اختلاف ۵میلیونی در تعداد واجدان شرایط رأی دادن • مصاحبه
۱۳۸۸ اردیبهشت ۲, چهارشنبه
عیسی سحرخیز در حالی که معتقد است اختلاف در آمار دو نهاد طبیعی است، اما اذعان می‌کند که رقم واجدان شرایط رای دادن می‌تواند تاثیر مستقیمی بر سلامت انتخابات داشته باشد.
دویچه‌وله: آقای سحرخیز، طبق اعلام سازمان ثبت احوال، ۴۶ میلیون نفر برای انتخابات ریاست جمهوری واجد شرایط رای دادن هستند ، درحالیکه مرکز آمار ایران این تعداد را ۵۱ میلیون ذکر کرده است. قضیه این ۵ میلیون اختلاف به نظر شما چه می‌تواند باشد؟
عیسی سحرخیز: طبیعی‌ست بین نهادهایی که به این گونه امور می‌پردازند، براساس روشهایی که مورد استفاده قرار می‌دهند و همین طور میزان صحت داده‌های اطلاعاتی که در اختیارشان قرار می‌گیرد، همیشه اختلافی وجود دارد.
ولی همان طور که شما هم اشاره کردید، ما شاهد این مسئله هستیم که یک عدد ۱۰درصدی این وسط یا مفقود است یا اضافه، و طبیعتا این ۱۰ درصد یا ۵ میلیون نفر، رقم بسیار بالایی‌ست که می‌تواند انتخابات را زیر و رو بکند یا نامزدی را از طریق این رقم جابجا بکنند. ما در انتخابات دوره‌ی گذشته هم شاهد بودیم که وقتی تعداد نامزدها بالا بود و تکثر آرا داشتیم، در مقطع اولیه، نامزدها ارقام بسیار پایینی را داشتند که طبیعتا در آن این عدد و رقم نقش بسیار مهمی را می‌توانست ایفا بکند. اما نکته‌ای که هست، این است که مسئولین برگزاری انتخابات به گونه‌ای دارند عمل می‌کنند که بتوانند با این آرا بازی بکنند. به دو دلیل هم این نگاه را دارند. یکی این که در واقع میزان مشروعیت نظام را با درصدهایی که اعلام می‌کنند، می‌توانند کم یا زیاد بکنند، یا این که با میزان مشارکت مردم باز می‌توانند بازی بکنند و در نهایت هم روی آرای نامزدهایی که مورد نظرشان هست، تاثیر بگذارند.
یعنی شما فکر می‌کنید که با کم یا زیاد اعلام کردن آمار واجدان شرایط، امکان دست بردن در آرا می‌تواند بیشتر بشود؟
دو اتفاق می‌افتد. یکی این که نوع اعلام می‌تواند در بیان میزان مشارکت و نسبت آرا خیلی اثرگذار باشد، مخصوصا اگر انتخابات به مرحله‌ی دوم برسد. چون توجه دارید که اگر انتخابات به گونه‌ای باشد که آرا بشکند، یعنی اگر نامزدی ۵۰ درصد به اضافه‌ی یک رای را نداشته باشد، آن موقع انتخابات به مرحله‌ی دوم می‌رسد و طبیعتا میزان افراد واجد شرایط، بیانگر مخرج کسری‌ست که این عدد ۵۰ باضافه‌ی یک یا زیر ۵۰درصد را مشخص می‌کند. پس نقش مستقیمی در به مرحله‌ی دوم رسیدن انتخابات می‌تواند داشته باشد. نکته‌ی دوم این است که اگر کسانی قدرت رای‌سازی داشته باشند، می‌توانند از این طریق بخشی از آرایی را که وجود دارد یا وجود ندارد، اضافه یا کم بکنند، و بعد هم به این استناد بکنند که میزان آرا در این وضعیت این گونه است. ما در انتخابات گذشته‌ی مجلس، در یکی از شهرهای لرستان شاهد بودیم که ۱۳۰درصد افراد واجد شرایط رای داده بودند. خب طبیعی‌ست اگر چنین حادثه‌ای اتفاق بیفتد، آن انتخابات را باید باطل اعلام کنند. چون نمی‌شود در حوزه‌ای نه تنها ۱۰۰درصد شرکت بکنند، ۳۰ درصد هم بالای آن شرکت بکنند. معلوم است این آبی‌ست که در آرای مردم ریخته شده است. این مسئله در سطح ملی هم وقتی آمار مشخص و ارقام دقیق نباشد، طبیعتا می‌تواند به صورت مطلق یا نسبی اتفاق بیفتد.
آقای کروبی و آقای موسوی قرار است کمیته‌ای برای “صیانت از آرای مردم“ تشکیل بدهند . فکر می‌کنید این کمیته اصلا ممکن است بتواند تشکیل بشود یا نه؟ و اگر تشکیل بشود، چه قدر می‌تواند از آرای مردم حفاظت بکند ؟
من براساس اطلاعاتی که دارم، و همین امروز هم اتفاقا با یکی از این افرادی که در این مسئله نقش مستقیمی دارد صحبت می‌کردم، هر دو نامزد اصلاح‌طلب در این مورد به توافق رسیده‌اند، و فکر می‌کنم اگر این توافق انجام نشود، می‌توانند ضربه بپذیرند و مهم نیست که کدامیک از اینها ضربه‌پذیری‌اش بالا برود یا کم بشود. در نتیجه این موضوع را به صورت جدی دارند مطرح می‌کنند و می‌خواهند به گونه‌ای عمل بکنند که در شرایطی که امکان دارد به آنها اجازه ندهند برای همه‌ی صندوقهای رای ناظر داشته باشند، با کار مشترک این مسئله را تقویت بکنند. البته آنها وقتی که روشهای نظارتی‌شان مطرح می‌شود، امکان دارد مباحث فقط در همین حد باقی نماند. یعنی بیایند مطرح بکنند که ما، بعنوان مثال، می‌خواهیم در تمام حوزه‌های رای‌گیری و در تمام حوزه‌های شمارش آرا دوربین گذاشته بشود.
آنوقت فکر می‌کنید که مثلا شورای نگهبان یا دیگر نهادهایی که مسئول نظارت برانتخابات هستند، زیربار چنین پیشنهادی بروند؟
اصلا آنها نمی‌توانند با این [پیشنهاد] مخالفت بکنند. درست است که فضاسازی تبلیغاتی کرده‌اند و این بحث را مطرح کرده‌اند که گویا اتفاق تازه‌ای افتاده است. ولی هر نامزدی این حق را دارد و پیش از این هم این حق را داشته که در روند رای‌گیری و شمارش آرا نظارت بکند. حالا این می‌تواند یک کار مشترک باشد، اسمش کمیته‌ی صیانت از آرا بشود یا هر اسم دیگری. پس این بحثی نیست که بگوییم بخواهد تشکل ایجاد بشود، مجوزی بخواهد یا کاری بشود. یا این افراد می‌توانند نه تنها خودشان بیایند، بلکه نهادهای مدنی را هم درگیر بکنند و از توان آنها هم در این مسئله استفاده بکنند. حتا شما می‌بینید که در آن برنامه‌ای که از طرف آقای کروبی داده می‌شود، به گونه‌ای بیان می‌شود که ما اگر چنین فضایی را نداشته باشیم، چه بسا نیاز به نظارت بین‌المللی داشته باشیم. اگر کسی ریگی به کفش نداشته باشد، چرا باید نگرانی داشته باشد که این نظارت در سطح داخلی باشد، کم باشد، زیاد باشد، گسترده باشد، محدود باشد یا حتا در سطح بین‌المللی باشد. چون اگر ادعایی وجود دارد که این انتخابات سالم است، پس هر چقدر نظارت بیشتر باشد دست کسی که برگزارکننده‌ی انتخابات است، بازتر است که بگوید نگاه کنید، با تمام این مسایل هیچ کسی بر انتخابات ایراد نگرفته است. مگر این که کسی بخواهد در پروسه‌ی رای‌گیری یا در پروسه‌ی شمارش آرا یا اعلام آرا کاری را انجام دهد. آن موقع نگران است که اگر ناظری وجود داشته باشد، می‌تواند مچ اینها را بگیرد. در نتیجه من فکر می‌کنم، این برنامه‌ی آقای کروبی و آقای موسوی با قوت و قدرت پیش می‌رود و آنها به این توافق رسیده‌اند و آن را به مرحله‌ی اجرا می‌رسانند.
مصاحبه‌گر: میترا شجاعی
تحریریه: کیواندخت قهاری