوزه یورو متکی هستند مشکل ساز دانسته است. ولی اکثر رشته‌ها به گفته‌ی وی با چنین مشکلی مواجه نیستند، ضمن این که نرخ بالای یورو تا حدودی قیمت بالای نفت را هم جبران می‌کند.

بحران ادامه دارد

در این میان، آکسل وبر، رئیس بانک مرکزی آلمان هشدار داده‌ است که اوج بحران مالی هنوز در راه است. وبر در مصاحبه با روزنامه‌ی بیلد گفته است تا زمانی که سقوط ارزش ساختمان و املاک در آمریکا ادامه دارد، باید منتظر نوسانات جدیدی در بازارهای مالی دنیا بود. او از بحران کاهش اعتماد نسبت به بانک‌ها سخن گفته و برای جلوگیری از کاهش بیشتر اعتبار و حیثییت بانک‌ها، از بانک‌هایی که بیشترین ضرر و زیان را دیده‌اند خواسته است ابعاد این خسارت‌ها را لاپوشانی نکنند. وبر در عین حال سیستم مالی آلمان را کماکان باثبات و پایدار توصیف کرده و گفته است که کماکان نیازی به مداخله‌ی دولت در حل بحران نیست.