زنان در آزادی؛ حاشیه‌ای فراتر از فینال
۱۳۹۷ آبان ۲۰, یکشنبه
فینال لیگ قهرمانان آسیا در تهران گرچه پایانی تلخ برای تیم پرسپولیس داشت اما حضور محدود و یک درصدی زنان و دختران علاقمند به تماشای فوتبال در استادیوم آزادی، آنها را در صدر اخبار ورزشی و اجتماعی نشاند و آغازی بر امیدهای تازه شد.
با فشارهای بین‌المللی و اصرار فیفا، درهای استادیوم آزادی به روی زنان باز شد اما تنها ۸۰۰ نفر شانس عبور از دروازه‌های ورزشگاه‌ها را یافتند. این بار نیز مثل مسابقه ایران و بولیوی، تماشاچیان زن را دستچین و غربال کرده بودند. صدها دختر که فکر می‌کردند این دفعه نیازی به گریم مردانه ندارند، پشت درها ماندند.
این حضور محدود اما در اکثر رسانه‌های داخلی، به مثابه سرآغازی بر گشایش‌های بیشتر تعبیر شده و دستمایه یادداشت‌هایی در روزنامه‌های اعتماد، ایران، قانون، آرمان، شرق و آفتاب یزد قرار گرفته است. فصل مشترک این نوشته‌ها، استقبال از حق راهیابی تماشاچیان زن به ورزشگاه‌هاست.
"اعتماد" نوشت این حضور هیچ حادثه و حاشیه‌ای نداشت، بلکه حضور زنان عامل تنظیم فضای ورزشگاه بود: «اینکه زنان در ورزشگاه حاضر شدند، نشان داد اتفاق عجیبی نمی‌افتد و واکنش جامعه به آن بسیار طبیعی و عادی است. در ضمن لازم نیست این واکنش به شکل خاصی از سوی مسئولان کنترل و هدایت شود.»
روزنامه "شرق" حضور تماشاگران زن را "مهم ترین و مثبت ترین حرکت فینال" لیگ قهرمانان آسیا خواند. وبسایت "عصرایران" در گزارشی تحت عنوان "عبور زنان از دیوار آزادی" نوشت، مردان و زنان حاضر در ورزشگاه نشان دادند که هم فرهنگ این کار را دارند و هم زیرساخت‌ها آماده هستند: «حضور این زنان از بازی فینال مهم‌تر بود. هر نتیجه‌ای از بازی حاصل شد، این زنان بودند که توانستند دیوار آزادی را بشکنند و به یکی از مخوف‌ترین ورزشگاه‌های آسیا راه پیدا کنند.»
مطالبه خانوادگی
روزنامه "ایران" در گفت‌وگو با یک جامعه‌شناس به نیازهای فرهنگی چنین حضوری پرداخته است. محمد زینالی می‌گوید: «لازم است جهت تقویت فرهنگ فراغت خانواده گام برداشت و باید بستر حضور زنان در استادیوم‌ها را به دلیل شبیه‌سازی فضای خانه فراهم کرد.»
روزنامه "اعتماد" با تیتر "زنان برنده بازی آزادی" می‌نویسد: «در مجموع ورزشگاه چهره و صوتی کاملا مردانه داشت اما چه خوب است که مطالبه قشر مهمی از جامعه را هم حقیقتا محقق کنیم و چشم‌مان صرفا به ملاحظات و خواسته‌های فیفا نباشد.» گزارش "اعتماد" رفتار مردان تماشاگر با زنان در ورزشگاه آزادی را شایسته و مدنی دانسته و ابراز امیدواری کرده که لایه‌های مهم تصمیم‌گیری در کشور به تدریج باب ورود زن‌ها به ورزشگاه‌ها را باز کنند.
اما روزنامه "قانون" در یادداشتی انتقادی با عنوان "آزادی بدون روتوش" نوشت: «حضور بانوان آنقدر نمایشی و گزینشی بود که هیچ رنگ و بویی از حضور شهروندان زن ایرانی در ورزشگاه نداشت. اما این بار و تلاش برای دفاع از حیثیت فوتبال ایران و البته رعایت قوانین جهانی، چند صد تماشاگر زن توانستند از خط آزادی عبور کنند و بر روی سکوهای آزادی، به تشویق جوانان فوتبالیست بپردازند آن‌هم در شرایطی که سال‌ها برخی افراد با تندروی‌ها، زنان را پشت درهای بسته آزادی نگه داشتند. اما فینال دیروز، به همگان نشان داد که خیلی از نگرانی‌هایی که سال‌ها از حضور زنان مطرح می‌شد، می‌توانست با مدیریت صحیح و اعتماد به شهروندان وجود نداشته باشد.»
جلب رضایت فیفا
با این همه و به نقل از خبرگزاری ایسنا، رئیس فدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا) و رئیس کنفدراسیون فوتبال آسیا مشترکا از حضور تماشاگران زن در ورزشگاه برای دیدن فینال لیگ قهرمانان آسیا تمجید کرده‌اند.
همکاران زن رسانه‌ها نیز توانستند برای اولین مرتبه کارت حضور در جایگاه ویژه خبرنگاران را دریافت کنند. خانم خبرنگار ایرنا در گزارش مفصلی می‌نویسد، با خودش قرار گذاشته بود تنها در صورت گرفتن یک کارت شناسایی معتبر پا به ورزشگاه بگذارد و با تقلای فردی به آزادی نرود: «بخش مهمی از این مسابقه با مدیریت کنفدراسیون فوتبال آسیا برگزار می‌شد و به همین دلیل هم رویکردهای داخلی مثل عدم اجازه به خبرنگاران زن برای ورود به ورزشگاه دیگر موضوعیت نداشت.»
این خبرنگار از مشاهدات خودش نوشته که مسئولان حراست و یگان ویژه فقط آماده هدایت تماشاچیان زن به جایگاه ویژه شده بودند و او برای رفتن به جایگاه خبرنگاران چانه زده و یک ساعت وقت صرف کرده است. در بخشی از گزارش خبرنگار ایرنا آمده است: «در چنین شرایطی که ایران از همه سو در فشار است و هیچ چیزی به اندازه شادی‌های همگانی با بستر ورزش نمی‌تواند مردم را خوشحال کند، حذف کردن نیمی از جامعه قطعا راهکار عاقلانه‌ای نیست. اگرچه گفته می‌شود این ورود تحت فشار فیفا رخ داده است اما تجربه خوبی بود.»
"وقار و تدبیر" در ورزشگاه
رئیس فراکسیون ورزش مجلس ایران نیز تجربه حضور زنان در ورزشگاه آزادی را موقعیت مناسبی برای پیگیری چنین خواستی دانست و آن را "اراده نظام" خواند. خبرگزاری "خانه ملت" به نقل از محمدرضا تابش نوشت: «متاسفانه این کار با تأخیر و تعلل انجام شد؛ به گونه‌ای که فیفا یا فدراسیون‌های بین‌المللی وارد میدان شدند در حالی که خودمان می‌توانستیم قبل از اینکه فشارهای بین‌المللی بر ما وارد شود برای حضور زنان در ورزشگاه‌ها تصمیماتی بگیریم که هم رضایتمندی مردم را در بر داشته باشد وهم شرایط و ضوابط شرعی رعایت شود.»
نایب رئیس فراکسیون امید ابراز امیدواری کرده که اگر همه طرف‌ها با "طمأنینه و وقار و حسن تدبیر" کار را پیش ببرند، روند حضور زنان در ورزشگاه‌ها تداوم یابد. او به تماشاچیان مرد توصیه کرده که از حرکت و شعار و حرف‌هایی که مناسب محیط زنانه نیست پرهیز کنند و از زن‌ها هم خواسته با مراعات پوشش و حرکات خودشان، به "آدم‌های متحجر" بهانه ایجاد مانع در این مسیر را ندهند.
محمد جعفر منتظری، دادستان کل ایران، پس از حضور ۲۰۰ تماشاچی گزینش شده زن در بازی ایران-بولیوی هشدار داده بود که دستگاه قضایی در برابر این بسترسازی‌ها ساکت نخواهد ماند. او در توضیح گفته بود که زن‌ها با دیدن مردان نیمه‌لخت در ورزشگاه‌ها به گناه خواهند افتاد.
سه سال قبل نیز تعدادی از مخالفان حضور تماشاگران زن در مسابقات ورزشی، در مقابل ساختمان وزارت ورزش و جوانان تجمع کردند و در ابراز انزجار از حضور زنان در مسابقات مردان، جلوی در این وزارتخانه نماز خواندند.