هشدار همتی درباره ریسک خرید دلار و دیگر ارزهای خارجی

صرافان از اعلام بهای دلار و دیگر ارزهای معتبر جهان خودداری می‌کنند، رئیس سازمان برنامه و بودجه به خاطر نوسان‌های شدید قیمت ارز در ماه‌های گذشته عذرخواهی کرده، معاون رئیس جمهوری گفته قیمت دلار باید به زیر هفت هزار تومان برسد و رئیس کل بانک مرکزی می‌گوید خرید ارز سرمایه‌گذاری خوبی نیست.

عبدالناصر همتی، که برای مذاکره با همتای روسی خود به مسکو سفر کرده روز جمعه ۱۳ مهر (پنجم اکتبر) درباره نوسان‌های بازار آزاد ارز در ایران به خبرگزاری اسپوتنیک گفت: «مردم عزیز ما بالاخره باید توجه بکنند که خرید دلار و ارزهای خارجی، سرمایه‌گذاری خوبی نیست. امیدواریم وارد این سرمایه‌گذاری ریسکی نشوند.»

رئیس بانک مرکزی می‌گوید این بانک در حال طراحی برنامه‌هایی است که مردم جایگزین‌های بهتر و کم‌ریسک‌تری برای سرمایه‌گذاری داشته باشند. او می‌گوید جذاب کردن بورس و ارائه امکانات بهتر برای سرمایه‌گذاری از سوی بانک مرکزی از جمله این برنامه‌ها هستند.

نوسان شدید قیمت ارز در بازار آزاد ایران، که عده‌ای عوامل روانی، مانند نگرانی از بازگشت تحریم‌های آمریکا پس از خروج این کشور از توافق هسته‌ای را از علت‌های مهم آن ارزیابی می‌کنند، از ماه‌های پایانی سال گذشته آغاز شد.

در این فاصله بهای هر دلار آمریکا از حدود ۳۸۰۰ تومان به مرز ۱۹ هزار تو مان هم رسید. روند پرشتاب افزایش قیمت‌ها از چند هفته پیش متوقف شد اما نوسان‌ها همچنان ادامه دارد.

دور نخست تحریم‌های آمریکا علیه ایران مرداد ماه به اجرا درآمد و دور دوم که قرار است از ۱۳ آبان (چهارم نوامبر) اجرایی شود، به طور مشخص صنایع نفت و گاز و روابط مالی و پولی بانک مرکزی جمهوری اسلامی را هدف قرار می‌دهد.

در دور دوم تحریم فاجعه رخ نمی‌دهد

همتی می‌گوید آمریکا تا کنون هر کاری خواسته و توانسته علیه ایران انجام داده و با آغاز رسمی دور دوم تحریم‌ها اتفاق خاصی نمی‌افتد و "فاجعه" رخ نخواهد داد.

رئیس کل بانک مرکزی با طرح این ادعا که آمریکا در محدود کردن صادرات نفت و روابط بانکی ایران موفق نبوده به خبرگزاری روسی اسپوتنیک گفت: «تلاش دولت جمهوری اسلامی ایران برای یافتن راه‌هایی برای حل این مشکل به نتیجه رسیده و اتفاق مهمی در نوامبر نخواهد افتاد و آثاری اگر می‌خواستند در اقتصاد ایران به وجود بیاورند انجام دادند و به نظر من خیلی موفق نبوده است.»

برخلاف این ادعا صادرات نفت ایران در ماه سپتامبر به کمتر از نصف میانگین آن در ماه‌های گذشته سال جاری میلادی رسیده و جمهوری اسلامی تا کنون راه حل موثری برای مبادلات مالی و بانکی بین‌المللی خود پیدا نکرده است.

رئیس کل بانک مرکزی می‌گوید یکی از تدبیرها برای مقابله با ممنوعیت استفاده از دلار که در دور نخست تحریم‌ها اعمال شد، استفاده از پول ملی در روابط تجاری با همسایگان است و در این زمینه مذاکراتی با همتایان خود از ترکیه و روسیه نیز داشته است.

تجارت خارجی بدون دلار، خودتحریمی؟

همتی گفت: «خوشحال هستم بگویم که نزدیک ۳۰ درصد مبادلات بین ایران و روسیه به پول ملی است و امیدواریم که روز به روز افزایش پیدا بکند. اراده بانک مرکزی روسیه و ایران این است که این روند را توسعه بدهیم و گسترش بدهیم.»

برخی کارشناسان معتقدند استفاده از پول ملی توسط ایران، ترکیه و روسیه با توجه به سقوط ارزش ریال، لیر و روبل در ماه‌های گذشته به نوعی "خودتحریمی" است و به بی‌ثباتی و آشفتگی در تجارت خارجی دامن می‌زند.

در هفته‌های گذشته بهای ارزهای خارجی در بازار آزاد ایران روندی نزولی داشته است. با این همه همچنان بهای دلار و دیگر ارزهای معتبر خارجی در بازارهای ایران مشخص نیست و برخی گزارش‌ها از خرید و فروش دلار به قیمت‌هایی بین ۱۲ تا ۱۴ هزار تومان در روزهای گذشته خبر داده‌اند.

کانون صرافان ایران به تازگی با انتشار اطلاعیه‌ای صرافان مجاز عضو این کانون را موظف کرده "خرید و فروش خود را روی کانال ۱۰ هزار تومان روی تابلو‌های خود ثبت کنند، در صورتی که در این کانال خریداری کردند مبادرت به فروش آن کنند".

فروش دلار ده هزار تومانی، درصورت خرید

به عبارت دیگر عرضه دلار به قیمتی در حدود ۱۰ هزار تومان موکول به خرید آن به این قیمت شده که ظاهرا در عمل اتفاق نیفتاده است. تا کنون گزارش موثقی از معامله دلار به قیمت پیشنهادی کانون صرافان منتشر نشده و اعضای این صنف در پایگاه‌های اینترنتی خود هیچ‌ قیمتی اعلام نمی‌کنند.

افزون بر این دلار ۱۰ هزار تومان در حالی پیشنهاد شده که خبرگزاری تسنیم ۱۳ مهر از قول جمشید انصاری، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان امور اداری و استخدامی کشور نوشت: «از بحران تغییرات قیمت ارز در حال عبور هستیم، برآوردهای ما نشان می‌دهد که قیمت ارز باید زیر هفت‌هزار تومان قرار گیرد.»

محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری نیز دو روز پیشتر در جمع خبرنگاران گفته بود که قیمت واقعی ارز، ارقامی که معامله می‌شود نیست و بهای هر دلار آمریکا باید از ۷۵۰۰ تومانی که در سامانه نیما (نظام یکپارچه معاملات ارزی) نیز ثبت شده کمتر باشد.

محمد باقر نوبخت، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان برنامه و بودجه روز شنبه، ۱۴ مهرماه به خاطر نوسان‌های بازار ارز و افزایش قیمت‌ها از مردم و تولیدکنندگان عذرخواهی کرد. به گزارش خبرگزاری ایسنا او با اعتراف به این که "نوسانات ارزی و افزایش هزینه تولید" واحدهای تولیدی را با مشکلات زیادی روبرو کرده وعده داد که علاوه بر اعتبارات کنونی معادل یک میلیارد دلار برای کمک به آنها اختصاص داده شود.

"رو شدن دست دولت و مجلس"

حسین راغفر، کارشناس اقتصادی روز جمعه درباره کاهش قیمت ارز در روزهای گذشته به خبرگزاری ایلنا گفت: «بخشی از این کاهش مربوط به هشدار اقتصاددانان است که به صراحت به سران سه قوه اعلام کردند که تحولات اخیر از مرحله بحران عبور کرده و وارد مرحله فاجعه شده است و پیامد‌های آن متوجه خود آن‌ها خواهد شد. بخش دیگر آن مربوط به رو شدن دست آقایان در این بازی است که متهم ایجاد آن هستند.»

راغفر می‌گوید نسبت دادن تلاطم‌های بازار به عوامل خارجی "بازی خود دولت و مجلس" بود که مردم به آن پی برده‌اند. او افزود کاهش شدید و سریع قیمت‌ها در بازار آزاد ارز نشان می‌دهد که عوامل داخلی در پس نوسان‌های این بازار قرار دارند.

این اقتصاددان همچنین استفاده از عبارت "کاهش نرخ دلار" را فریب افکار عمومی خوانده و یادآور شد که حتی دلار ده هزار تومانی به معنای تقریبا سه برابر شدن قیمت آن به نسبت سال گذشته است و این تغییر را نمی‌توان کاهش نامید.

بسیاری از فعالان اقتصادی بخش خصوصی، از جمله غلامرضا شافعی، رئیس اتاق بازرگانی و یحیی آل‌اسحاق، رئیس پیشین اتاق بازرگانی تهران معتقدند که نوسان‌های بهای ارز در ماه‌های اخیر تابع هیچ منطق اقتصادی نیست.

عوامل روانی و امید به دلار هفت هزار تومانی

خبرگزاری ایسنا روز شنبه از قول شافعی نوشت: «درباره بازار ارز باید گفت که افزایش قیمت آن در ماه‌های اخیر و کاهش شدیدش در هفته گذشته دارای منطق اقتصادی نبوده و نیست و عامل روانی دارد که بعضا به آن دامن زده می‌شود. البته مهم‌ترین مساله در این زمینه نااطمینانی نسبت به آینده است.»

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

آل‌اسحاق معتقد است قیمت واقعی دلار هفت هزار تومان است و دولت باید بازار ارز را به سمت آن هدایت کند. بسیاری دیگر از فعالان اقتصادی نظری مشابه دارند و اعضای ارشد دولت نیز از ضرورت رسیدن قیمت دلار به همین محدوده سخن گفته‌اند.

چنانچه سیاست‌های پیشنهادی جدید بانک مرکزی که به تائید سران سه قوا نیز رسیده موفق عمل کند و قیمت هر دلار آمریکا واقعا به این سطح برسد باز هم حدود دو برابر قیمت سال گذشته خواهد بود.

شماری از کارشناسان می‌گویند با توجه به ثابت نگه داشتن تقریبی بهای ارز از ابتدای دولت یازدهم تا سال پیش و با در نظر گرفتن میزان تورم، دلار هفت هزار تومانی می‌تواند قابل قبول باشد.