آلمان و بریتانیا ایران را به پایبندی به برجام فراخواندند
۱۳۹۸ تیر ۱۶, یکشنبه
دولت آلمان با انتشار بیانیه‌ای تصمیم جمهوری اسلامی برای ورود به مرحله دوم کاهش تعهدات برجامی را بسیار نگران کننده خوانده و قاطعانه از ایران خواسته تمام اقداماتی را که با تعهدات این کشور مطابق برجام مغایرت دارند متوقف کرده و به حال قبل بازگرداند.
به گزارش خبرگزاری‌ها، سخنگوی وزارت خارجه آلمان روز یکشنبه هفتم ژوئیه (۱۶ تیر) اعلام کرد که این کشور مشغول رایزنی با بریتانیا و فرانسه، دو طرف دیگر توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی، است تا درباره اقدامات لازم برای پایبند نگه داشتن تهران به برجام تصمیم‌گیری کند.
رئیس جمهور فرانسه، امانوئل مکرون، تصمیم ایران را برای افزایش درصد غنی‌سازی اورانیوم از سطح مجاز تعیین شده در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ناقض توافق هسته‌ای عنوان کرد و خواستار متوقف کردن آن شد.
صبح یکشنبه، ۱۶ تیر (۷ ژوئیه) علی ربیعی، سخنگوی دولت، عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه، و بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی، در یک نشست خبری مشترک از آغاز مرحله دوم کاهش تعهدات برجامی ایران خبر دادند.
سخنگوی دولت در این نشست گفت: «امروز از میزان ۶۷/ ۳ غنی‌سازی اورانیوم عبور خواهیم کرد و میزان غلظت بر اساس نیاز ما خواهد بود.» در همین ارتباط عراقچی هم خاطرنشان کرد: «در گام دوم نسبت به تعهد خود در میزان درصد و غلظت غنی‌سازی اعلام عدم پایبندی می‌کنیم.»
واکنش اتحادیه اروپا و بریتانیا
سخنگوی فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در بیانیه‌ای از جمهوری اسلامی خواست به نقض برجام ادامه ندهد و هر چه سریع‌تر سطح غنی‌سازی را به میزان تعیین شده در برنامه جامع اقدام مشترک کاهش دهد.
وزارت خارجه بریتانیا نیز در واکنش کمابیش مشابهی به اقدام روز یکشنبه ایران، از جمهوری اسلامی خواست تمام فعالیت‌های ناسازگار با تعهدات برجام را "بی‌درنگ" متوقف کند و به حالت قبل بازگرداند. در این بیانیه تاکید شده در حالی که بریتانیا همچنان و با تمام توان برای حفظ توافق هسته‌ای تلاش می‌کند ایران باید به تعهداتش پایبند بماند.
جمهوری اسلامی ۱۸ اردیبهشت و در سال‌روز خروج آمریکا از توافق هسته‌ای اعلام کرد که تعهد خود نسبت به رعایت سقف مجاز اورانیوم غنی‌شده که در برجام ۳۰۰ کیلوگرم تعیین شده را رعایت نمی‌کند و اگر کشورهای اروپایی طی ۶۰ روز سازوکار بهره‌مند شدن ایران از مزایای اقتصادی برجام را فراهم نکنند گام دوم را برخواهد داشت.
عراقچی در نشست خبری یکشنبه با بیان این که ممکن است روند کنونی به "خاتمه حضور" ایران در برجام منتهی شود، در عین حال گفته است: «معتقدیم برجام سند معتبر و مهمی است و خواهان ادامه آن هستیم اما خواسته‌های ما از این سند هم باید محقق شود و چون این اتفاق نیفتاده ما در تعهدات‌مان تجدید نظر می‌کنیم.»
در حالی که کشورهای اروپایی اقدام اخیر ایران را ناقض یا ناسازگار با برجام ارزیابی کرده‌اند وزیر خارجه جمهوری اسلامی این گام‌ها را مطابق پاراگراف ۳۶ برجام خواند و در یک پیام توییتری نوشت: «امروز، ما این حق را برای خود محفوظ می‌دانیم که به اتخاذ اقدامات جبرانی قانونی در چارچوب برجام برای حفاظت از منافع خود در برابر تروریسم اقتصادی ایالات متحده ادامه دهیم.»
بند ۳۶ برجام به «ساز و کار حل و فصل اختلافات» اختصاص دارد و مطابق آن اگر ایران معتقد باشد که یک یا چند طرف توافق به تعهدات خود عمل نمی‌کنند می‌تواند موضوع را به کمیسیون مشترک ارجاع دهد. پس از بررسی مسئله در کمیسیون اگر ایران همچنان معتقد باشد که یکی از طرف‌ها "به طور اساسی" به تعهدات خود پایبند نبوده می‌تواند اجرای بخشی از تعهدات برجامی خود را به حال تعلیق درآورد.
ظریف: همه چیز قابل بازگشت است
محمد جواد ظریف در ادامه پیام خود درباره کاهش تعهدات برجامی ایران نوشته است: «همه این گام‌ها تنها از طریق پایبندی سه کشور اروپایی قابل بازگشت هستند. تروئیکای اروپا و اتحادیه اروپایی پس از عدم اجرای تعهدات خود ذیل برجام از جمله پس از خروج ایالات متحده، دست کم باید از اقدامات جبرانی ایران طبق پاراگراف ۳۶، از جمله در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پشتیبانی سیاسی کنند.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که مسئولیت نظارت بر برنامه‌های هسته‌ای ایران و رعایت تعهدات برجامی این کشور را بر عهده دارد می‌گوید از طریق بازرسان خود موضوع افزایش میزان غنی‌سازی اورانیوم از سطح مجاز ۶۷/ ۳ را بررسی می‌کند. آژانس پیش از آغاز کاهش تعهدات برجامی ایران در ۱۵ گزارش دوره‌ای پایبندی جمهوری اسلامی به توافق هسته‌ای را تأیید کرده است.
در حالی که اقدام اخیر ایران به نگرانی‌ها درباره شکست توافق هسته‌ای و بالا گرفتن تنش‌ها در خاورمیانه و خلیج فارس دامن زده یک کارشناس سیاست‌های امنیتی معتقد است که این تحولات می‌توانند در مسیر حفظ توافق اثر مثبتی داشته باشند.
خونی تازه برای نجات برجام؟
به گزارش خبرگزاری آلمان، اولیور مایر از انستیتوی علوم و سیاست در وین می‌گوید از نظر او گام دوم ایران در کاهش تعهدات برجامی‌اش در بهترین حالت می‌تواند خونی تازه در رگ تلاش برای یافتن راه برون رفت از این معضل بدمد.
او با اشاره به نشست فوق‌العاده روز چهارشنبه شورای حکام آژانس که به درخواست آمریکا برگزار می‌شود، تاکید کرده که این نشست ممکن است مرزهای توان دیپلماتیک ایالات متحده را برای این کشور آشکار کند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
به گفته اولیور مایر به کشوری مانند آمریکا که توافق هسته‌ای را با خروج از آن نقض کرده نمی‌شود این حق را داد که از مکانیزم‌های این توافق استفاده کند.
شورای حکام از ۳۵ کشور، از جمله پنج کشوری تشکیل می‌شود که همچنان خود را به توافق هسته‌ای و برجام پایبند می‌دانند. همکار موسسه علوم و سیاست می‌گوید هنوز خیلی زود است که از شکست برجام صحبت شود و "چراغ‌ها هنوز کاملا خاموش نشده‌اند".