کاشفان "ذره هیگز" برندگان جایزه نوبل فیزیک امسال شدند

آکادمی سلطنتی علوم سوئد روز سه‌شنبه (۸ اکتبر/ ۱۶ مهر) اسامی برندگان جایزه نوبل فیزیک امسال را اعلام کرد. فرانسوا انگلرت، فیزیکدان بلژیکی و پیتر هیگز، فیزیکدان بریتانیایی، کاشفان "ذره گریزان بوزون هیگز" برندگان این جایزه اعلام شدند.

پیتر هیگز و فرانسوا انگلرت به پاس پژوهش‌های ۵۰ ساله خود در زمینه ذره گریزان هیگز جایزه نوبل امسال را تصاحب کردند.

زمانی که در تابستان ۲۰۱۲ وجود ذره هیگز اثبات شد، توجه رسانه‌ها بار دیگر پیتر هیگز اسکاتلندی جلب شد. وجود این ذره به کمک شتابدهنده "LHC" در مرکز پژوهش‌های هسته‌ای "سرن" اروپا در ژنو مسلم شد. این فیزیکدان که اکنون ۸۴ سال دارد، در دهه ۱۹۶۰ میلادی از وجود چنین ذره‌ای سخن گفته بود.

تلاشی که جهان را تکان داد

پیتر هیگز در سال ۱۹۶۴ و هنگامی که کرسی تدریس در مؤسسه "Tait" در ادینبورگ را داشت، نظریه‌ای را مطرح کرد که در سال ۲۰۱۳ جایزه نوبل فیزیک را برای او به ارمغان آورد. او از ذره‌ای کشف‌نشده نوشت که هنوز هم دانشمندان نتوانسته‌اند دلیل قانع‌کننده‌ای برای وجود آن ارائه کنند. البته هیگز خود زمانی در یک کنفرانس خبری گفته بود «برای من همه چیز روشن است» و خندیده بود.

او در آن زمان مورد این ذره ناشناخته تنها یک برگه A4 نوشت. مجله تخصصی "Physics Letter" از انتشار این نظریه خودداری کرد. اما هیگز از پا ننشست و با افزودن نتایج جدیدی از تحقیقات خود، آن را در نشریه آمریکایی رقیب، یعنی "Physical Review Letters" منتشر کرد.

ناکامی‌های شغلی و خصوصی

نزدیکان هیگز او را فردی مهربان و تا حدودی خجالتی می‌دانند که علاقه چندانی به سر و صدای بیش از اندازه رسانه‌ها ندارد؛ با تمام وجود فیزیکدان است و کاملا علمی صحبت می‌کند. جالب این‌که هیگز از عضویت در تشکیلات "صلح سبز" خارج شد، هنگامی که این سازمان جهانی علیه مهندسی ژنتیک وارد عمل شد.

یکی از جملات مورد علاقه پیتر هیگز این است: «من هنگامی اظهار نظر می‌کنم که دانشمندان مرکز سرن به احتمال ۵ سیگما رسیده باشند». این جمله به زبان ساده یعنی این‌که دانشمندان مرکز ذره‌شناسی اروپا تا ۹۹۹۹۴۲۶۶۹۷/ ۹۹ درصد در مورد موضوعی اطمینان حاصل کنند.

روزهای طلایی پیتر هیگز در حوزه کاری دیری نپاییدند. ستاره بخت او چند سال پس از طرح نظریه انقلابی‌اش افول کرد. او در دهه ۱۹۷۰ که فیزیک ذرات بیش از پیش با ریاضیات در هم آمیخت از قافله عقب ماند. نظریات او را عموما دیگران به بار نشاندند.

جدایی از همسرش، جودی، در سال ۱۹۷۲ نیز ضربه دیگری به او زد. گفته می‌شود جودی هیگز حس می‌کرد به حال خود رها شده چون همسر فیزیکدانش بیش از اندازه در دنیای علمی خود فرو رفته بود.

هیگز از دانشمندان مکتب قدیم است و نوشته‌های خود را همچنان با کاغذ و مداد آماده می‌کند. او چندان هم با کامپیوتر اخت نیست و در حالی که همکارانش در سخنرانی‌های خود از پاورپوینت و انیمیشن استفاده می‌کنند، او همواره به طرح‌های دست‌نویس و استفاده از اوپک و پروژکتور بسنده کرده است.

نفرت از "ذره خدا"

هیگز به خبرنگار زنی که از او پرسیده بود کشف شما (ذره هیگز) چه کمکی به یزدان‌شناسان می‌کند، صادقانه پاسخ گفته بود: «نمی‌دانم [این ذره در حوزه کار خداشناسان] به چه دردی می‌خورد».

او در عین حال از نامی که رسانه‌ها به این ذره دادند (ذره خدا) متنفر است و آن را "خجالت‌آور" می‌داند. پیتر هیگز می‌گوید که تا کنون از این نام استفاده نکرده و هرگز هم آن را به زبان نخواهد راند: «من به وجود خدا اعتقاد ندارم اما همواره با خود فکر کرده‌ام که این اصطلاح تحقیرآمیز می‌تواند موجب رنجش برخی افراد شود».

پس از آن‌که دانشمندان مرکز سرن "ذره هیگز" را پیدا کردند، پیتر هیگز به رسانه‌ها گفت: «فکر نمی‌کردم در زمان حیات من اتفاق بیافتد. اما حق‌داشتن حس قشنگی است». او در عین حال مانند تمام دانشمندان دیگر معتقد است که بشر همچنان راه درازی در پیش دارد. هیگز می‌گوید: «شتاب‌دهنده سرن هنوز کار زیادی برای انجام دارد و خوشحال می‌شوم خبرهای تازه‌ای از آن بشنوم».