آیا دو دوز واکسن برای ایمنی در برابر کرونا کافی است؟
۱۴۰۰ اردیبهشت ۲۲, چهارشنبه
تا چه مدت پس از دریافت دو دوز واکسن در برابر کرونا ایمن هستیم؟
برای پاسخ به این پرسش، دو واکسن بایون‌تک-فایزر و مدرنا و افراد واکسینه شده با این دو واکسن مورد مطالعه قرار گرفتند. هر دو شرکت می‌گویند که اثربخشی واکسن‌های تولید‌ی‌شان تا ۶ ماه پس از دریافت دومین دوز، هنوز بالای ۹۰ درصد است.
خبری خوش، چرا که برپایه برخی مشاهدات گفته شده بود که شمار آنتی‌بادی‌ها‌ی در خون به طرز نگران‌کننده‌ای به سرعت پایین می‌آید. البته این مشاهدات افراد واکسینه شده نیست بلکه مشاهدات کسانی است که مبتلا شده و بیماری را پشت سر گذاشته‌اند. نکته‌ای که در این ارتباط نباید فراموش کرد این است که سیستم ایمنی بدن در صورت ابتلا به نوع خفیف بیماری کوید ۱۹، تنها کمی و برای مدت محدودی فعال می‌ماند.
ایمنی کدام یک بهتر است: واکسینه‌شده‌ها یا آنها بهبودیافتگان؟
نتایج تحقیقاتی که در دانمارک انجام شده، نشان می‌دهد که در افراد جوان که در طی موج اول کرونا در بهار ۲۰۲۰ به این بیماری مبتلا شدند، خطر ابتلای دوباره به کوید ۱۹ در جریان موج دوم در پاییز ۲۰۲۰ (۶ ماه بعد) تا ۸۰ درصد کاهش یافت که به نوبه خود ایمنی خوبی در برابر بیماری به شمار می‌رود. در مقابل اما ابتلا به این بیماری در گروه سنی بالای ۶۵ سال خطر ابتلای دوباره به کوید ۱۹ را تنها تا ۵۰ درصد کاهش داد.
از مجموع داده‌های موجود به نظر می‌رسد که در مقایسه با ایمنی ایجادشده در اثر ابتلا به بیماری، واکسن‌هایی که از فناوری "پیام‌رسان آر‌اِن‌اِی" یا "ام‌آر‌اِن‌اِ" برای تولید واکسن کووید-۱۹ استفاده می‌کنند، ایمنی بهتری در فرد ایجاد می‌کنند.
این مسئله یعنی ایمنی بالاتر در اثر واکسیناسیون در مقایسه با ایمنی ایجادشده پس از یکبار ابتلا را شاید با درنظر گرفتن این واقعیت بتوان بهتر فهمید: همه واکسن‌ها به وضوح پاسخ ایمنی قوی‌تری را در بدن فعال می‌کنند تا پاسخ ایمنی‌ای که بدن فرد مبتلا به کوید ۱۹ با سیر نسبتا خفیف نشان می‌دهد.
در این ارتباط باید گفت، آنتی‌بادی‌ها تنها یکی از عناصر سیستم ایمنی هستند و در کنار آنها سلول‌های بلعنده و سلول‌هایی حافظه وجود دارد که در صورت مواجهه دوباره با ویروس، سیستم دفاعی را به سرعت راه می‌اندازند.
بعد از ۶ ماه، تا چه مدت ایمنی بدن همچنان در سطح بالا می‌ماند؟
بر پایه گفته‌های میکروب‌شناس آلمانی، کریستیان بوگدان برای پاسخ دادن به این پرسش هنوز زود است چرا که بزرگترین کارزارهای واکسیناسیون تازه از ماه دسامبر کار خود را آغاز کردند. این عضو دائم کمیسیون واکسن آلمان می‌گوید هنوز باید صبر کرد و دید که آیا شمار کسانی که پس از واکسینه شدن کامل، دوباره به بیماری مبتلا شده‌اند، بالاست یا خیر.
ابتلای دوباره به این ویروس هم بستگی به چند موضوع دارد: شدت ایمنی ایجاد شده در بدن، شمار ویروس‌های موجود در محیط و شدت گسترش انواعی از جهش‌ها که می‌توانند سیستم دفاعی بدن را تضعیف کنند.
از نظر بودگان ممکن است دو دوز واکسن برای آمادگی سیستم ایمنی در برابر سارس-کوید-۲ برای مدت طولانی، کافی باشد. او ادامه می‌دهد، البته شاید دو دوز در مدت طولانی برای ایمنی کامل در برابر ویروس کافی نباشد اما سیستم دفاعی می‌تواند به موقع با سرعت لازم وارد عمل شود و جلوی وخیم شدن سیر بیماری را بگیرد.
این خبر می‌تواند در سطح فردی خبری خوب باشد. اما در سطح جامعه به این معناست که دستیابی به مصونیت گله‌ای به سختی امکان‌پذیر خواهد بود و جامعه باید کماکان با مسئله زندگی در سایه ویروس کنار بیاید.
آیا برنامه‌های اسرائیل، بریتانیا و بحرین برای کارزار سومین دوز واکسن عاقلانه‌اند؟
در آینده احتمالا به واکسن سوم هم نیاز خواهیم داشت. برای مثال از دیگر ویروس‌های گسترش‌یافته کرونا در گذشته می‌دانیم که احتمال ابتلای دوباره پس از چند سال وجود دارد. البته ابتلای دوباره به دیگر ویروس‌های کرونا در گذشته به یک سرماخوردگی منجر می‌شد اما در مورد سارس-کوید-۲ این مسئله ابعاد دیگری دارد.
شرکت‌های فایزر-بیونتک و مدرنا از جمله با در نظر گرفتن خطر ناشی از جهش‌های جدید، می‌گویند به سومین واکسن هم برای ایجاد ایمنی نیاز است. آنها از هم‌اکنون مشغول تحقیقات در این زمینه و تولید واکسن مطابق با این نیازند. چشم‌انداز آنها این است که احتمالا همانطور که واکسن‌های آنفولانزا هرساله تجدید می‌شوند، در مورد این ویروس کرونا هم به واکسن‌های آتی نیاز است.
البته نباید این مسئله را هم نادیده گرفت که از یک سو شرکت‌های تولیدکننده واکسن سودشان را در فروش واکسن‌هایشان می‌بینند و از سوی دیگر برای اظهارنظر قطعی در مورد دوام ایمنی ایجاد شده با دو دوز واکسن، باید هنوز منتظر داده بود.