آلمان و بازاریابی موفق جام جهانی فوتبال زنان • گفت‌وگو با مهرداد مسعودی
۱۳۹۰ تیر ۹, پنجشنبه
دویچه وله: شما تاکنون در چندین مسابقات فوتبال جام جهانی حضور داشتید. جام جهانی زنان، مردان، جوانان و نوجوانان. نخستین روزهای جام جهانی فوتبال بانوان در کشور آلمان را چه طور دیده‌اید، کم و کیف میزبانی مسابقات، استقبال از بازی‌ها و کلاً نخستین بازتاب‌های این مسابقات را؟
مهرداد مسعودی: آلمانی‌ها به‌هرحال میزبان هر تورنمنتی باشند، به بهترین نحو ممکن آن را به‌انجام می‌رسانند. جام جهانی بانوان هم از این قاعده مستثنی نیست. جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان را همه به‌خاطر دارند که یکی از منظم‌ترین و پرخاطره‌ترین جام‌های جهانی فوتبال مردان محسوب می‌شود. این دومین بار است که در جمع شش دورهی جام جهانی بانوان، این جام جهانی در قاره اروپا انجام می‌شود که بار نخست در سوئد بود در سال ۱۹۹۵. بدون شک آلمانی‌ها در بازاریابی این تورنمنت بسیار موفق عمل کرده‌اند. استادیوم‌ها تقریباً پر است و ۹۰ درصد بلیط‌ها فروش رفته. شاید برخی تماشاگران معمولی بوندس لیگای مردها را بشود در جمع تماشاگران در استادیوم دید، اما به طور کل باید گفت که بیش‌تر خانواده‌ها، و پدر، مادر، پسر، دختر هستند که به صورت خانوادگی در ورزشگاهها حاضرند و کلاً جو ورزشگاهها یک جو خانوادگی است، که من فکر می‌کنم با یک سری تبلیغات و بازاریابی موفقی که انجام شده، توانسته‌اند گروه جدیدی از تماشاگران فوتبال را جذب جام جهانی فوتبال بانوان کنند.
از دیدگاه فیفا واکنش‌و بازتاب‌های بین‌المللی برگزاری جام جهانی فوتبال زنان آلمان تاکنون چه طور بوده؟
همان طور که گفتم، کم و کیف برگزاری به بهترین نحوه ممکن است. چه اتفاقاتی که در حول و حوش زمین بازی انجام می‌شود و چه بیرون زمین از لحاظ ورود به ورزشگاه و به طور کلی همان طور که گفتم مدیریت این مسابقات به بهترین نحو ممکن دارد انجام می‌شود. قبلاً جام جهانی ۱۹۹۹ که در آمستردام برگزار شد، یکی از موفق‌ترین جام‌های جهانی بانوان بوده، در پنج دوره گذشته. فینال آن جام در ورزشگاهی انجام شد که فینال جام جهانی ۱۹۹۴ مردان برگزار شد، در ورزشگاه پاسدونا ۹۰ هزار نفر تماشاگر در آن بازی حاضر بودند که آمریکا توانست با ضربات پنالتی چین را مغلوب کند و برای دومین‌بار قهرمان جام جهانی بانوان شود. این جام جهانی هم که ششمین جام جهانی بانوان است، با دیدار آلمان و کانادا در ورزشگاه المپیک برلین آغاز شد که تعداد زیاد تماشاگرها این نوید را دادند که در بازی فینال هر تیمی به فینال برسد، این فینال هم همچون فینال ۲۰۰۶ مردها که بین ایتالیا و فرانسه بود، ورزشگاه پاسدونا را میزبان خواهد بود.
بشنوید: گفت‌وگو با مهرداد مسعودی
آقای مسعودی محبوبیت فوتبال زنان در عرصه‌ی بین‌المللی روز به روز رو به افزایش است. اما تفاوت محبوبیت فوتبال مردان با فوتبال زنان هنوز خیلی زیاد است. فیفا تاکنون چه تدابیری را در نظر گرفته است که این فرق و این فاصله‌ی زیاد ِ محبوبیت فوتبال مردان و زنان تا حدودی کمتر شود و محبوبیت فوتبال زنان بتواند خود را کمی به محبوبیت فوتبال مردان نزدیک کند؟
اولین دوره جام جهانی مردان ۱۹۳۰ برگزار شد و اولین دوره جام جهانی بانوان ۱۹۹۱. یعنی ۶۱ سال بعد. به‌هرحال الان در سطح بین‌المللی بیش‌از یکصد کشور به طور رسمی تیم‌های ملی بانوان دارند و فیفا در ابتدا با برگزاری جام جهانی بانوان که در سال ۱۹۹۱ اولین دوره‌اش بود، توانست این مسابقات را راه بیندازد و از آن سال به بعد نیز این مسابقات دارد انجام می‌شود. بعد از آن فیفا به خاطر گسترش فوتبال بانوان در سطح بین‌المللی و در قاره‌های مختلف، مسابقات در رده‌های مختلف را هم شروع کرد. فوتبال جوانان زیر ۲۰ سال، فوتبال نوجوان زیر ۱۷ سال و همچنین المپیک که فوتبال بانوان در المپیک هم جایگاه ویژه خود را دارد.
برگزاری مسابقات بین‌المللی از یکسو، کلاس‌های آموزشی برای مربیان و داوران در سطح بین‌المللی از سوی دیگر باعث می‌شود که فوتبال بانوان در سطح جهانی رشد پیدا کند. یادم می‌آید اولین دورهی جام جهانی بانوان در چین بود، در سال ۱۹۹۱ که آن دوره اکثر داورها داوران مرد بودند. الان در کلیه سطوح فوتبال بانوان در سطح جام جهانی، المپیک، زیر ۲۰ سال و زیر ۱۷ سال، کلیه داورها داورهای زن هستند. خانم‌ها این مسابقات را قضاوت می‌کنند. خود همین مسئله نشان می‌دهد که فوتبال در سطح بین‌المللی چه قدر رشد پیدا کرده و این داورها فقط از قاره اروپا نیستند، از همه‌جا می‌آیند و این نشان‌دهنده‌ی این است که فوتبال بانوان در آسیا، اقیانوسیه، اروپا، آفریقا، آمریکا شمالی و جنوبی چه رشد محسوسی داشته است.
ببینید: مراسم افتتاحیه و دیدار تیم‌های ملی زنان آلمان و کانادا در برلین
فوتبال زنان در ایران نیز از محبوبیت بالایی برخوردار است. اما مشکلات گسترده از دردسرهای حجاب و پوشش بازیکنان زن ایرانی گرفته تا عدم پخش مسابقات جهانی فوتبال بانوان، همه این‌ها به قول معروف ترمز سنگینی‌ست در مسیر ادامه‌ی رشد فوتبال زنان در ایران. با وجود این فوتبال زنان در ایران خیلی محبوب است. آیا به نظر شما این محبوبیت فوتبال زنان در ایران روزی خواهد توانست خود را از گره این همه مشکلات فجیع راحت کند؟
مسابقات جام جهانی فیفا یکسری مقرراتی دارد که تمام کشورهای عضو باید به آن احترام بگذارند. در رابطه با مسئله‌ی پوشش بانوان کشورهای اسلامی، فیفا به‌هرحال به این مسئله واقف است که به دلیل مسائل فرهنگی و مذهبی این بازیکنان نمی‌توانند با لباس معمولی فوتبال وارد زمین شوند. اما به‌هرحال توانسته‌اند راه‌حلی را به‌دست آورند که برآن اساس اگر بازیکنان با آن لباسی که مورد تأیید فیفا است وارد زمین شوند، فدراسیون جهانی فوتبال، فیفا، به‌هیچ وجه مانع از شرکت آنان در مسابقات بین‌المللی نمی‌شود. چون یکی از مقاصد فیفا این است که فوتبال را به هرگوشه و اقصا نقاط دنیا ببرد، من جمله خاورمیانه و تمام کشورهای اسلامی که در شمال آفریقا هستند، در آسیای جنوب شرقی و یا جنوب آسیا هستند، در پاکستان، اندونزی یا مالزی.
اما مسئله‌ای که برای بانوان ایران پیش آمد، مسئله‌ای بود که این‌ها از قبل می‌دانستند که با چه پوششی می‌توانند و با چه پوششی نمی‌توانند در زمین حاضر شوند. من فکر می‌کنم که مسئولان تیم بانوان ایران امید داشتند که از این مسئله چشم‌پوشی شود و این‌ها بتوانند وارد زمین شوند، که به‌هرحال مقررات باید به نحوی اجرا شود و متأسفانه شاهد بودیم که به خاطر نحوه پوشش روسری که دور گردن را پوشانده بود، این‌ها نتوانستند در صحنه مسابقات ظاهر شوند. از لحاظ خبری یا پوشش تصویری هم تا آن مسائل در ایران حل نشود، متأسفانه من فکر نمی‌کنم جام جهانی بانوان را کسی بتواند از تلویزیون دولتی ایران در داخل ایران ببیند. به‌هرحال اگر کسی به ماهواره دسترسی داشته باشد یا به اینترنت که باز سرعتش مسئله‌ساز است، شاید بتوانند جام جهانی را دنبال کنند؛ متاسفانه.
از دیدگاه مالی روند پول‌سازی فوتبال زنان از طریق جام جهانی فوتبال زنان از دیدگاه فیفا به چه صورت است؟ آیا فوتبال زنان نیز به آن مقطعی رسیده است، مانند فوتبال مردان، که برای فیفا پول‌ساز باشد؟
در رابطه با مسائل مالی تنها تورنمنتی که برای فدراسیون جهانی فوتبال فیفا درآمدزا است، جام جهانی مردان است که آن درآمد تلویزیونی که جام جهانی مردان نصیب فیفا می‌کند، بقیه تورنمنت‌ها را پوشش مالی می‌دهد. من جمله جام جهانی بانوان، جام جهانی جوانان، نوجوانان، برای پسرها، برای دخترها، همه این‌ها از سوی جام جهانی مردان تغذیه مالی می‌شوند. جام جهانی بانوان هم از این قاعده مستثنی نیست و خود جام جهانی بانوان، اگر شما تبلیغات دور ورزشگاه را نگاه کنید، می‌بینید تابلوهایی که دور ورزشگاه هستند، تابلوهای تبلیغاتی شرکت‌های چند ملیتی،همان‌هایی هستند که در جام جهانی بودند. فیفا به‌هرحال با پولی که از طریق جام جهانی مردان به‌دست می‌آورد، بقیه مسابقات خودش را و نه تنها مسابقات، بلکه فعالیت‌های آموزشی در سطح داوران، مربیان و پروژه‌ی گل و همه این‌ها از طریق آن درآمد جام جهانی مردان تأمین می‌شود. حال سئوالی که هست، این که آیا جام جهانی بانوان هم روزی مثل جام جهانی مردان درآمدی میلیاردی خواهد داشت یا نه؟ جواب این سئوال در حال حاضر منفی‌ست و شاید هم در دو سه دهه‌ی دیگر ما هنوز از آن فاصله داشته باشیم.
مصاحبه‌گر: فرید اشرفیان
تحریریه: عباس کوشک جلالی