اینس‌تکس؛ محدودیت‌های اروپا و نارضایتی ایران
۱۳۹۸ تیر ۶, پنجشنبه
در پی اظهارات فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، مبنی بر اینکه ساز و کار ویژه مالی برای معامله با ایران آماده عملیاتی شدن است، روزنامه‌های وال‌استریت جورنال و گاردین نیز از آغاز به کار یک خط اعتباری چند میلیون یورویی برای تسهیل تجارت میان اروپا و ایران تا فردا جمعه هفتم تیرماه (۲۸ ژوئن) خبر داده‌اند.
گاردین راه‌اندازی این خط اعتباری را آخرین تلاش اروپا برای جلوگیری از خروج ایران از توافق هسته‌ای موسوم به برجام دانسته و در عین حال عنوان کرده است که چنین تلاشی به‌احتمال ناکام خواهد بود.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
به گزارش این روزنامه بریتانیایی، احتمال می‌رود که تصمیم اتحادیه اروپا برای راه‌اندازی این خط اعتباری در جریان نشست کمیسیون مشترک برجام در وین و در پی گذشتن ایران از سقف مجاز ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود اعلام شود.
به گفته بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، جمهوری اسلامی تا امروز پنجشنبه ششم تیرماه از سقف ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده عبور کرده و در آینده نیز ممکن است میزان استفاده خود از آب سنگین در داخل را افزایش دهد.
جمهوری اسلامی همچنین در ضرب‌الاجلی ۶۰ روزه برای کشورهای باقیمانده در برجام، تهدید کرده است چنانچه آنان به "تعهدات" خود به خصوص در حوزه بانکی و نفتی عمل نکنند، از ۱۶ تیرماه آینده (هفتم ژوئیه) بخش دیگری از تعهدات خود در قبال برجام را کاهش داده و سطح غنی‌سازی خود را به بالاتر از محدوده ۳.۶۷ درصدی تعیین‌شده در برجام خواهد رساند.
به گزارش گاردین، احتمالا اروپا با وجود راه‌اندازی خط اعتباری برای معامله با ایران، در برخی از مبادلات تجاری خود با این کشور دچار مشکل خواهد بود.
راه‌اندازی خط اعتباری تا جمعه آینده
روزنامه وال‌استریت جورنال نیز تلاش بیش از پیش اتحادیه اروپا در روزهای گذشته برای معامله با ایران و راه‌اندازی خط اعتباری مزبور را با تهدید جمهوری اسلامی به کاهش تعهدات هسته‌ای خود مرتبط دانسته و نوشته است که فرانسه، آلمان و بریتانیا جمعه آینده ساز و کار ویژه مالی موسوم به اینس‌تکس را به یک خط اعتباری مجهز کرده و تزریق سرمایه‌ای چند میلیون یورویی به این کانال را اعلام خواهند کرد. به گزارش این روزنامه آمریکایی، اولین مبادلات از طریق اینس‌تکس احتمالا در هفته‌های آینده انجام خواهند گرفت.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز روز گذشته در بروکسل با بیان اینکه کشورهای باقیمانده در توافق هسته‌ای پس از خروج آمریکا از این توافق، تمام تلاش خود را کرده و کماکان نیز به تلاش برای حفظ برجام ادامه می‌دهند، شرایط کنونی را "سخت‌ترین شرایط" قابل تصور خوانده بود.
فدریکا موگرینی با اشاره به اینکه "در روزهای آینده خبرهایی از ما خواهید شنید" از تلاش اتحادیه اروپا برای راه‌اندازی ساز و کاری خبر داده بود که امکان تداوم "تجارت مشروع" با ایران را می‌دهد. موگرینی همچنین با بیان اینکه "معتقدم این ساز و کار (اینس‌تکس) آماده اجرایی شدن است" ابراز امیدواری کرده بود که این کانال بتواند به تداوم پایبندی جمهوری اسلامی به برجام کمک کند.
همتی: صادراتی به اروپا نداریم
با وجودی که مقام‌های اروپایی با همتایان ایرانی خود جلسات متعددی در رابطه با تلاش برای راه‌اندازی کانال مالی و خط اعتباری برای تسهیل مبادلات تجاری برگزار کرده‌اند، جمهوری اسلامی اما از اقدامات آنها ابراز نارضایتی می‌کند. به گفته مقام‌های ایران، این اقدامات نشان‌دهنده جدیت لازم اروپا برای نگه داشتن جمهوری اسلامی در برجام نیست.
عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ایران، دیروز چهارشنبه با بیان اینکه جمهوری اسلامی تاکنون "نشانه‌ای" از راه‌اندازی اینس‌تکس مشاهده نکرده است، گفته بود که زمانی که در چارچوب اینس‌تکس "نخواهد منابعی جابه‌جا شود سرانجامی پیش رو نخواهد بود."
همتی افزوده بود: «در حاضر ما به اروپا صادراتی نداریم، پس نمی‌توانیم واردات هم داشته باشیم. بنابراین یک راه این است که آنها از ما نفت بخرند که در این باره اعلام کردند مشکلاتی دارند و راه دوم این است که یک خط اعتباری تخصیص دهند تا ما بتوانیم از آنها کالا بخریم. هر کدام از این کارها را انجام دهند به نظر من راه‌اندازی اینس‌تکس یک هفته هم طول نخواهد کشید. اما تاکنون هیچ نشانه‌ای از این اقدامات مشاهده نکرده‌ایم.»
علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز شامگاه گذشته از "بدعهدی اروپایی‌ها" انتقاد کرد و درباره کانال ویژه مالی آنها نیز گفت که اینس‌تکس «تنها یک هیکل است و باید مشخص شود که منابع مالی آن از کجا تامین می‌شود، یا باید نفت بخرند یا اعتباری را در آن قرار دهند.»
لاریجانی: اتحادیه اروپا کم‌وزن و حتی بی‌وزن است
به گزارش خبرگزاری خانه ملت، لاریجانی با بیان اینکه "اروپایی‌ها در دو مقطع نشان دادند که اتحادیه‌ای کم‌وزن و حتی بی‌وزن در حل مسائل هستند"، گفت: «در ابتدای ایجاد مسئله هسته‌ای ایران که منافقین [سازمان مجاهدین خلق] آن را ایجاد کردند و آقای البرادعی نیز مسئله را دنبال کرد و سه وزیر اروپایی نیز به ایران آمدند، آنها گفتند مسئله را حل می‌کنیم و ایران می‌تواند پس از مدتی غنی‌سازی را ادامه دهد، اما شرایط نشان داد که آنها توانی برای این کار ندارند. در یکی از مذاکرات آقای سولانا به من گفت که می‌خواستیم مسئله هسته‌ای ایران را حل کنیم، اما آمریکایی‌ها نگذاشتند.»
رئیس مجلس ایران افزود: «این شرایط نشان می‌دهد اروپایی‌ها وزنی ندارند و بعد از خروج آمریکا از برجام، اروپایی‌ها از ما خواستند که چند هفته فرصت بدهیم و پاسخ متقابل را به آمریکا ندهیم و حتی پیشنهاداتی را مبنی بر همکاری‌های بانکی و خرید نفت از ایران را مطرح کردند که در نهایت باز هم نتوانستند اقدامی را انجام دهند.»
علی لاریجانی با بیان اینکه "گاهی اروپایی‌ها تهدیدآمیز صحبت می‌کنند"، به تهدید متقابل پرداخت و گفت: «اگر برخورد آنها با اقدامات ایران خارج از چارچوب باشد، در مورد آن هم فکر کرده‌ایم و هیچ ارتباطی بین آنها و مسائل هسته‌ای ایران باقی نمی‌ماند و اروپایی‌ها می‌دانند که این موضوع جدی است.». او در عین حال افزود: «اما اگر اقدامات درستی انجام دهند تا ایران از برجام بهره‌مند شود، متفاوت عمل می‌کنیم وگرنه اقدامات لازم که اطلاع‌رسانی هم شده را انجام می‌دهیم.»
با وجود تأکید مقام‌های ایران بر لزوم اقدام اروپا در خصوص "یا خرید نفت یا تخصیص خط اعتباری"، هنوز روشن نیست که آیا تزریق "چند میلیون یورو" به اینس‌تکس جمهوری اسلامی را برای اجرای تعهدات خود در برجام راضی خواهد کرد یا نه. به گزارش گاردین، استدلال اروپا به احتمال از یک‌سو این خواهد بود که کشورهای باقیمانده در برجام، بر اساس این توافق، وظیفه‌ای برای جبران خسارت‌های ناشی از تحریم‌های آمریکا نداشته و از سوی دیگر، ایران باید راه‌اندازی این خط اعتباری را نشانه قصد اروپا برای آغاز به کار کانالی مالی ببیند که در مراحل اولیه بر مبادلات کالاهای بشردوستانه متمرکز خواهد بود.
مقام‌های جمهوری اسلامی در روزها و هفته‌های گذشته بارها اعلام کرده‌اند که با توجه به شرایط کنونی "دلیلی" برای ادامه تعهد خود به برجام ندیده و دیگر "خیلی منتظر اروپا" نخواهند ماند. در مقابل نیز مقام‌های اروپایی بارها نسبت به خروج ایران از توافق هسته‌ای هشدار داده‌اند.
صدراعظم آلمان ۲۸ خرداد گذشته هشدار داده بود که نقض برجام از سوی ایران بدون پیامد نخواهد بود. آنگلا مرکل همچنین ضمن ابراز امیدواری نسبت به پایبندی ایران به برجام، شرایط را "بسیار جدی" خوانده بود.
هم‌زمان دیپلمات‌های ارشد اروپایی نیز با اشاره به تلاش‌های آلمان، فرانسه و بریتانیا برای حفظ برجام، به خبرگزاری رویترز گفته بودند که در صورت نقض این توافق توسط جمهوری اسلامی، نقش دیپلماتیک این سه کشور دیگر خاتمه خواهد یافت. آنها همچنین با اشاره به تهدید ایران به نقض محدودیت‌های کلیدی برجام پس از ششم تیرماه تأکید کرده بودند که به هیچ عنوان در خصوص مسایل هسته‌ای از خود "بردباری" نشان نخواهند داد.