عمران خان در منگنه روابط ایران و عربستان

عمران خان، نخست‌ وزیر جدید پاکستان، با ملک سلمان، پادشاه عربستان، دیدار و گفتگو کرده است. او همراه هیئتی بلندپایه چهارشنبه ۲۸ شهریور (۱۹ سپتامبر) نخستین سفر خارجی خود را به مقصد عربستان و امارات متحده عربی آغاز کرد. وزرای خارجه و اقتصاد و دارایی پاکستان عمران خان را در این سفر دو روزه همراهی می‌کنند.

نخست وزیر پاکستان پس از دیدار با پادشاه عربستان، با دبیرکل سازمان همکاری اسلامی عربستان نیز دیدار کرده و به نقل از رسانه‌های پاکستان در مورد "چالش‌های پیش روی جوامع اسلامی" با او تبادل نظر داشته است.

عمران پس از پیروزی حزبش "تحریک انصاف"‌ در انتخابات پارلمانی پاکستان نخست وزیر این کشور شد. او در یکی از نخستین سخنرانی‌های خود تأکید کرده بود که خواستار گسترش روابط با کشورهای منطقه است.

عمران خان در گفتگوی تلفنی خود با مقامات ایران و عربستان نیز تأکید کرده بود که پاکستان خواستار ایفای نقشی "مثبت و سازنده" میان ایران و عربستان است.

چرا موضع پاکستان برای ایران و عربستان مهم است؟

موضع پاکستان در تحولات منطقه خاورمیانه برای ایران و عربستان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پاکستان دومین کشور مسلمان پرجمعیت دنیاست و تنها کشور مسلمانی است که سلاح اتمی در اختیار دارد.

اقلیت شیعه پاکستان حدود ۳۰ درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهد. پاکستان و ایران حدود ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارند.

از سوی دیگر بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار شهروند پاکستان ساکن عربستان هستند. عربستان و پاکستان به طور سنتی رابطه نزدیکی دارند. آنها در زمان اشغال افغانستان توسط اتحاد جماهیر شوروی متحد نظامی آمریکا بودند.

یگان ویژ‌‌ه‌ای از نیروهای ارتش پاکستان حفاظت از خانواده پادشاهی عربستان را بر عهده دارد و رابطه اقتصادی دو کشور نیز گسترده است.

کمک‌های مالی عربستان به پاکستان، با توجه به مشکلات اقتصادی عدیده‌ای که پاکستان با آنها دست‌وپنجه نرم می‌کند، برای عمران خان اهمیت ویژه‌ای دارد. از سوی دیگر دخالت عربستان در جنگ داخلی یمن در پاکستان منتقدان فراوانی دارد.

سابقه مخالفت حزب عمران خان با سیاست‌های عربستان

عمران خان که چند ماه پیش، پس از ازدواج به زیارت مکه رفته بود، به عنوان رهبر حزب "تحریک انصاف" در اپوزیسیون به شدت منتقد همکاری نزدیکتر دولت و ارتش پاکستان با عربستان بود.

پادشاه و ولیعهد عربستان از مدتها پیش خواستار همکاری فعال‌تر ارتش پاکستان با ائتلاف ضدحوثی‌ها به رهبری عربستان هستند. 

نواز شریف، نخست‌وزیر پیشین پاکستان، این درخواست را به پارلمان پاکستان واگذار کرده بود و نمایندگان پارلمان این کشور – پیش از همه نمایندگان "تحریک انصاف"- با ارسال نیرو به ائتلاف ضدحوثی‌ها مخالفت کردند.

سال گذشته نیز زمانی که پاکستان با پیوستن یگان کوچکی از نیروهای ارتش خود به ائتلاف ضدحوثی‌ها موافقت کرد، حزب عمران خان مخالف این اقدام و حتی مخالف حضور ارتش عربستان در ائتلاف ضدتروریسم به رهبری عربستان بود. این ائتلاف به خواست ولیعهد عربستان و برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه شکل گرفته است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

حال که عمران خان دولت پاکستان را در اختیار گرفته نیز چهره‌‌هایی مانند شیرین مهرالنساء مزاری در کابینه او حضور دارند. شیرین مهرالنساء مزاری که تحصیل‌کرده دانشگاه‌های لندن و کلمیبا است، یکی از بزرگترین منتقدان عربستان به شمار می‌رود و حال وزیر حقوق بشر در دولت عمران خان است. 

عمران خان ابتدا تصمیم داشت وزارت دفاع را به شیرین مهرالنساء مزاری واگذار کند. اما وزارت دفاع به دلیل استقلال عمل ارتش پاکستان، اهمیت چندانی ندارد.

مزاری در نهایت وزیر حقوق بشر دولت پاکستان شد. او یکی از حامیان پروژه خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان و خواستار مشارکت ایران برای پایان ناآرامی‌های افغانستان است.

نقش ارتش در موضع‌گیری عمران خان

از سوی دیگر بسیاری معتقدند که عمران خان پیروزی خود در انتخابات پارلمانی پاکستان را مدیون ارتش است و نمی‌تواند به طور مستقل تصمیم‌گیری کند. همزمان سیاست او برای کاهش تنش میان عربستان و ایران و پایان دادن به جنگ خانمان‌سوز یمن، طرفداران بسیاری در پاکستان دارد.

در دولت عمران خان وزیر خارجه او، شاه محمود قریشی، مردی با تجربه به شمار می‌رود که از تنش میان ایران و عربستان به خوبی آگاه است. او که در نخستین سفر خارجی عمران خان به عربستان حضور دارد و با همتای خود نیز دیدار و گفتگو داشته، از سفر آتی وزیر خارجه ایران به پاکستان استقبال کرده و آن را نشانه خوبی دانسته است.

محمد جواد ظریف و مایک پمپئو، وزرای خارجه ایران و آمریکا، قرار است به زودی به اسلام‌آباد سفر کنند.