آیا کاوشگر مرموز روسیه در فضا یک "ماهواره قاتل" است؟
۱۳۹۳ آبان ۲۹, پنجشنبه
روسیه در روز ۲۳ ماه مه امسال سه موشک را به فضا پرتاب کرد؛ این حرکت به خودی خود کنجکاوی و شک چندانی را بر نیانگیخت و همه آن را به حساب یک اقدام عادی بی‌ضرر گذاشتند که روسیه هر چند وقت یکبار با بهانه‌های مختلف انجام می‌دهد. این بار هدف از پرتاب این ماهواره‌های ارتباطی به فضا، بهبود و بالا بردن کیفیت یک شبکه ارتباطی نظامی موجود عنوان شده بود.
در جریان پرتاب این سه موشک، یک شئ دیگر نیز به مدار زمین فرستاده شد که در واقع گمان می‌رفت به عنوان زباله وارد فضا شده و چندان پر اهمیت نباشد. این شئ مرموز اما ناگهان شروع به انجام مانورهایی کرد که دقیق و حساب شده بودند.
مشاهده چنین وضعیتی این پرسش را به وجود آورد که روس‌ها دقیقا چه چیزی را در مدار زمین مستقر کرده‌اند؟
نخستین پرسش‌گر نیز روزنامه "فایننشال تایمز" بود که برای اولین بار از وجود این شئ مرموز در فضا گزارش داد. پس از آن بود که گروه‌های دیگر از جمله چندین روزنامه، ستاره‌شناسان آماتور و کارشناسان وارد این بحث شده و همه در مورد این شئ مرموز با نام فضایی 2014-28E یا Cosmos 2499 شروع به بحث و گمانه‌زنی کردند.
رابطه نه چندان گرم روسیه و کشورهای غربی در حال حاضر، عامل دیگری بود که باعث هر چه داغ‌تر شدن بحث علل وجود این شئ ناشناخته در مدار زمین شد.
صلحآمیز یا خصمانه؟
به نوشته "اشپیگل آنلاین" تا کنون اطلاعات موثقی در مورد ماهیت این ماهواره مرموز در دست نیست.
رفتار این ماهواره و مانورهایی که در فضا انجام می‌دهد، موجب شده تا اهداف متفاوتی را برای آن متصور شوند. برخی مأموریت این ماهواره را صلحآمیز و برخی دیگر خصمانه ارزیابی می‌کنند. در این بین چیزی که به تشدید سوءظن‌ها نسبت به این اقدام روسیه افزوده، این نکته است که مسکو بر خلاف رسم و قانون معمول، Cosmos 2499 را به طور رسمی به ثبت نرسانده است.
جیمز اوبرگ، کارمند پیشین سازمان فضایی آمریکا، ناسا، در مصاحبه‌ای با روزنامه "مسکو تایمز" می‌گوید: «توانایی ماهواره‌های کوچک برای نزدیک شدن به یکدیگر در فضا، همواره ویژگی مفیدی به شمار می‌آمده است. اما هم چین و هم روسیه این اواخر دست به انجام چنین آزمایشاتی زده‌اند، آن همه بدون آنکه از قبل به طور رسمی انجام آن را اعلام کنند. نکته قابل توجه هم در این است که این آزمایش‌ها به موازات برنامه‌های صلحآمیز انجام شدهاند. همین هم نشان می‌دهد که این ماهواره‌ها در خدمت اهداف صلحآمیز نیستند.»
با در نظر گرفتن این نکات، این پرسش ایجاد می‌شود که آیا مسکو در حال آزمایش یک ماهواره شکاری است؟
توانایی هکرها یا فناوری جنگ‌افزارهای ضد ماهواره
آزمایش و کار بر روی جنگ‌افزارهای ضد ماهواره قدمتی طولانی دارد. این جنگ‌افزارها برای از کار انداختن یا نابود کردن ماهواره‌ها برای مقاصد استراتژیک نظامی به کار می‌روند.
آمریکا اواخر دهه ۱۹۵۰ دست به کار ساخت و آزمایش موشک‌هایی زد که قادر به هدف‌گیری کاوشگران فضایی بودند. البته این کار چندان ساده نیست: ماهواره‌ها در ارتفاع ۲۰۰ تا ۲ هزار کیلومتری زمین با سرعت ۲۵ هزار تا ۳۰ هزار کیلومتر در ساعت در حرکت هستند و عملا به دلیل آنکه نقطه‌ای بیش نیستند، هدف‌گیری آنان دشوار است. با این همه یک جت جنگی ایالات متحده در سال ۱۹۸۵ موفق شد یک ماهواره تحقیقاتی را با استفاده از یک موشک ویژه هدف قرار دهد.
در ژانویه سال ۲۰۰۷ نیز چین موفق به انجام چنین کاری شد. البته این اقدام چین پیامدهای خطرناکی را نیز به همراه داشت و موجب شد تا هزاران تکه زباله فضایی وارد مدار زمین شوند.
برای از کار انداختن ماهواره‌های دشمن دو راه وجود دارند؛ گزینه اول حملات هکری است که از روی زمین انجام می‌شوند. به گزارش اشپیگل آنلاین یک نمونه از این حملات، در ماه مارس ۲۰۱۰ رخ داد که در جریان آن ایران ماهواره‌های ارتباطی اروپا را از کار انداخت. به تازگی نیز هکرهای چینی حمله مشابهی را علیه ماهواره‌های هواشناسی آمریکایی با موفقیت به انجام رساندند.
گزینه دوم پرتاب ماهواره‌هایی به فضاست که می‌توانند کاوشگران فضایی کشورهای دشمن را شکار کنند. حال پرسش اینجاست که آیا ماهواره مرموز روسی با چنین قصدی به فضا پرتاب شده است؟
جنگ‌های فضایی
به نوشته اشپیگل آنلاین، اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۶۱ تحقیقات و آزمایش‌های خود را روی پروژه‌ای به نام Istrebitel Sputnik آغاز کرد.
"ماهواره جنگی" که دانشمندان روسی در قالب این پروژه سرگرم کار روی آن بودند، می‌بایست به هدف خود در مدار زمین نزدیک شده و سپس به صورت ابری از گلوله منفجر شود.
اما در این میان، فناوری زیرکانه دیگری ابداع شده که می‌تواند این هدف را تمیزتر و بدون ایجاد هزاران قطعه زباله فضایی به اجرا درآورد؛ ساخت ماهواره‌ای با یک بازوی ویژه که می‌تواند ماهواره دیگری در مدار زمین را گرفته، آن را تعمیر کرده یا با به دست گرفتن کنترل آن، ماهواره را ساقط کند.
ظن قوی وجود دارد که چین به فناوری ساخت چنین ماهواره‌ای دست یافته است. کارشناسان امنیتی با نگرانی به این فناوری‌ها می‌نگرند، زیرا بر خلاف دهه ۶۰ میلادی، هم اینک بخش‌های گسترده‌ای از زندگی همگانی و اقتصاد جهانی به ماهواره‌هایی که در فضا مستقر شدهاند، وابسته است. افزایش میزان زباله‌های فضایی به قدر کافی تهدیدکننده این ماهواره‌ها هستند.
هنوز یک قرارداد بین‌المللی که از نظامی‌شدن فضا جلوگیری کند، وجود ندارد. اگرچه در سال ۱۹۶۷ "پیمان فضایی ماورای جو" (Outer Space Treaty) از سوی سازمان ملل به تصویب رسید، اما این پیمان تنها استقرار سلاح‌های کشتار جمعی در فضا را ممنوع اعلام کرده است. هر اقدام دیگری به جز این، آزاد و بدون منع قانونی است.