اجلاس وزیران امور خارجه کشورهای عضو ناتو در بروکسل

آیا اوکرائین و گرجستان اجازه ورود به پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، را دارند؟ آنها با چه سرعتی باید این پیمان شوند؟

این‌ها سئوالاتی هستند که ناتو، روسیه، گرجستان و اوکرائین را به‌خود مشغول کرده‌اند.

در اجلاس بخارست در ماه آوریل سال جاری میلادی جرج بوش، رئیس‌جمهور آمریکا با علاقه زیادی خواستارعضویت این دو کشور بود. پیش از آن قرار بود این کشورها به عضویت "برنامه آماده سازی برای ورود به ناتو" موسوم به (ام ای پی) درآیند.

رئیس جمهور آمریکا در آن زمان گفت:«تمایل این دو کشور برای عضویت در ناتو مورد علاقه کشورهای عضو است و این، کمکی برای تامین امنیت و آزادی در منطقه و جهان خواهد بود».

سرعت روند عضویت این دو کشور اما برای برخی از کشورهای عضو پیمان ناتو بالا بود. در بیانه پایانی اجلاس ناتو هرچند آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان از هدف عضویت این دو کشور پشتیبانی کرد، اما از قبول آنها در برنامه ام آی پی سرباز زد.

مرکل گفت:«در اینجا بر سر اینکه این دو کشور چشم‌اندازی برای پیوستن به ناتو داشته باشند، تفاهم وجود دارد. این هم کاملا روشن است که این اعضای ناتو هستند که تصمیم می‌گیرند چه کسی در آینده عضو شود و نه دیگران؛ مثلا روسیه. با این حال ما بر این باور هستیم که فعلا برای این اقدام زود است».

جنگ روسیه و گرجستان

هنگامی که در ماه اوت بین روسیه و گرجستان جنگ کوتاه‌مدتی درگرفت، نظرات بر سر اجلاس بخارست گوناگون بود. برخی می‌گفتند اگر آلان گرجستان عضو ناتو می‌بود، این پیمان درگیر مناقشه‌ای با عواقبی نا‌روشن با روسیه می‌شد. برخی دیگر همچون آمریکا معتقد بودند که عضویت گرجستان مانع از این جنگ می‌شد. در ماه اکتبر آمریکا برسرعضویت سریع گرجستان اصرار می‌ورزید. اما ناگهان موضع واشنگتن به گونه دیگری شد. چند روز پیش کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه آمریکا گفت:«گرجستان و اوکرائین هنوز برای عضویت در ناتو آمادگی کامل ندارند. این کاملا روشن است».

این سخنان کاملا شبیه سخنان آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان در بخارست است. اما سخنان رایس نه تنها نشان از این دارد که آمریکا هدف عضویت سریع این دو کشور را کنار نگذاشته، بلکه تاکتیک‌اش تغییر یافته. وزیر امور خارجه آمریکا می‌گوید: «نظر آمریکا در بخارست را ما این گونه بیان کردیم که عضویت در برنامه آم آی پی راهی برای آماده ساختن این کشورها برای عضویت است. اما راه‌های دیگری هم به آن ختم می‌شوند. لهستان و چک ام آی پی نداشتند».

آم آی پی چیست؟

این برنامه از سال ۱۹۹۹ ایجاد شده است. سالی که لهستان، جمهوری چک و مجارستان به عضویت ناتو درآمدند. در این برنامه باید کشور کاندید عضویت نشان دهد که حقوق بشر را رعایت می‌کند و ارتش آن تحت نظارت و کنترل‌های دمکراتیک قرار دارد.

آلترناتیو‌هائی که وزیر امور خارجه آمریکا به آن نظر دارد، کمیسیون ناتو – اوکرائین و کمیسیون ناتو – گرجستان است. در برلین و برخی اعضای دیگر ناتو این تردید به وجود آمده که آمریکا می‌خواهد بدون گذراندن برنامه ام آی پی عضویت این دو کشور را سرعت بخشد. در این صورت رایس در بروکسل با مخالفت چندین کشور روبرو خواهد بود.

موضوع مهم دیگر رابطه ناتو با روسیه است. ناتو پس از جنگ قفقاز شورای مشترک روسیه – ناتو را معلق کرد. در‌این بین برخی از کشورها خواستار از سر‌گیری گفت‌وگوهای سیاسی با روسیه هستند. البته این احتمال نیز وجود دارد که درازای مخالفت با عضویت سریع گرجستان و اوکرائین، آمریکا نیز مخالف ازسرگیری دیالوگ با روسیه باشد.

این‌ها همه دلائلی هستند برای مجادله دیپلیماتیک با دولت بوش که هفته‌های آخر خود را می‌گذراند.