گوگل هر وقت که دلش بخواهد تولد رامبراند را جشن میگیرد
امروز "دودل"گوگل تصویر رامبراند است؛ نقاش هلندی که اگر زنده بود ۴۰۷ساله میشد. نقاشی که زندگی و آثارش با شایعه و حاشیه پیوند خورده و هنوز نمیدانیم چند تابلو واقعا اثر اوست. نگاهی به گوشههایی از زندگی رامبراند:
۴۰۷سال پیش روز ۱۵ ژوئیه ۱۶۰۶، رامبراند، از مشهورترین نقاشان دوران طلایی نقاشی هلند به دنیا آمد. در زادگاه او، لیدن، هر ساله چه سالگرد تولد نقاش عددی کامل باشد چه ناکامل، تولد او را جشن میگیرند. اما امروز هدیهی گوگل برای ۴۰۷ امین سالگرد تولد رامبراند یک "دودل" بود! در فضای وب اینجا و آنجا پر است از نوشتههایی در این باره که "حالا چرا گوگل به سراغ ۴۰۷ سالگی رامبراند رفته است؟!".
رامبراند که نقاشی را در کارگاه پیتر لاستمن آغاز کرده و در ۱۹ سالگی نخستین آتلیهی نقاشی خود را در زادگاهش به پا کرد بود و اسم و رسمی به هم زده بود، در سال ۱۶۳۱ زادگاهش را ترک کرد، به آمستردام رفت و در آنجا به عنوان نقاش چهرهنگار به کار پرداخت و محبوبیتی به دست آورد.
اما سخن گفتن دربارهی رامبراند و اثرهای بازمانده از او با بحثهای جدی آمیخته است؛ بحث بر سر اینکه این اثر یا آن اثر متعلق به خود رامبراند است یا کار شاگردانش در کارگاه او!
از رامبراند ۵۸۸ اثر برجای مانده است. بین کارشناسان اتفاق نظر وجود ندارد؛ یکی تنها ۳۷۷ اثر را کار رامبراند میداند، یکی تنها ۳۵۰ تای آنها را و دیگری حتی شمار این آثار را به ۷۱۴ میرساند. در "Rembrandt Research Project" این رقم به ۲۵۰ تابلوی اصل میرسد.
یکی از نخستین تابلوهای رمبراند که انتساب آن به هنرمند مورد تأیید قرارگرفته یک نقاشی تاریخ نگارانهاست با عنوان "سنگسارکردن استیون قدیس".
اما تنها شمار آثار متعلق به رامبراند در هالهای از ابهام قرار نگرفته. زندگی این نقاش پرآوازه چه در زمان حیات و چه حالا ۴۰۷ سال پس از آن، پر است از حاشیه و شایعه. شایعههایی با موضوع سادگی و بیپیرایگی او و گریز از طبقهی مرفه تا خصلت پولدوستی.
"نگهبان شب" مشهورترین و پرحاشیهترین اثر رامبراند است. این اثر در سال ۱۶۴۲ و در اوج دوران طلایی نگارگری هلند رسم شده است. نام اصلی این تابلو، "همراهی کاپیتان فرانس بنینگکاک با سروان ویلمونرایتنبرگ" است. نقاش از هر فردی که در تصویر بود، ۱۰۰ گیلدر و در مجموع دستمزدی معادل ۱۶۰۰ گیلدر گرفت که در آن روزگار رقمی افسانهای بود. ارزش مادی این اثر اکنون نزدیک به یک میلیون دلار برآورد شده است.
رامبراند تابلوهای زیادی به صورت سفارشی کشیده است. تابلوی" درس آناتومی دکتر تولپ" یکی از این آثار است. این تابلو توسط جراحان برای آویختن در سالن تشریح سفارش داده شده بود. تابلویی مشهور با یک اشتباه؛ ماهیچهای که بالا آورده شده، ماهیچهای است که در حقیقت در قسمت درونی بازو قرار دارد!
ساسکیا همسر رامبراند است که در سال ۱۶۴۲ درگذشت. در این تابلو رامبراند او را به عنوان "فلورا" که به عنوان "الههی شکوفه و بهار" شناخته میشود، تصویر کرده است. البته بحثهای زیادی بر سر اینکه آیا این زن واقعا ساسکیا است در بین کارشناسان آثار رامبراند وجود دارد.
رامبراند یکی از استادان سلف پرتره است. هیچ نقاشی در عصر او خود را در این همه تابلو جاودانه نکرده است. چهرهی نقاش از جوانی تا دوران میانسالی تقریبا ۸۰ بار به شیوههای گوناگون روی تابلو نقش بسته است.
میگویند رامبراند بسیار پولدوست بوده. گفته میشود که روزی شاگردانش در آتلیه نقاشی روی زمین یک تکه طلا نقاشی میکنند و رامبراند از همه جا بیخبر برای برداشتن آن، خم میشود!
از سوی دیگر همدورهایهای او رامبراند را متهم میکردند که بیشتر دوست دارد با "آدمهای ساده" معاشرت کند تا با "طبقهی بالا". رامبراند با محیط خود رابطهی خوبی نداشت و مردم قدر هنر او را آن چنان که نقاش انتظار داشت، نمیدانستند. مشکلات مالی هنرمند باعث شد که او خانه خود را با مجموعه طرحهایی که در طول عمر گرد آورده بود بفروشد و در یکی از محلههای تاریک بیرون شهر آمستردام ساکن شود.
آثار رامبراند را در کلکسیونها و موزههای مشهور جهان می توان پیدا کرد. خود نقاش هم به جمعآوری تابلوها، اشیای عتیقه، سکه، اسلحه و حتی صدف و مرجان دریایی علاقه داشته است. این که امروز از این "علاقه" خبر داریم به دلیل وضعیت مالی بد نقاش در سالهای آخر عمر و حراج داراییهایش است. رامبراندی که میگویند پولدوست بود، در لحظهی مرگ در سال ۱۶۶۹ فقیر از دنیا رفت.
بعد از یک دورهی طولانی بازسازی، موزهی ریجکس هلند توسط بئاتریکس (ملکه پیشین هلند) افتتاح شد. ارزشمندترین تابلوی این موزه، تابلوی "نگهبان شب" رامبراند است که سالانه شمار زیادی گردشگر را از سراسر دنیا به این موزه میکشاند. رامبراند خود در لحظهی مرگ در سال ۱۶۶۹ فقیر از دنیا رفت.