احمد شیرزاد: مذاکره مستقیم احمدی‌نژاد با البرادعی، نشانه خوبی است
۱۳۸۶ دی ۲۱, جمعه
صبح روز ۲۱ دی محمد البرادعی مدیر آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به منظور انجام مذاکره با مقامات ایرانی وارد تهران شد. در مورد این سفر دیپلماتیک مهم با دکتر احمد شیرزاد، نماینده مجلس ششم مصاحبه کرده‌ایم.
دویچه وله: این چندمین‌بار است که آقای البرادعی به ایران سفر می‌کند و هر بار هم هدفش را حل ابهامات باقیمانده پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای ایران اعلام کرده. فکر می‌کنید در این سفر بالاخره این ابهامات حل خواهد شد؟
احمد شیرزاد: ببینید، تا بحال سه موضوع از شش موضوعی که طبق آن الگوی مورد توافق ایران و آژانس قرار بود مورد مذاکره قرار بگیرد، روی‌اش بحث شده است. آژانس پرسش‌های خود را مطرح کرده و ایران هم پاسخ‌های خودش را داده است. و الان موضوعی که فعلا در دستور کار کارشناسان فنی آژانس هست، آلودگی یکی از دانشکده‌های فنی است که در ایران گفته شده است به آلودگی رادیواکتیو مبتلا بوده است. ولی این دیدار آقای البرادعی از ایران طبیعتا می‌تواند چارچوبی فراتر ازآن توافق‌های انجام‌شده در الگوی اولیه داشته باشد و اتفاقا گفته شده است که با رییس جمهور ایران هم ملاقاتی خواهد داشت که فکر می‌کنم این در نوع خودش جدید است و نشاندهنده‌ی این است که به‌نوعی آقای احمدی‌نژاد هم به‌طور مستقیم‌تر درگیر مذاکرات هسته‌ای ایران خواهد شد.
دویچه وله: آیا این می‌تواند به این معنا باشد که اختلافی در تیم مذاکره‌کننده‌ی ایران وجود دارد؟
احمد شیرزاد: طبیعی‌ست که اختلافاتی میان آقای احمدی‌نژاد و آقای لاریجانی که مسئول مذاکرات هسته‌ای ایران بود، قبلا وجود داشت و نهایتا با استعفای آقای لاریجانی این مسئله به نفع آقای احمدی‌نژاد مورد حل و فصل قرار گرفت. به این هم به‌نوعی می‌شود اشاره داشت که بدون حضور و دخالت آقای احمدی‌نژاد، خیلی مشکل می‌شود تصور کرد که مذاکرات به نتیجه‌ای برسد. طبیعتا اگر ایشان با توافقی همراهی نکند، آن توافق راه به‌جایی نمی‌برد. کما اینکه قبلا هم آقای لاریجانی نتوانستند درهرحال به تنهایی این مشکلات را به‌دوش بکشد. بنابراین من فکر می‌کنم با خوشبینی بیشتر می‌شود نگاه کرد. تجربه نشان می‌دهد که اگر آقای احمدی‌نژاد خودش درگیر یک توافق باشد، نرمش بسیار بیشتری از خودش نشان خواهد داد.
دویچه وله: ولی آقای احمدی‌نژاد مسلما یک شخص نیست و در مذاکرات هسته‌ای مسلما فقط نظرات شخص خودش را بیان نخواهد کرد، بلکه جریانی پشت سر آقای احمدی‌نژاد هست و این جریان به این مشهور است که خیلی اهل نرمش نشان‌دادن در مذاکرات هسته‌ای نیست!
احمد شیرزاد: تحلیلی که من در این زمینه دارم کمی متفاوت است. به نظر من می‌رسد که بیشتر این سازش‌ناپذیری‌ها و صحبت‌های تندی که می‌شود، در تریبون‌ها و سخنرانی‌های داخل کشور، سخنرانی‌های استانی و شهرستانی است. اما تجربه‌ی این‌گونه افراد در مذاکرات متفاوت است. وقتی خودشان رودررو با یک دپیلمات خارجی قرار می‌گیرند، معمولا در آن موضع تصمیمات بسیار نرمتری می‌گیرند. کمااینکه آقای احمدی‌نژاد آن کاراکتر و سخنانی که در سخنرانی‌های داخلی ایران انجام می‌دهد را اصلا نمی‌شود مقایسه کرد با آنچه مثلا در سفری که به آمریکا داشت در مقابل خبرنگاران آمریکایی از خود بروز می‌دهد.
دویچه وله: فکر می‌کنید در دور جدید مذاکرات آقای البرادعی با مقامات ایرانی، در مورد گزارش سازمانهای اطلاعاتی آمریکا در مورد فعالیت‌های ایران هم صحبت بشود؟
احمد شیرزاد: به‌طور مستقیم، بعید می‌دانم. اما به‌طور غیرمستقیم، خیلی روشن است که اصولا فضای حاکم بر پرونده‌ی ایران، قبل و بعد از گزارش سازمانهای امنیتی آمریکا، به‌کلی متفاوت است. در آن زمان ایران متهم بود به اینکه تلاشهایی را برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای انجام می‌دهد. در حال حاضر حتا از طرف خود آمریکا که اصلی‌ترین طرف قضیه هست، این اتهام رد شده است. طبیعی است که در میان سایر کشورهایی که عضو شورای امنیت هستند اروپایی‌ها و همچنین روسیه یا چین، کسی مدعی قویتر ازآمریکا نخواهد بود. بنابراین صورت مسئله الان عوض شده است. ایران بجای اینکه یک تهدید تلقی بشود، به‌عنوان کشوری که در گذشته‌ی او ابهاماتی هست و لااقل در چهارسال گذشته خطایی را مرتکب نشده، اما در زمان قبل از آن باید به ابهاماتی پاسخ بدهد، دیگر یک چنین کشوری دیده خواهد شد و طبیعتا این مسئله بسیار متفاوت است. بنابراین من فکر می‌کنم فضای سیاسی جدید بعد از گزارش نهادهای امنیتی آمریکا اصولا بایستی برای همه تعریف بشود، مواضع جدید روشن بشود، و در این میان ایران از یکسو و قدرتهای غربی از سوی دیگر و آژانس هم در این میانه بایستی با ادبیات جدید و سیاست‌های جدیدی به صحنه بیاید.
دویچه وله: کارشناسان و ناظران غربی جدیدا نظرات منتقدانه‌ای را نسبت به آقای البرادعی مطرح می‌کنند، و از جمله ایشان را به کار سیاسی کردن و به‌نوعی حمایت و جانبداری از ایران متهم می‌کنند. شما به‌عنوان یک کارشناس و ناظر، فعالیت‌های آقای البرادعی را در مورد پرونده‌ی هسته‌ای ایران تا به امروز چطورارزیابی می‌کنید؟
احمد شیرزاد: من مجموعا فعالیت‌های ایشان را مثبت ارزیابی می‌کنم. آقای البرادعی نشان می‌دهد که در جهت هدف اصلی‌اش به‌عنوان برنده‌ی جایزه نوبل صلح خیلی سنجیده گام برمی‌دارد و البته خب طبیعی‌ست که در این مسیر، ناملایمات و ناسزاهایی هم خواهد دید و خواهد شنید. آقای البرادعی برایش مهم است که امکان درگیری بحران جدید در منطقه فروکش بکند و به صفر برسد. بنابراین روشن است که در مقاطعی تلاش می‌کند نفتی بر آتش درگیری نریزد و برعکس، بتواند با آرام‌کردن فضا فرصت‌هایی ایجاد بکند که طرفین قصه بهتر به توافق دست پیدا بکنند. البته به نظر من این حرف درست است که آقای البرادعی طرف اصلی ایران نیست، و در یک مذاکره‌ی سیاسی میان ایران و طرف مقابل، این آقای البرادعی نیست که طرف ایران است. طرف ایران یک قدرت بدون تردید هست و آن هم آمریکاست. حتا اروپایی‌ها هم عمدتا به‌عنوان یک واسطه می‌توانند عمل بکنند. اگر ایران بتواند، همانطور که آقای البرادعی هم به کرات گفته است، اختلافات سیاسی‌اش را با آمریکا حل بکند، آنگاه پرونده‌ی هسته‌ای فرع قضیه قرار خواهد گرفت و به‌خودی‌خود فقط به‌عنوان یک پرونده تاریخی به آن نگاه خواهد شد و می‌شود گفت که دیگر هیزم یک بحران سیاسی نخواهد بود.
دویچه وله: به‌طور کلی به نتیجه‌ی مذاکرات امروز و فردا چقدر امیدوارید؟
احمد شیرزاد: نمی‌شود به یک دوره مذاکرات خیلی مطلق نگاه کرد. آقای البرادعی فکر می‌کنم این ششمین سفری است که به ایران دارد و احتمالا حتا در آینده ممکن است سفرهای بیشتری هم داشته باشد. ولی می‌شود گفت که این سفر در شرایط بهتری، لااقل از زاویه نگاه ایران، دارد برگزار می‌شود و یا از زاویه نگاه کسانی که به صلح منطقه بیشتر علاقمند هستند، این سفر درشرایط مثبت‌تری دارد برگزار می‌شود. طبیعتا آقای البرادعی بر نقشی که می‌تواند ایفا بکند افزوده شده است، چون نهادهای امنیتی آمریکا قبول کرده‌اند که ایران در حال حاضر به‌دنبال سلاح هسته‌ای نیست. بنابراین فعالیت آقای البرادعی برای رفع ابهامات گذشته می‌تواند بسیار موثرتر، و گزارش‌هایش می‌تواند نقش‌آفرین‌تر باشد.