مرگ چهار فعال محیط زیست مریوان: پرونده‌ای با پرسش‌های بسیار
۱۳۹۷ شهریور ۵, دوشنبه
عیسی کلانتری، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران، جان‌باختن فعالان محیط زیست مریوان به نام‌های شریف باجور، امید کهنەپوشی، رحمت حکیمی‌نیا و محمد پژوهی را تسلیت گفت. او اقدام آنان برای کمک به اطفای حریق در جنگل‌های مریوان را ستود و گفت که آنها از لحظات ابتدایی آتش‌سوزی جنگل‌های مریوان برای خاموش کردن آتش به منطقه وقوع حریق شتافتند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
کلانتری در پیام خود یادآور شد: «یکبار دیگر آتش به جان درختان بلوط زاگرس افتاد و متاسفانه این بار نه تنها به درختان و پوشش گیاهی رحم نکرد بلکه باعث جان‌باختن چهار نفر از عاشقان و حافظان محیط زیست و طبیعت مریوان شد.»
معاون رئیس جمهور اشاره‌ای به نحوه کشته شدن فعالان زیست‌محیطی نکرد، اما سرهنگ قاسم سبزعلی، فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری درباره علت درگذشت این فعالان گفت: «پزشکی قانونی تایید کرده است که فوت چهار نفر از اعضای تیم اطفای حریق در مریوان بر اثر حریق بود و آثاری غیر از سوختگی در بدن آنها وجود نداشت.»
فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری تایید کرد که به علت وزش باد شدید و گسترش آتش‌سوزی چهار نفر یاد شده نتوانستند فرار کنند، غافلگیر شدند و جان خود را از دست دادند.
تکذیب شایعه انفجار مین و مهمات
همچنین محمد شفیعی، فرماندار مریوان، در گفت‌وگو با خبرگزاری "ایسنا" علت درگذشت فعالان زیست‌محیطی را "غلظت زیاد دود و خفگی ناشی از آن" اعلام کرد.
شفیعی "شایعه انفجار مین و مهمات در این منطقه" را تکذیب کرد. او درباره علت آتش‌سوزی هم گفت: «براساس اعلام اولیه کارشناسان منابع طبیعی یک نفر در این منطقه آتش روشن کرده است که به دلیل سهل‌انگاری و وزش باد و گرمای هوا آتش شعله‌ور شده و به سایر نقاط سرایت کرده است.»
تردید نهادهای مدنی کرد درباره علت مرگ فعالان زیست‌محیطی
برخلاف گفته مقامات دولتی، منابع خبری کردها گزارش داده‌اند که آتش گرفتن مناطق مرزی مریوان بیشتر به علت "توپ‌باران سپاه" و "ایجاد آتش‌سوزی عمدی" صورت گرفتە است.
در همین راستا "کوردستان میدیا"، ارگان تشکیلات حزب دمکرات کردستان ایران، نوشته است که شریف باجور، یکی از فعالان زیست‌محیطی کشته شده، از اعضای فعال تشکیلات مخفی این حزب بوده است.
این وبسایت می‌نویسد: «یک عضو فعال حزب دمکرات، هنگام اطفای حریق جنگل‌های مریوان، در آتش جان باخت.» به ادعای این حزب "شریف باجور، بارها به دلیل مواضع انسانی و میهن‌دوستانه‌اش از سوی سازمان‌های اطلاعاتی احضار، بازداشت و زندانی شده است".
یکی از خبرنگاران "آژانس موکریان" که واقعه مریوان را پیگیری کرده است، به دویچه وله گفت که آقای باجور به صورت مسالمت‌آمیز فعالیت‌های مدنی و زیست‌محیطی داشته و یکی از اعضای انجمن "سبز چیا" است و دولت این انجمن را به رسمیت شناخته است.
او ادامه داد: «من باجور را چهره سیاسی نمی‌دانم و هنوز خود انجمن "سبز چیا" هم درباره این موضوع نظر قطعی و نهایی نداده است.»
خبرنگار "آژانس موکریان" در ادامه تاکید کرد: «من توپ‌باران سپاه را تایید نمی‌کنم ولی درگیری‌ها را می‌توانم تایید بکنم و این درگیری‌ها هم می‌تواند عامل آتش‌سوزی بوده باشد.»
عمار گلی، رونامه نگار کرد مقیم آلمان و عضو فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران، نیز درباره حادثه آتش گرفتن جنگل‌های مریوان تحقیق می‌کند. عمار گلی به دویچه وله گفت: «فعالان جان باخته محیط زیست نتوانستند از حلقه محاصره آتش خود را بیرون بکشند ولی مقامات محلی به انفجار مین و صدای انفجار مین اشاره کردند. انجمن "سبز چیا" هم در اطلاعیه‌اش خواستار روشن شدن علت آتش‌سوزی شده است.»
درخواست نهادهای مدنی کرد و خانواده‌ها
عمار گلی در ادامه صحبت‌های خود خاطرنشان کرد که از اوایل دهه ۱۳۸۰ تا کنون نیروهای سپاه مناطق جنگلی مریوان را به دلیل وجود نیروهای احزاب کرد در آنجا، از جمله حزب کومله، حزب دمکرات کردستان ایران و پژاک، توپ‌باران می‌کنند. او افزود: «حدود یک ماه پیش در ۱۲ کیلومتری محل آتش‌سوزی شاهد درگیری شدیدی بودیم که بلافاصله نیروهای سپاه کل منطقه را توپ‌باران کردند. در نتیجه آن منطقه آتش گرفت و فعالان زیست‌محیطی در اطفای حریق کمک کردند. بنابراین سرچشمه آتش‌سوزی‌ها مانورها و عملیات نظامی بوده و تردیدها را درباره وقایع مریوان بیشتر کرده است. بازداشت باجور هم شک و تردید مردم به قضیه آتش‌سوزی مریوان را بیشتر کرده است.»
عمار گلی در ادامه صحبت‌های خود با استناد به سخنان خانواده‌های فعالان زیست‌محیطی گفت: «من با خانواده باجور و کهنه‌پوشی صحبت کردم. بنا به گفته‌های آنان هر چهار نفر بر اثر آتش‌سوزی جان خود را از دست داده‌اند و نتوانسته‌اند خود را از حلقه محاصره آتش نجات دهند. اما اینکه چرا نیروهای امدادی و آتش‌نشانی در منطقه حاضر نشدند و چرا پیش از موعد نیروهای امنیتی در منطقه حضور داشتند شک و تردید را میان مردم بیشتر کرده است.»
انجمن‌های مدنی مریوان هم روز یکشنبه سوم شهریور ۹۷ با صدور بیانیه‌ای علت مرگ چهار فعال زیست‌محیطی را مشکوک دانستند. انجمن‌های مدنی مریوان در بخشی از بیانیه خود نوشتند: «بنابه گزارش‌هایی که منتشر شده دوستان ما بر اثر انفجار جانشان را از دست دادند. ما از مقامات و مسئولین می‌خواهیم که در این مورد معرفی دقیق بکنند و دلیل شهید شدن دوستان‌مان را آشکار کنند و به افکار عمومی توضیح داده شود.»
همچنین شاهد علوی، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر سیاسی، درخصوص تردیدهای مردم درباره حادثه کشته شدن چهار فعال زیست‌محیطی مریوانی به دویچه وله گفت که تناقضات خبری شک و تردید را میان مردم بیشتر کرده است و باید منتظر ماند و دید که خانواده‌ها چه می‌گویند و نتایج تحقیقات درباره این حادثه به کجا ختم می‌شود.
پرونده حادثه آتش‌سوزی جنگل‌های مریوان باز و علت جان باختن چهار فعال زیست‌محیطی ناروشن است. تحقیقات در این باره ادامه دارد.
آتش‌سوزی جنگل‌های مریوان در حال حاضر مهار شده است، ولی خشم و اعتراض نهادهای مدنی فروکش نکرده و ادامه دارد. فعالان زیست‌محیطی خواستار پاسخ قطعی و شفاف مقامات دولتی به پرسش‌های‌شان هستند.