آزادی مطبوعات در ۲۰۱۹: نروژ بهترین، ایران در پایین جدول

 

سازمان گزارشگران بدون مرز گزارش سالیانه آزادی مطبوعات در سال ۲۰۱۹ را منتشر کرده است. در این گزارش کشور نروژ برای چهارمین سال متوالی در میان ۱۸۰ کشور، آزادترین مطبوعات را دارد. بعد از نروژ نیز دو کشور فنلاند و دانمارک قرار دارند. 

در قعر جدول آزادی رسانه‌ها در سال ۲۰۱۹ کره شمالی قرار گرفته است. این کشور جایش را با ترکمنستان عوض کرده؛ در سال ۲۰۱۸ ترکمنستان آخرین کشور و کره شمالی پیش از آن قرار داشت ولی سال ۲۰۱۹ وضعیت ترکمنستان کمی بهتر شده و در ردیف ۱۷۹ نشسته، در عوض کره شمالی یک پله سقوط کرده است. 

ایران با سه پله سقوط نسبت به سال قبل از رتبه ۱۷۰ به ۱۷۳ رسیده  است. عربستان سعودی اما امسال در رده ۱۷۰ نشسته است؛ سه پله بالاتر از ایران. وضعیت ایران در آزادی مطبوعات از تمامی همسایگانش بدتر است؛ عراق، ترکیه، افغانستان، پاکستان و حتی جمهوری آذربایجان وضعیت بهتری نسبت به ایران دارند. 

در جایگاه‌های ۱۷۸ و ۱۷۷ نیز دو کشوراریتره و چین قرار دارند. 

این گزارش بر اساس پرسشنامه‌ها و نیز تعداد حملات به رسانه‌ها و دست اندرکاران رسانه‌ای تهیه شده است. 

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

خاورمیانه و شمال آفریقا؛ بدترین 

بر اساس اطلاعات گزارشگران بدون مرز، وضعیت رسانه‌ها در آسیا آشکارا بدتر شده است. آفریقای شمالی و خاورمیانه نیز بدترین وضعیت آزادی رسانه‌ها را در تمام دنیا دارند. 

روزنامه‌نگاران در کشورهای درگیر جنگ در این منطقه مثل سوریه و یمن همواره با خطر جانی روبرو هستند. در کشورهایی مثل ایران، عربستان سعودی و عراق نیز سانسور، بازداشت‌های خودسرانه و تعقیب و شکنجه روزنامه نگاران همچنان جریان دارد و به امری عادی بدل شده است. در الجزایر نیز شرایط روی هم رفته منفی است. 

ترکیه و روسیه در میان کشورهای یک سوم قعر جدول قرار دارند. روسیه که  گزارش‌دهی انتقادی را به طور وسیعی سرکوب می‌کند در جایگاه ۱۴۹ قرار دارد و ترکیه با سه پله صعود به جایگاه ۱۵۴ رسیده اما همچنان یکی از بزرگترین زندان‌های خبرنگاران در سراسر دنیاست. 

کرونا و تمرکز گرایش‌های سرکوب‌گرانه علیه رسانه‌ها

سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارش خود تصریح کرده که حکومت‌های دیکتاتوری، اقتدارطلب و پوپولیستی همچنان در تلاش روزافزون برای سرکوب جریان آزاد و مستقل اطلاع‌رسانی به هر قیمتی هستند. 

مهمترین نمونه دولت‌های چین، عربستان سعودی و مصر هستند؛ کشورهایی که در سراسر دنیا بیشترین تعداد روزنامه‌نگاران و دست‌اندرکاران مطبوعاتی زندانی را دارند که تنها به خاطر شغلشان دستگیر شده‌اند. 

به خصوص چین با تلاش بسیار سعی می‌‌کند یک "نظم نوین جهانی برای رسانه‌ها" را جا بیندازد. به گفته گزارشگران بدون مرز، تاثیرات کنترل تقریبا کامل و تمام عیار چین بر انتشار اخبار در زمان شیوع کرونا در تمام دنیا خودش را نشان داده است. 

در سایر کشورها نیز در ماه‌های گذشته به طور آشکاری آزادی مطبوعات سرکوب شده است. سخنگوی رییس سازمان گزارشگران بدون مرز، می‌گوید که پاندمی کرونا همچون ذره‌بینی تمامی گرایش‌های سرکوبگرانه موجود علیه مطبوعات و رسانه‌ها در سراسر جهان را در یک نقطه متمرکز کرده است. 

با این حال گزارشگران بدون مرز تاکید کرده که پرسشنامه‌ها پیش از شیوع کرونا ارسال شده‌اند و به همین دلیل نتایجی که از آنها به دست آمده به طور مستقیم توضیحی درباره کرونا و تاثیر آن بر آزادی مطبوعات ندارد. 

صعود دوپله‌ای آلمان  

در جدول آزادی مطبوعات در سال ۲۰۱۹، کشور آلمان دو رتبه نسبت به سال ۲۰۱۸ صعود کرده و از جایگاه ۱۳ به رتبه ۱۱ رسیده است. بر اساس آمار سازمان گزارشگران بدون مرز که از سال ۲۰۱۳ به طور مرتب منتشر می‌شود، آمار حملات انجام‌شده علیه روزنامه‌نگاران در آلمان به طور محسوسی کاهش پیدا کرده است.  

دلیل این کاهش این است که در سال ۲۰۱۹ گروه‌های پوپولیستی هیچ تظاهرات خوشنت باری که در آن به خبرنگاران حمله شود نداشتند، برعکس سال ۲۰۱۸ که تنها در دو شهر کمنیتس و کوتن حملات شدیدی علیه روزنامه‌نگاران صورت گرفت. 

تعداد این حملات در آلمان در سال ۲۰۱۹، ۱۳ مورد بوده در حالی که در ۲۰۱۸، ۲۲ مورد حمله به روزنامه‌نگاران و خبرنگاران در آلمان ثبت شده است. 

بهانه‌ای به نام مبارزه با اخبار جعلی 

سازمان گزارشگران بدون مرز در جدیدترین گزارش رده‌بندی سالیانه خود از وضعیت آزادی مطبوعات در سراسر دنیا درباره این نکته هشدار داده که بسیاری از کشورها آزادی رسانه‌ها را به بهانه مقابله با اخبار جعلی محدود کرده‌اند.  

این سازمان مستقل به عنوان نمونه به سنگاپور و کشور آفریقایی بنین اشاره کرده است. 

در سایر کشورها مثل روسیه، فیلیپین و ویتنام، گروه‌هایی که "ترول" نامیده می‌شوند و گزارشگران از آنها با عنوان "ارتش ترول" یاد کرده است، از سوی حکومت‌ها به کار گرفته می‌‌شوند تا اطلاعات جعلی منتشر کرده و بدین ترتیب افکار عمومی را منحرف و رسانه‌های منتقد را بی اعتبار کنند. این ترول‌ها بیشتر از همه از سوی حکومت‌های سه کشور ایران، چین و روسیه به کار گرفته می‌شوند. 

در آمریکا و برزیل نیز، روسای جمهوری که در یک پروسه دموکراتیک انتخاب شده‌اند مشغول دشمنی و نفرت پراکنی هستند. 

به گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز، در سال ۲۰۱۹ در بسیاری از نقاط دنیا بی اعتمادی به رسانه‌های خبری، از سوی گروه‌های پوپولیست به خشونت علیه روزنامه‌نگاران منجر شده است. 

حتی در کشورهایی چون اسپانیا، ایتالیا و یونان ناسیونالیست‌ها و راست‌های افراطی ابایی از اعمال خشونت و تهدید مستقیم خبرنگاران نداشته‌اند. 

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

گزارشگران بدون مرز همچنین هشدار داده که درآمد ناشی از فروش و پخش آگهی بسیار کم شده و در مقابل هزینه‌های تولید بالا رفته است. این مسئله باعث شده تا همواره تحریریه‌ها کوچکتر و شرکت‌های غول پیکر رسانه‌ای بیشتر شوند.  

سازمان گزارشگران بدون مرز در نهایت تصریح کرده هرکسی که می‌خواهد آزادانه به اطلاعات معتبر و موثق دسترسی داشته باشد، باید تلاش کند تا در این دوران سخت، راه تحقیق و گزارش‌دهی برای روزنامه‌نگاران هرچه بیشتر فراهم شود.