حافظه تاریخی مردم آلمان؛ موضوع یک پژوهش

پژوهشی که در رابطه با فرهنگ یادآوری و حافظه‌ تاریخی مردم آلمان به سفارش بنیاد "یادآوری، مسؤولیت‌، آینده" انجام گرفته و نتایج آن روز پنجشنبه ۱۱ آوریل (۲۲ فروردین) منتشر شده‌ است، نشان می‌دهد که حدود ۳۶ درصد مردم این کشور شباهت‌هایی میان تحولات سیاسی کنونی آلمان و تحولات دوران ناسیونال سوسیالیست‌ها (نازی‌ها) می‌بینند. 

دوره ناسیونال سوسیالیست‌ها به دوره حکومت حزب ناسیونال سوسیالیست کارگران آلمان در رایش آلمان گفته می‌شود. این دوره در تاریخ ۳۰ ژانویه ۱۹۳۳ با انتصاب آدولف هیتلر به مقام صدارت عظمی آغاز شد و در هشتم مه ۱۹۴۵ با تسلیم ارتش آلمان نازی در برابر قوای متفقین به پایان رسید.

بنیاد "یادآوری، مسؤولیت‌، آینده" و سفارش‌دهندگان این نظرسنجی که هر ساله در آلمان منتشر می‌شود، در جستجوی پاسخ پرسش‌هایی از این دست‌ هستند که مردم آلمان کدام رویدادهای تاریخی را چگونه و به چه منظور به یاد می‌آورند؟

دو سوم از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی (تقریبا ۶۵ درصد) اساسا بعید نمی‌دانند که مردم همین امروز هم دست به اعمالی مشابه دورانی بزنند که قدرت در دست ناسیونال سوسیالیست‌ها در آلمان بود.

نیمی از پرسش‌شوندگان که در رده سنی ۱۷ تا ۹۳ سال قرار می‌گیرند، گفته‌اند که اعضای خانواده‌شان از هواداران "سیستم نازی‌ها" نبوده‌اند.

دو سوم از پرسش‌شوندگان بررسی گذشته خانواده خود را از نظر ارتباط و همکاری با نازی‌ها سودمند می‌دانند.

همزمان نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد که در خانواده نیمی از پرسش‌شوندگان، هیچ‌گاه یا به ندرت درباره این موضوع صحبت شده است.

یکی از موضوعات اصلی در این نظرسنجی یادآوری هولوکاست، تعقیب، تبعید و کشتار انسان‌ها و گروه‌های انسانی در زمان نازی‌هاست. دست‌اندرکاران این نظرسنجی و بررسی حافظه تاریخی شهروندان آلمان می‌گویند، قصدشان پی بردن به این نکته است که چه موضوعاتی برای شهروندان آلمان از نظر تاریخی دارای اهمیت است و نظر شهروندان در مورد فرهنگ "به‌یاد آوردن رویدادهای تاریخی" چیست؟

این کارشناسان با توجه به بحث‌های متداول بر سر حافظه تاریخی مردم آلمان در مورد جنگ جهانی دوم، معتقدند که فقدان تحقیقات و مطالعات معرف (نمونه) که بتوان نتایج آن را تعمیم داد، ضرورت این نظرسنجی‌ها را دو چندان می‌کند. 

یکی از دست‌اندرکاران تهیه این گزارش، محل‌های یادبودی را که برای قربانیان نازی‌ها وجود دارد، "مکان‌های مستندی" می‌داند که نقشی اساسی در یادآوری فجایع دوران نازی‌ها بازی می‌کنند. به اعتقاد این کارشناس این مکان‌ها و یادواره‌هایی مشابه را باید برای آموزش‌های سیاسی – تاریخی تقویت کرد.

هدف از این تحقیق مستند کردن تجربی فرهنگ یادآوری (حافظه تاریخی) مردم آلمان است که یکی از ابزارهای آن نظرسنجی است.

در نظرسنجی اخیر هزار نفر شرکت کرده‌اند.