پیش‌بینی ۲۰۱۹؛ در جبهه نفت خبری نیست
۱۳۹۷ دی ۲۸, جمعه
مالکان خودروها، مصرف‌کنندگان نفت و گاز، خطوط هواپیمایی و شیوخ نفتی، ماه‌های ناآرامی را در سال ۲۰۱۸ پشت سر گذاشتند. بازار نفت همچون اسبی توسن در تلاطم بود و منحنی بها به یک نفر بستگی داشت: دونالد ترامپ.
برای نمونه، تصمیم ترامپ برای اعمال تحریم‌های شدید علیه ایران، بهای نفت را به شکل بارزی بالا برد. اوایل اکتبر بهای هر بشکه نفت برنت دریای شمال به ۸۶ دلار و ۷۴سنت رسید که بالاترین نرخ در چهار سال گذشته بود.
اما وقتی ترامپ در حاشیه انتخابات کنگره آمریکا، ناگهان استثناهایی برای تحریم ایران قائل شد، بهای نفت نزول کرد. تنها ظرف چند هفته قیمت هر بشکه نفت برنت ۴۰درصد کاهش یافت. این از شدیدترین نوسانات روند بهای نفت در ده سال گذشته بود.
میانگین سقوط بهای نفت در سال گذشته ۲۰درصد بود. نخستین ریزش سالانه از سال ۲۰۱۵ به این سو.
سیاست و نوسانات نفت
ژئوپلتیک نقش عمده‌ای در افت و خیز بهای نفت دارد و سیاست‌های ترامپ در سال ۲۰۱۹ نیز اثر مستقیم خود را بر بازار انرژی خواهد گذاشت. کارشناسان ارزیابی می‌کنند که جنگ تجاری آمریکا با چین، به کندی اشکار اقتصاد جهانی بیانجامد.
این به نوبه خود، تقاضا برای روان‌تر شدن چرخ اقتصاد جهانی را کاهش می‌دهد. وارن پترسون، کارشناس انرژی می‌گوید کاهش رشد اقتصادی چین که نخستین واردکننده نفت جهان است، می‌تواند بهای نفت در سال ۲۰۱۹ را تحت تاثیر جدی قرار دهد.
به احتمال بسیار زیاد، کاهش تقاضا با افزایش عرضه همراه خواهد بود. به عبارت دیگر، بازار نفت در سال ۲۰۱۹ با تهدید مازاد عرضه روبروست.
در این زمینه باز مسئولیت متوجه پرزیدنت ترامپ است که طرفدار تولید روز افزون نفت شیل و شکوفایی این صنعت در خود آمریکاست. او می‌کوشد ایالات متحده نه تنها به استقلال نفتی برسد بلکه بر بازار جهانی انرژی مسلط شود.
قدرت جدید نفتی
آمریکا به لطف استخراج پررونق نفت شیل توانست در سال ۲۰۱۹ بزرگترین تولیدکننده نفت جهان شود و از عربستان و روسیه پیش بیفتد. انتظار می‌رود با توجه به سرمایه‌گذاری‌های تازه در این صنعت، میزان استخراج در سال جاری به حداکثر برسد.
آژانس جهانی انرژی پیش‌بینی می‌کند که تولید نفت خام آمریکا در سال ۲۰۱۹ به ۱۲/۰۶ میلیون بشکه در روز برسد. این یعنی ۱/۱۸ میلیون بشکه بیشتر از سال ۲۰۱۸.
موسسه مالی "گلدمن" می‌گوید با رونق تولید نفت شیل در آمریکا، انتظار برای افزایش بهای نفت در سال ۲۰۱۹ بیهوده است. کارشناسان اقتصادی در بانک سرمایه‌گذاری آمریکا روی نفت بشکه‌ای ۶۲/۵۰ دلاری حساب می‌کنند. این کارشناسان قبلا پیش‌بینی کرده بودند که نفت دریای شمال بشکه‌ای ۷۰دلار شود.
ارزیابی آژانس جهانی انرژی نیز روی ۶۰دلار برای هر بشکه نفت در نیمه نخست ۲۰۱۹ است. میانگین برآوردهای کارشناسی از قیمت نفت برنت، ۶۵دلار در سال جاری است.
اوپک در بوته آزمایش
اما تنها رشد تولید در آمریکا عامل کسادی بازار نفت نیست. اجلاس اوپک در ماه دسامبر نیز نتوانست تصمیم قاطعی برای مدیریت بازار مصرف بگیرد و بین اعضا بر سر میزان کاهش توافق نشد.
احتمال می‌رود مازاد تولید اوپک، بازار عرضه در نیمسال نخست ۲۰۱۹ را وسیع‌تر کند.
نشست بعدی اوپک قرار است ۱۷ و ۱۸ آوریل برگزار شود و انتظار می‌رود کاهش تولید کماکان در دستور کار وزیران نفت این سازمان باشد. ایران البته از سیاست کاهش تولید معاف شده است.
اولریش اشتفان، مدیر برنامه‌ریزی‌های استراتژیک "دویچه بانک" معتقد است که بحث تولید نفت، کماکان مسئله‌ای سیاسی می‌ماند و این امر ضریب اطمینان پیش‌بینی‌ها را کاهش می‌دهد. او می‌گوید: «سناریوهای زیادی محتمل هستند. آیا ترامپ بیش از پیش با ایران سرشاخ می‌شود؟ آیا روسیه به توافق‌با اوپک دست می‌یابد؟ آیا تولید نفت ایالات متحده از سقف اعلام شده تجاوز می‌کند؟»
مصرف‌کنندگان و از جمله رانندگان خودروها باید به نوسانات شدید بهای نفت عادت کرده باشند اما خوب است در نظر بگیرند که در سال ۲۰۱۹ هم تکان‌های بازار کم نخواهد بود.
البته تغییرات چشمگیری در راه نیست. طبق نظرسنجی تازه رویترز، اقتصاددان‌ها میانگین قیمت نفت تا سال ۲۰۲۳ را بشکه‌ای ۶۵ تا ۷۰ دلار برآورد کرده‌اند. این از میانگین بشکه‌ای ۵۳ دلار در چهار سال گذشته بیشتر است ولی این نرخ کجا و بشکه‌ای ۱۰۵ دلار کجا که میانگین قیمت نفت در فاصله سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ بود.