کلیشههای جنسیتی مانع کار زنان در رشته‌های علمی و تکنولوژیک
۱۳۹۲ فروردین ۷, چهارشنبه
اگرچه تعداد زنان به عنوان کاربران محصولات تکنولوژی خصوصا فناوری‌های ارتباطی قابل توجه است اما همچنان وقتی اشتغال در عرصه تکنولوژی و علوم مطرح می‌شود از تعداد زنان کاسته می‌شود. بر اساس آخرین تحقیق صورت گرفته کلیشههای جنسیتی که بر اساس آنها برای زنان نقش‌های مشخصی در جامعه در نظر گرفته می‌شود از موانع انتخاب این مشاغل توسط زنان است.
به گزارش نشریه "تایم" گروهی از محققان دانشگاه پیتزبورگ آمریکا دریافته‌اند زنان از استعدادهای فکری گسترده‌تری برخوردارند که موقعیتهای شغلی بیشتری پیش رویشان می‌گذارد. این دانشگاه برای تحقیق خود که نتایج آن به تازگی منتشر شده با هزار و ۵۰۰ فرد دانشگاهی برای اولین بار در ۱۹۹۲ هنگامی که در دبیرستان بودند مصاحبه کرد و سپس از همین افراد مجددا در ۲۰۰۷ هنگامی که ۳۳ ساله بودند مصاحبه صورت گرفت.
نتایج این تحقیق که سالها طول کشید در نشریه "علم روانشناسی" (Psychological Science) در ماه مارس امسال منتشر شد. در این مقاله بحث می‌شود که زنان در مواجهه با مشاغل مربوط به حوزه‌های علم٬ تکنولوژی٬ مهندسی و ریاضیات (STEM) از توانایی کمتری نسبت به مردان برخوردار نیستند بلکه توانایی‌های آنها امکانات بیشتری برای انتخاب شغل در اختیارشان می‌گذارد. ولی در عمل زنان با تاثیرپذیری از کلیشههای جنسیتی موجود در هر جامعه از انتخاب STEM چشم پوشیده و به توانایی‌های همسوتر با قواعد جامعه‌شان میدان می‌دهند.
بر اساس این تحقیق دراز مدت مشخص شد زنان با سابقه‌ی بهتر در دروس مربوط به ریاضی کمتر به سراغ رشته‌ها و مشاغل مربوط به STEM می‌روند. محققان همچنین عوامل مختلف دیگری را نیز بررسی کردند، عواملی که به نظر می‌رسد روی تصمیمات افراد تاثیر دارند، نظیر والدین فرد٬ ارزشهای فرد درباره تعادل بین کار و مسایل خانواده٬ برداشت شخصی فرد درباره مهارت‌ها و علائقش. اما تمرکز اصلی نهایتا روی سنجش تفاوت توانایی‌های ریاضی و زبانی زنان بود.
دانشمندان دریافتند که به رغم آنکه زنان بیشتر از مردان تمایل به نشان دادن استعداد در هر دو حوزه ریاضیات و مهارت‌های زبانی دارند اما همچنان تعداد زنانی که رشته‌های مشاغل مربوط به علم٬ تکنولوژی٬ مهندسی و ریاضیات را برمی‌گزینند ٬ کمتر هستند.
کلیشههای جنسیتی و محدود بودن حضور زنان در تکنولوژی
آیا زنان نسبت به این موضوعات دلزده هستند یا صرفا علاقهای به این مشاغل ندارند؟ محققان برای یافتن جواب این پرسش این سوال را از شرکت کنندگان در تحقیق پرسیدند که آیا فکر میکنند در امور ریاضیات بهتر هستند یا در زبان؟ محققان دریافتند برای کسانی که فکر میکنند در یکی از این دو می‌درخشند دیگر تفاوتی نمی‌کند در دیگری نابغه باشند٬ آنها ترجیح می‌دهند در همان چیزی که فکر میکنند در آن درخشانند ادامه دهند.
اینکه افراد فکر کنند در چه چیزی بهترند معمولا از طرف جامعه و اطرافیان نیز به آنها منتقل می‌شود. اینجاست که محققان نتیجه خود را اعلام کردند که چرا زنان به رغم توانایی برای رشته‌های مربوط به ریاضیات همچنان در این رشته‌ها کمتر حضور دارند. کلیشههای جنسیتی موجود در جوامع است که به صورت غیرمستقیم زنان را هل می‌دهد تا از رشته‌های مربوط به تکنولوژی دوری کنند. اگر شما در دو رشته هم زمان توانا باشید اما یکی از این دو رشته هم‌راستا با کلیشههای اجتماعی باشد و در نتیجه حمایت بیشتری از جامعه درباره آن رشته دریافت کنید که به تایید توانایی‌های شما در آن رشته منجر شود٬ شگفتی‌آفرین نیست که آن رشته را انتخاب کنید.
برابری بیشتر، حضور گسترده‌تر زنان در تکنولوژی
اطلاعات گردآوری شده از حدود ۳۰۰ هزار دانشآموز از ۴۰ کشور دنیا همچنین مشخص میکند که در جوامعی که با زنان رفتار برابرتری صورت می‌گیرد شکاف جنسیتی در نمرات ریاضی و دیگر دروس مربوط به علوم دیده نمی‌شود و در برخی از کشورها حتی زنان در این علوم بهتر هستند. در چنین جوامعی همچنین برخورداری هر دو جنس از حمایتهای دولتی مربوط به رسیدگی امور خانواده نظیر هزینه مربوط به نگهداری بچه٬ حضور زنان در مشاغل مربوط به تکنولوژی را که در کلیشههای عمومی مردانه محسوب میشوند تسهیل میکند.
در کشورهایی با سطح برابری کمتر میان زن و مرد٬ نحوه حمایت روانی و عملی جامعه زنان را به سمت انتخاب مشاغل غیر مرتبط با تکنولوژی سوق می‌دهد. محققان دانشگاه پیتزبورگ نتیجه می‌گیرند که برای کم کردن شکاف بین زنان و مردان در مشاغل مربوط به تکنولوژی چندان نیازی به کار و تمرکز بر روی علاقه زنان به ریاضی و علم نیست بلکه این امر نیازمند هر چه پذیراتر و در دسترس‌تر و از لحاظ مالی جذابتر کردن این مشاغل برای زنان است.