حسن روحانی: هاشمی رفسنجانی مظلوم تاریخ ما بود
۱۳۹۷ دی ۲۰, پنجشنبه
حسن روحانی، از یاران و همراهان دیرین رئیس اسبق مجمع تشخیص مصلحت، در مراسم دومین سالگرد درگذشت اکبر هاشمی رفسنجانی او را سیاست‌مداری فراجناحی و "پدر تفکر اعتدال" در جمهوری اسلامی ایران توصیف کرد.
روحانی در این مراسم که پنجشنبه ۲۰ دی‌ماه (۱۰ ژانویه) برگزار شد تاکید کرد که رفسنجانی تا زمان مرگش در ۱۵ دی ۹۵ در تمام تحولات مهم جمهوری اسلامی، از جمله فرماندهی جنگ ایران و عراق، پذیرش آتش‌بس، انتخاب علی خامنه‌ای به عنوان جانشین روح‌الله خمینی و آغاز فعالیت‌های هسته‌ای ایران نقشی کلیدی و تعیین‌کننده داشت.
جنگ ایران و عراق شهریور ماه سال ۵۹ آغاز شد و سرانجام با پذیرش قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل که خمینی آن را به نوشیدن جام زهر تشبیه کرد خاتمه یافت. به گفته روحانی "هاشمی در اداره جنگ و ساماندهی صلح نقش فوق‌العاده‌ای داشت".
ظاهرا کمبود تجهیزات، کاهش انگیزه و روحیه نظامیان ایران برای ادامه جنگی که حدود هشت سال طول کشید و ناکامی برخی عملیات پرهزینه و پرتلفات نظیر دو عملیات "کربلای چهار و پنج"، از علت‌هایی عنوان می‌شود که شماری از فرماندهان ارشد جنگ مانند رفسنجانی را به متقاعد کردن خمینی برای خاتمه دادن به جنگ و پذیرش آتش‌بس سوق داد.
عملیات "کربلای چهار" و عقب‌نشینی رضایی
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، رئیس دولت دوازدهم در مراسم یادبود رفسنجانی می‌گوید فرمان این دو عملیات را او صادر کرده است. در روزهای گذشته اظهارات محسن رضایی، فرمانده وقت سپاه پاسداران که عملیات "کربلای چهار" را تاکتیکی برای فریب نیروهای عراقی توصیف کرده بود، با واکنش‌ها و انتقادهای زیادی روبرو شده است.
هدف این عملیات که ظاهرا از قبل لو رفته بود، فراهم کردن زمینه یورش نهایی برای اشغال بصره بوده است. در "کربلای چهار" هزاران نظامی ایرانی کشته، مجروح و اسیر شدند. درباره رقم دقیق تلفات ایران در این حمله ناکام هنوز مناقشه وجود دارد. رفسنجانی در یادداشت‌های روزانه خود تعداد کشته و مفقود شده‌ها را ۴۹۰۰ و شمار مجروحان را ۱۱ هزار نفر ذکر کرده است.
محسن رضایی هفتم دی ماه در سالروز عملیات "کربلای چهار" در یک پیام توییتری نوشت: «با عملیات کربلای چهار به دشمن وانمود کردیم که عملیات سالانه ما تنها همین بوده است. ده روز بعد در همان نقطه و در زمانی که نیروهای ارتش بعثی به مرخصی رفته بودند، عملیات کربلای پنج را انجام دادیم.»
قاسم سلیمانی، فرمانده واحد قدس سپاه پاسداران، و حسام‌الدین آشنا، مشاور روحانی، از جمله کسانی هستند که به این ادعای رضایی واکنش نشان دادند و عملیات ناکام "کربلای چهار" را یک عملیات اصلی خواندند. با افزایش انتقادها رضایی نیز سخنان خود در توییت هفتم دی ماه را "تحلیل پسینی" خواند و اذعان کرد که "این یک عملیات اصلی بود".
تاکید بر نقش رفسنجانی در رهبر شدن خامنه‌ای
حسن روحانی در بخشی از سخنانش در مراسم یادبود رفسنجانی به نقش او در انتخاب جانشین خمینی پرداخت و گفت: «کسی که بعد از رحلت امام، مجلس خبرگان را جمع کرد و توانست موضوع رهبری را تا غروب به سامان برساند، هاشمی بود. هیچ کس تردید نباید کند که اگر هاشمی در جلسه ۱۴ خرداد سال ۱۳۶۸ حضور نداشت آن روز جلسه به یک نظر نهایی نمی‌رسید و بحث رهبری به اشکال مختلفی که در آن دوران مطرح بود، به نتیجه نمی‌رسید. اگر هاشمی نبود معلوم نبود بعد از ۱۴ خرداد چه می‌شد.»
رفسنجانی در این جلسه با نقل یک خاطره غیرمستند که برخی آن را جعلی می‌دانند زمینه به رهبری رسیدن خامنه‌ای را فراهم کرد. افزون بر این انتخاب خامنه‌ای به عنوان جانشین خمینی برخلاف قانون اساسی معتبر وقت انجام شد که مرجعیت را یکی از شرط‌های رهبری تعیین کرده بود. این شرط در بازنگری قانون اساسی، مرداد ۶۸ حذف شد.
رئیس جمهوری نقش رفسنجانی در انتخاب محمد خاتمی به عنوان رئیس دولت هفتم و خود او به عنوان رئیس دولت یازدهم را بسیار برجسته توصیف می‌کند: «نقش آقای هاشمی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۷۶، بسیار مهم و اساسی بود که ریزه‌کاری‌های آن را ممکن است بعضی‌ها ندانند و در انتخابات ۱۳۹۲ هم این نقش، استثنایی بود.»
"بنیانگذار فناوری هسته‌ای"
روحانی می‌گوید اکبر هاشمی رفسنجانی "بنیانگذار فناوری هسته‌ای" در ایران و "اولین کسی بود که دستور ورود سانتریفیوژ" به این کشور را صادر کرد. این سخن درباره غنی‌سازی اورانیوم می‌تواند واقعیت داشته باشد اما آغاز فعالیت‌های هسته‌ای در ایران و عضویت در سازمان بین‌المللی انرژی اتمی به دهه ۱۳۳۰ خورشیدی بازمی‌گردد.
حسن روحانی با اشاره به حساسیت ویژه رفسنجانی به سرنوشت مذاکرات هسته‌ای میان ایران و شش قدرت جهانی (روسیه، آمریکا، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان) که به امضای توافق هسته‌ای و اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) انجامید، خاطرنشان کرد که این توافق رئیس اسبق مجمع تشخیص را نسبت به سرنوشت ایران آسوده خاطر کرد.
روحانی نقل می‌کند که رفسنجانی پس از توافق هسته‌ای به او گفته است: «امروز من دیگر راحت می‌میرم [...] حالا که فهمیدم کشور استقرار یافت و شما سایه جنگ را از کشور برداشتید.»
تکرار سخنان مورد انتقاد خامنه‌ای
رئیس جمهوری پیش از این نیز، از جمله دهم فروردین ۹۶ گفته بود: «برجام سایه جنگ و تهدید و تحریم ظالمانه را از کشور برداشت.» این گونه سخنان که در مراسم یادبود رفسنجانی تکرار شد پیشتر با واکنش تند خامنه‌ای روبرو شده است.
علی خامنه‌ای یک ماه بعد با انتقاد صریح از این سخنان بدون نام بردن از روحانی گفت: «گاهی می‌شنویم بعضی‌ها گفته‌اند وقتی ما آمدیم مسئولیت پیدا کردیم توانستیم سایه جنگ را از سر کشور رفع کنیم؛ نه، این حرف درستی نیست.»
رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با شماری از کارگران به مناسبت روز کارگر افزود: «آنچه که سایه جنگ را، سایه دشمن را در طول این سال‌های متمادی از سر کشور رفع کرده، حضور مردم بوده است.»
حسن روحانی رفسنجانی را "مظلوم تاریخ ما" توصیف کرد و خاطرنشان کرد که او هر چه علیه‌اش گفتند و کردند "خم به ابرو نیاورد و به خاطر اسلام، ایران و انقلاب چیزی نگفت".
روحانی با اشاره به رأی بالای مردم به رفسنجانی در انتخابات مجلس خبرگان سال ۹۴ و حضور گسترده در مراسم تشییع جنازه او گفت: «این دو صحنه به همه دشمنان و معاندان و سرکوبگران اعلام کرد با تهمت و دروغ نمی‌توان یک فرهیخته و محبوب ملت را از صحنه دور کرد.»
عدم تأیید صلاحیت رفسنجانی در شورای نگهبان
رئیس دولت دوازدهم می‌گوید رهبر جمهوری اسلامی هم از مرگ رفسنجانی بسیار متاثر شده و گفته "هیچ کس برای من هاشمی نخواهد شد". با این همه فقهای منصوب خامنه‌ای در شورای نگهبان در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ از تأیید صلاحیت رفسنجانی خودداری کردند.
برخی تحلیلگران معتقدند خامنه‌ای و حامیانش، به ویژه از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۴ زمینه تضعیف و حذف تدریجی رفسنجانی و برخورد با اعضای خانواده‌اش را فراهم کردند.
منتقدان می‌گویند در انتخابات سال ۸۴ که محمود احمدی‌نژاد، نامزد مورد حمایت خامنه‌ای، پیروز آن اعلام شد، نیروهای امنیتی و سپاه پاسداران در مهندسی انتخابات نقشی تعیین‌کننده داشتند. احمدی‌نژاد تبلیغات انتخاباتی خود را با شدیدترین حمله‌ها به رفسنجانی و اعضای خانواده او پیش‌برد و آن‌ها را به ثروت‌اندوزی، فساد و سوءاستفاده از قدرت متهم کرد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
پس از انتخابات مناقشه‌برانگیز سال ۸۸، و با حمایت رفسنجانی از معترضان به نتایج اعلام شده انتخابات، شکاف میان او و خامنه‌ای بیشتر و آشکارتر از همیشه شد. در سال‌های گذشته شماری از فرزندان رفسنجانی بازداشت شده یا از دانشگاه آزاد که پدرشان بنیانگذار آن بود کنار گذاشته شده‌اند.
در دومین سالگرد درگذشت رفسنجانی، تردید درباره طبیعی بودن مرگ او نیز افزایش یافته است. فاطمه هاشمی یازدهم دی‌ماه به پایگاه خبری جماران گفته اطمینان دارد که مرگ پدرش طبیعی نبوده است.