آزادراه تهران - شمال؛ ۱۲۱ کیلومتر بی‌پایان
۱۳۹۱ شهریور ۲, پنجشنبه
تا دو روز پیش بنیاد مستضعفان طرف قرارداد وزارت راه و شهرسازی برای ساخت آزادراه تهران شمال بود. این مسیر به چهار بخش تقسیم شده که کار در دو بخش میانی هنوز آغاز نشده است. روز سه‌شنبه، ۳۱ مرداد احمد صادقی، معاون وزیر راه خبر داد "این دو قطعه دیگر در اختیار بنیاد نخواهد بود."
موضوع کنار گذاشتن یا کنار کشیدن بنیاد از این پروژه یا بخش‌هایی از آن از سال‌ها پیش مطرح بوده است. خبرگزاری مهر ۲۰ آبان ۱۳۸۷ از قول یک منبع آگاه نوشت «شرایط کنار گذاشتن بنیاد مستضعفان از مشارکت در این پروژه در حال بررسی است و طبق گفته‌های وزیر راه و ترابری مدیران بنیاد نیز خودشان به این نتیجه رسیده‌اند که راهساز نیستند و باید از این پروژه کنار بروند.»
این راه به سرانجام نمی‌رسد
چهارسال پس از این اظهارات همچنان بنیاد اجرای دو بخش از این پروژه را بر عهده دارد. مهرداد بائوج‌لاهوتی، عضو هیات رئیسه کمیسیون عمران مجلس می‌گوید: اختلاف بنیاد مستضعفان و وزارت راه و شهرسازی نیز در شکل و نوع قرارداد است، از یک سو بنیاد به تکالیف خود عمل نمی‌کند از سوی دیگر منابع مالی دولت نیز محدود است.
سایت خبری فرارو دوم شهریور از قول مهرداد بائوج‌لاهوتی که از مجلس هشتم با معضلات این پروژه آشناست نوشت: با ادامه این روند این پروژه به سرانجام نخواهد رسید، مگر آنکه از بخش خصوصی و یا فاینانس‌های خارجی استفاده شود. او می‌افزاید این پروژه تا ۲۰ سال دیگر هم تکمیل نخواهد شد.
سال ۸۲ یک شرکت چینی برای مشارکت در ساخت قطعه‌ی اول آزادراه تهران شمال قراردادی به ارزش ۲۵۴ میلیون دلار با وزارت راه و بنیاد به امضا رسانده بود. این همکاری به نتیجه‌ای نرسید و شرکت چینی از این پروژه کنار کشید.
«با بنیاد آزادراه ساخته نمی‌شود»
اکبر ترکان، وزیر سابق راه که در دوران خدمتش اجرای این طرح به بنیاد واگذار شد مهرماه سال پیش گفت «من در پیشگاه الهی استغفار می‌کنم که این پروژه مهم را به بنیاد مستضعفان واگذار کردم. از خدا طلب مغفرت می‌کنم؛ عین حقیقت است.»
ترکان ۲۶ مهر ۱۳۹۰ در گفتگو با روزنامه‌ی همشهری اقتصادی گفته است «پروژه آزاد راه تهران- شمال را باید از بنیاد مستضعفان بگیریم، چون تا زمانی که دست این بنیاد باشد، ساخته نخواهد شد و پروژه‌های دیگر هم همین‌گونه است.»
یکی از مشکلات بنیاد مستضعفان با دولت به زمین‌هایی مربوط می‌شود که قرار بوده در طول راه به این نهاد واگذار شود. بنیاد چندی پیش مدعی شد ۵۰ درصد زمین‌هایی که وزارت راه به عنوان سهم خود در این پروژه به این موسسه داده سند معتبر ندارند.
تکمیل ۲۰ کیلومتر، اگر باران نبارد
در کنار ناکارآمدی، سوء مدیریت و سوء استفاده‌هایی که باعث به تاخیر افتادن تکمیل این پروژه شده، کمبود منابع مالی یکی دیگر از معضلات اصلی است. به گزارش خبرگزاری مهر معاون وزیر راه اردیبهشت امسال گفته بود «قطعات دو و سه اين آزادراه حداقل به سه هزار ميليارد تومان اعتبار نياز دارد كه معادل بودجه‌ی يك سال وزارت راه و شهرسازي است.»
احمد صادقی همچنین وعده داده بود بخش چهار این آزادراه که مرزن آباد را به چالوس وصل می‌کند تا شهریورماه افتتاح شود. او ۳۱ مرداد با اشاره به تعویق یک ماهه‌ی این موعد گفت «البته تکمیل نهایی این قطعه مسیر بسته به آب و هوای منطقه دارد.»
عضو کمیسیون عمران مجلس می‌گوید این مسیر تنها ۲۰ کیلومتر است و افتتاح آن به طور قطع نمی‌تواند تاثیری در کنترل ترافیک این محدوده داشته باشد.
آزادراه می‌توانست سال ۶۱ آماده باشد
بررسی‌های اولیه طرح آزادراه تهران شمال سال ۱۳۵۳ آغاز شد و طرح نخستین ساخت آن در میانه‌ی دهه‌ی شصت خورشیدی به تصویب رسید. خبرگزاری مهر ۲۱ اردیبهشت ۸۸ در گزارشی در مورد بلاتکلیف ماندن این طرح نوشت «در سال ۵۶ یک شرکت فرانسوی داوطلب احداث آن با سرمایه خود در طی ۵ سال بود و تنها شرطش وصول عوارض از وسایل نقلیه عبوری در مدت ۱۰ سال پس از بهره برداری از آزاد راه مذکور بود.»
کل هزینه‌ی احداث این جاده‌ی که قرار است غرب تهران را به چالوس متصل کند با احتساب بهره و سود سرمایه در سال ۷۵۰ میلیارد ریال برآورد شده بود. اکنون گمان می‌رود این هزینه بیش از ۵هزار میلیارد تومان باشد.
به گفته‌ی مسئولان وزارت راه و کارشناسان مستقل قظعه‌های دوم و سوم این آزادراه از مناطق کوهستانی می‌گذرد و مشکل‌ترین بخش کار هستند. با توجه به گذشت ۱۷ سال تا آماده سازی احتمالی ۲۰ کیلومتر از این راه، بدبینی عضو کمیسیون عمران در مورد به نتیجه رسیدن این پروژه قابل فهم به نظر می‌رسد.