کاهش ساخت و ساز در دوران رکود بازار مسکن
۱۳۸۷ مهر ۱۶, سه‌شنبه
بهای مسکن و زمین در سالهای گذشته افزایشی بیشتر از میزان تورم داشته و در تهران و شهرهای بزرگ در کمتر از دو سال تقریبا دو برابر شده است. از ابتدای سال جاری بازار آشفته‌ی مسکن رکودی کم‌سابقه را تجربه می‌کند. از سویی قیمت‌ها از توان پرداخت قشر متوسط بسیار بالاتر رفته، از سوی دیگر محدودیت‌هایی که برای اعطای وام، به ویژه در مورد بانک‌های خصوصی اعمال شده تامین منابع لازم را ناممکن کرده است. کمبود تقاضا باعث شده قیمت‌ها اندکی کاهش یابد، با این همه بهای یک مترمربع آپارتمان در مناطق مرکزی تهران همچنان حدود دو و نیم میلیون تومان است. بسیاری از بنگاه‌داران و واسطه‌های معاملات ملکی گلایه دارند که در شش ماه گذشته ماهی یک قرارداد نهایی نیز به امضا نرسانده‌اند.
کمبود دو میلیون واحد مسکونی
وزیر مسکن محمد سعیدی‌کیا مهرماه سال گذشته پیش‌بینی کرد با توجه به آهنگ رشد جمعیت و کمبود یک و نیم میلیونی واحدهای مسکونی تا پنج سال دیگر نیازمند شش میلیون خانه‌ی جدید خواهیم بود. او ابراز امیدواری کرد با اجرای برنامه‌های دولت این نیاز رفته رفته برطرف، و وضع بازار مسکن به مرور آرام شود. برخی از کارشناسان کمبود کنونی را حدود دو میلیون واحد مسکونی برآورد می‌کنند و معتقدند با توجه به تخریب خانه‌های قدیمی، و محدود بودن ظرفیت تولید، پیش بینی‌های وزیر مسکن و وعده‌ی دولت برای دست یافتن به ساخت یک و نیم میلیون خانه جدید در سال خوشبینانه است. بنابر اطلاعات مرکز آمار ایران کل واحدهای مسکونی ساخته شده در فاصله‌ی سالهای ۷۵ تا ۸۵ از پنج میلیون تجاوز نمی‌کند. در این ده سال بیش از ده میلیون نفر از روستاها به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند و تنها در یک سال گذشته بیش از ۸۰۰ هزار ازدواج به ثبت رسیده.
دولت در خرداد ماه امسال کارگروه ویژه‌ای برای حل بحران مسکن تشکیل داد که رئیس جمهور محمود احمدی‌نژاد شخصا نظارت بر عملکرد آن را برعهده گرفت. ظاهرا این کارگروه در صدد است زمینه‌ی رونق بخشیدن به ساخت و ساز را فراهم کند. تمرکز سیاست‌های دولت بر تشویق مردم به ساخت خانه به جای خرید آن است. واگذاری زمین به صورت اجاره‌ی ۹۹ ساله که از سال گذشته آغاز شد و اعطای وام‌های ۳۰ میلیون تومانی که اکنون در دستور کار قرار گرفته از رئوس اصلی این برنامه‌ها محسوب می‌شود. ساخت مسکن سال گذشته از رونقی نسبی برخوردار بود که کارشناسان علت اصلی آن را افزایش سرسام آور قیمت‌ها و سودآور بودن سرمایه‌گذاری در این بخش عنوان می‌کنند. با این همه در بسیاری از پررونق‌ترین سال‌ها نیز تعداد واحدهای مسکونی ساخته شده به ۷۰۰ هزار نمی‌رسد.
دشواری دریافت وام مسکن
فعالان بازار مسکن معتقدند اعطای وام‌های ۳۰ میلیون تومانی نیز در کوتاه مدت نمی‌تواند تاثیری در افزایش ساخت و ساز داشته باشد. حسن کاری، مدیرعامل بانک مسکن با اعلام شانزدهم مهرماه به عنوان تاریخ آغاز عملیات اجرایی پرداخت این وام‌ها به خبرگزاری فارس گفته است، حدداقل دوره‌ی انتظار برای دریافت وام ۳۰ میلیونی به شرط سپردن ۱۵ میلیون تومان در بانک، یکسال است. به گفته‌ی او کسی که حداقل سپرده‌ی لازم، یعنی ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان را نزد بانک مسکن بگذارد باید سه سال منتظر دریافت این وام باشد. بسیاری از کسانی که می‌توانند متقاضی وام ساخت مسکن باشند به قشرهای کم‌درآمد و متوسط تعلق دارند که تامین همین حداقل نیز برایشان دشوار است. افزون بر این ساخت یک واحد مسکونی با شیوه‌های سنتی لااقل یک سال تا یکسال و نیم طول می‌کشد.
با رکود بازار مسکن روند رو به رشد ساخت و ساز هم کاهش داشته است. محمد جهانی مدیر کل اقتصاد وزارت مسکن گرچه مدعی است کارهای ساختمانی در کل کشور به نسبت سال پیش ۲۰ درصد رشد کرده اذعان دارد روند این میزان در سال جاری در تهران کاهنده بوده است. شهرام سلماسی، رئیس هیات مدیره انجمن انبوه سازان، دوازدهم مهرماه به خبرگزاری ایلنا می‌گوید این آمارها واقعی نیستند. به گفته‌ی او رکود در بازار مسکن باعث طولانی‌تر شدن زمان ساخت شده و کمبود مصالح، نیروی کار ماهر و تسهیلات بانکی رسیدن به اهداف برنامه‌ی چهارم توسعه را نیز غیرممکن کرده است. مطابق این برنامه باید سالانه یک میلیون واحد مسکونی جدید ساخته شود.
بهزاد کشمیری‌پور