آزار جنسی در مراسم تشییع؛ از توجیه آشکار تا دفاع پنهان

افراد مختلف شیوه‌های متفاوتی را برای مواجهه با آزار جنسی انتخاب می‌کنند؛ اما در بسیاری موارد کسانی که به صراحت از آزار جنسی سخن می‌گویند، مورد نکوهش و سرزنش قرار می‌گیرند.

در بسیاری از خانواده‌های ایرانی گفت‌وگوی بی‌پرده در مورد آزار جنسی صورت نمی‌گیرد و برخی خانواده‌ها از فرزندان می‌خواهند که برای حفظ "آبروی خانواده" در برابر آزارهای جنسی سکوت کنند.

در سال‌های اخبر اما بحث‌های زیادی به ویژه در شبکه‌های اجتماعی در مورد آزار جنسی صورت گرفته است. برخی فعالان مدنی سعی کرده‌اند قربانیان را تشویق کنند تا از تجربه‌هایشان سخن بگویند.

با این همه، این موضوع همچنان با مخالفت‌های مختلفی روبرو می‌شود. حتی در برخی موارد قربانی در جایگاه متهم نشانده می‌شود و مورد آزار مضاعف قرار می‌گیرد.

آزار جنسی "سازماندهی شده"

در تازه‌ترین رخداد، ویدا ربانی، خبرنگار روزنامه شرق در توییتی از "آزار زنان" در مراسم تشییع پیکر محسن حججی در تهران خبر داد. محسن حججی از اعضای سپاه پاسداران ایران بود که توسط پیکارجویان داعش دستگیر و فیلم بریده شدن سرش توسط این گروه منتشر شد.

این توییت واکنش‌های متفاوتی را در فضای مجازی ایجاد کرد. همچنین بار دیگر توجه‌ها را به آزار جنسی برخی زنان در مراسم خاکسپاری اکبر هاشمی رفسنجانی جلب کرد.

در آن مراسم برخی رسانه‌های غیررسمی گزارش دادند که آزار زنان به صورت سازماندهی‌شده صورت گرفته است. فعالان مدنی نیز ابراز نگرانی کردند که این روش ممکن است منجر به حضور کمتر زنان در رخدادهای اجتماعی و سیاسی شود.

از انکار تا دعوت به سکوت

خاکسپاری محسن حججی برای حکومت ایران و بسیاری از شهروندان حاضر در این مراسم، اهمیت سیاسی و عقیدتی زیادی داشت. به همین دلیل طرح موضوعاتی همچون "آزار جنسی زنان" مخالفت شدید این افراد را در پی داشت.

محمد بورونی، در واکنش به توییت ویدا ربانی نوشته است: «نزدیک به صحنه بودم و فرد خاطی هیچ نشانه‌ای از مذهبی بودن نداشت. بلکه یکی بود شبیه دوستان خودتون.»

خبرنگار شرق با تاکید نوشته این کاربر تصریح می‌کند که یکی از افراد "حزب‌اللهی" شاهد ماجرا "دعوت به آرامش" کرده است که به معنای "سرپوش گذاشتن بر آزار زنان" است.

کاربری دیگری به اسم ندا در مورد واقعیت ماجرا ابراز تردید کرده است. ویدا ربانی در پاسخ می‌گوید که معمولا زنان درباره چنین تجربه‌هایی سکوت می‌کنند.

 

کاربر دیگری به اسم محمد از خبرنگار شرق انتقاد کرده است که چرا در مراسم خاکسپاری در کنار مردان قرار گرفته است.

مرتضی غیاثی نیز معتقد است که طرح این موضوع موجب "تخریب فضای تشییع حججی" می‌شود. کاربری به اسم زینب حسینی هم معتقد است که "برای زیر سوال بردن مراسم" به "آقایان شرکت‌کننده" نسبت دروغ داده شده است.

علیرضا جلالی نیز تلویحا خبرنگار "شرق" را مقصر دانسته است: «نمیدونم چرا همش شما اذیت می‌شید، احیانا دود از کنده بلند نمی‌شه؟»

تعدادی از کاربران اما به این موضوع اعتراض کرده و می‌گویند نباید در هر شرایطی نسبت به اینگونه اتفاقات سکوت کرد.

"باید حرف بزنیم"

بسیاری از قربانیان آزار جنسی تا مدت‌ها تاثیرات این اتفاق را فراموش نمی‌کنند. جوامع مختلف اما برای کمک به قربانیان راه‌های متفاوتی در پیش می‌گیرند.

معمولا در کشورهای توسعه‌یافته، از سنین کم آموزش‌های لازم به کودکان داده می‌شود. همچنین از آن‌ها می‌خواهند در مورد این آزارها حتی اگر در خانه اتفاق می‌افتد، با دیگران صحبت کنند.

در برخی از کشورها مجرمان جنسی حتی پس از گذراندن دوره محکومیت تحت نظارت هستند و به اطرافیان ‌آنها هشدارهای لازم داده می‌شود.

با این وجود سخن گفتن از آزارهای جنسی آسان نیست. در کشورهای کمتر توسعه‌یافته و یا با ساختارهای مذهبی، مخفی نگه داشتن و سکوت در برابر آزار جنسی عمومیت بیشتری دارد.

در بسیاری از این موارد قربانیان به عنوان عاملان تحریک مورد نکوهش قرار می‌گیرند. با این وجود کارزارهایی برای مقابله با این نگرش شکل گرفته است.

افراد بیشتری از تجربه‌های شخصی خود می‌نویسند و برخی نهادهای غیردولتی نیز برای آموزش کودکان فعال هستند. به باور فعالان مدنی سکوت در برابر آزارهای جنسی تنها مجرمان را به تکرار رفتارهاشان تشویق می‌کند. آنها می‌گویند برای افزایش امنیت قربانیان "باید حرف بزنیم".