کابینه دوازدهم و "همه مردان رئیس جمهور"
۱۳۹۶ مرداد ۳, سه‌شنبه
آیا حسن روحانی به وعده‌هایی که در میتینگ‌های انتخاباتی می‌داد، از جمله دادن کرسی وزارت به زنان عمل خواهد کرد؟ آیا در ترکیب کابینه دوازدهم، اولویت با اصلاح‌طلبان خواهد بود؟ آیا کاندیداهای ورود به دولت بر اساس شایستگی انتخاب می‌شوند یا توصیه و فشار از بالا؟
بعد از انتخاب دوباره روحانی، پرسش‌هایی از این دست در رسانه‌ها و محافل سیاسی بسیارند.۵۱ درصد کسانی که به روحانی رای دادند، زن بوده‌اند اما او کتمان نمی‌کند که دورنمایی برای ورود زنان به کابینه دوازدهم وجود ندارد. پروانه سلحشوری، رئیس فراکسیون زنان در مجلس دهم می‌گوید: «متاسفانه ما هنوز جوابی از ایشان نداشته‌ایم ولی در مراسم افطاری رئیس جمهوری، تلویحا اعلام کرد که وزیر زن نخواهد داشت؛ به این دلیل که بانوان در ایران نتوانسته‌اند مراحل مدیریتی را طی کنند.»
روحانی صراحتا گفته که نیمی از کابینه تغییر می‌کند اما در مورد حضور زنان، ملاحظاتی وجود دارد. این در حالی است که ۱۵۷ نماینده مجلس در نامه‌ای خطاب به او خواسته‌اند "در راستای توسعه پایدار از زنان شایسته و توانمند علاوه بر معاونت ریاست جمهوری در سطح وزیر نیز استفاده کند."
بیشتر بخوانید: وزیر زن، آری یا نه؟
روزنامه اعتماد در یادداشتی نوشته که مهم‌ترین حامیان مردمی روحانی در انتخابات پیشین قومیت‌ها و اقلیت‌ها بوده‌اند و حضور اهل سنت و کردها در کابینه یک خواست مردمی است: «خالی بودن جای این دو قشر و هم‌چنین حضور کمرنگ زنان در سیاست ایران یک نقیصه است.»
ظاهرا سقفی که دولت دوازدهم برای مشارکت زنان در نظر گرفته، از معاونت و مدیرکلی وزارت‌خانه‌ها فراتر نمی‌رود. بحث اولیه رسانه‌ها پیرامون شانس این یا آن زن برای وزارت، به تدریج فروکش کرد و جای خود را به ارزیابی این یا آن "نامزد قدرتمند" در میان مردها داد.
با این همه ترانه علیدوستی، بازیگر حامی روحانی در توئیتی خطاب به او نوشته است: «ممکن نیست بین ۵۰درصد جمعیت کشور کسی پیدا نشود که شایسته این مقام باشد. اگر چنین ادعایی کنیم بی‌شک متهم به تبعیضیم. گذشته از این چون شما به ما قول دادید آقای روحانی...»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
ابقای "مردان محکم"
برآیند عمومی گمانه‌زنی‌ها، حاکی از ماندگاری شش نفر در کابینه بعدی است: وزرای امور خارجه، نفت، ارتباطات، بهداشت، ورزش و دفاع.
رسانه‌ها سرگرم ستایش یا سرزنش وزیران کنونی و کاندیداهای احتمالی کابینه بعدی نیز هستند. وزیر کشور، عبدالرضا رحمانی فضلی، در کانون برآوردهای منفی قرار دارد. اصلاح‌طلبان او را "وزیر تحمیلی" علی لاریجانی به روحانی خوانده و بیش از همه، اهمال وزارت کشور در مشکل کمبود تعرفه رای و محروم کردن میلیون‌ها رای دهنده از شرکت در انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ را به چالش می‌کشند.
بیشتر بخوانید: بیم و امید اصلاح‌طلبان از ترکیب کابینه جدید روحانی
روزنامه "آفتاب یزد" در چارچوب گمانه‌زنی‌های جاری در مورد کابینه دوازدهم می‌نویسد: «پیرامون حضور عبدالرضا رحمانی فضلی یکی از یاران اصولگرای علی لاریجانی در کابینه حسن روحانی به عنوان وزیر کشور، حواشی فراوانی ایجاد شد و در همان زمان کاشف به عمل آمد که او وزیر سفارشی کابینه بوده است.»
فریده اولاد قباد، عضو فراکسیون امید مجلس، در نقد کارنامه رحمانی فضلی، به مردود شدن نتیجه انتخابات اصفهان و کوتاه آمدن وزارت کشور در برابر فشار شورای نگهبان اشاره کرده و می‌گوید: « موضوع مینو خالقی از مواردی بود که هر دو فراکسیون مستقلین و امید درباره موضوع اتفاق نظر داشتند و ایشان کوتاهی کردند... عدم اخذ رای از تعداد قابل توجهی از مردم در انتخابات ۹۶ نیز از مسائل دیگری است که ما ایشان را مقصر می‌دانیم.»
بسیاری نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس پیشاپیش گفته‌اند که در صورت معرفی دوباره رحمانی فضلی، به او رای اعتماد نخواهند داد. وبسایت فرارو می‌نویسد رحمانی‌فضلی از همان ابتدا هم وزیر محبوبی نبود و بسیاری عقیده داشتند که روحانی به دلیل امتیاز دادن به علی لاریجانی او را انتخاب کرده است.
وزیر کشور اما در یک مصاحبه، "باج دادن" روحانی و "باج گرفتن" لاریجانی را تکذیب کرده و می‌گوید: «این حرف‌ها را سیاسیون می‌زنند نه مردم.»
بیشتر بخوانید: نوبخت: در دولت دوازدهم از ظرفیت‌های کل نظام استفاده می‌شود
جواد ظریف، وزیر خارجه در مرکز تمجیدهاست. روزنامه "آرمان" در مقاله‌ای با عنوان"مردان محکم رئیس جمهور" در تحسین کارنامه ظریف نوشت: «او رئیس جمهور سابق آمریکا یعنی اوباما را مجبور به پذیرش خواسته‌های ایران در فضایی تعاملی کرد و با پنج کشور دیگر هم به نتایج خوبی رسید که ماحصل آن توافقنامه برجام بود و ایران به داشتن چنین شخصیتی به خود بالید.»
در سرمقاله روزنامه آرمان به روحانی توصیه شده که برای حفظ عقبه رای خودش، رویکرد اصلاح‌طلبانه را ادامه دهد: «باید به ۲۴ میلیون نفری که به او رای دادند توجه کند و مدیران او نیز باید دغدغه این افراد را داشته باشند.»
حمله کیهان به "سهم‌خواهان"
محمدرضا عارف، رئیس شورای‌عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان، پیروزی روحانی را مدیون اصلاح‌طلب‌ها خوانده است. البته او انتظارات این نیرو از روحانی برای تغییر در کابینه را سهم‌خواهی ندانسته اما خواسته که با شورای‌عالی اصلاح‌طلبان در این زمینه مشورت شود.
محمود صادقی عضو سرشناس فراکسیون امید در مجلس نیز گفته که کابینه فعلی انسجام ندارد و تغییر دو سوم آن ضروری است. صادقی پس از دیدار این فراکسیون با روحانی به رسانه‌ها گفته که امیدی به چنین تحولی نیست.
بیشتر بخوانید: صادقی: برای کابینه سه لیست به روحانی ارائه شده است
روزنامه کیهان که تریبون سرسخت‌ترین مخالفان روحانی است، در یک یادداشت چهره‌ها و محافل اصلاح‌طلب را دعوت کرده که به جای بحث پیرامون ترکیب کابینه به اوضاع اقتصادی نگاه کنند: «دعواهای حامیان دولت روحانی در شرایطی است که رکود اقتصادی همچنان وضعیت کسب و کار و بهبود سودآوری بنگاه‌های تولیدی را با چالش جدی مواجه کرده و از طرفی در پی بیکاری فزاینده کارگران در کارخانه‌ها مشکلات عدیده‌ای در حوزه اقتصاد ایجاد شده و مردم به نان شب خود محتاجند، نیم نگاهی به وضعیت بازار بیانگر عدم رونق و بهبود فعالیت‌های تولیدی است اما فضای سیاسی کشور همچنان تحت تاثیر مسائل مربوط به چینش کابینه قرار دارد.»
کیهان نامه سرگشاده ۷۱ اقتصاددان به روحانی را پشتوانه این یادداشت کرده است. هر چند فهرست رسمی کاندیداهای ورود به کابینه هنوز مشخص نشده اما این کارشناسان خواستار دقت روحانی در انتخاب وزرای اقتصادی شده و نوشته‌اند که برخی افرادی که نام‌شان در پیشنهاد آمده، واجد شرایط نیستند.
در بخشی از این نامه آمده که اعضای تیم اقتصادی دولت باید قادرباشند که سیاست‌های پولی، ارزی، تجاری و مالیاتی هماهنگ و منطبق بر یک الگوی فکری منسجم را ساماندهی و اجرا کنند.
از "دولت با تفنگ تا نیروهای مخلص"
اما ملاقات روحانی با قاسم سلیمانی و محمدعلی جعفری، فرماندهان سپاه در کمتر از دو هفته به مراسم تحلیف و در خلال تعطیلی مجلس تا ۱۴ مرداد، شاید چالش‌ها و کنایه‌های جناحی مربوط به ترکیب کابینه دوازدهم را تحت شعاع قرار دهد. رئیس جمهور ایران یک ماه پس از توصیف سپاه به "دولتی تفنگ به دست"، آنها را "نیروهای مخلص" خواند.
روحانی قبلا گفته بود که سپاه عرصه را برای رقابت آزاد تنگ کرده و جلوی واگذاری عرصه‌های بالادستی اقتصاد به بخش خصوصی را گرفته است. محمد علی جعفری، فرمانده سپاه نیز در جواب، روحانی را متهم کرده بود که به خاطر ناکارآمدی در حل بحران‌های اجتماعی و اقتصادی، در صدد ایجاد دو قطبی‌هایی در سطح جامعه است. جعفری افزوده بود که سپاه به تقاضا و اصرار دولت‌ها وارد حوزه‌های اقتصادی شده است.
بیشتر بخوانید: واکنش‌ها به دیدار روحانی با سران سپاه پاسداران
روحانی در دیدار با کادرهای ارشد سپاه از "لزوم وحدت و انسجام همه نیروها و نهادهای نظام برای تحقق رهنمودهای رهبر معظم انقلاب" حرف زد. محمد باقر نوبخت، سخنگوی دولت نیز در کنفرانس مطبوعاتی‌اش، دیدار مربوطه را مفید و مناسب خواند.
رئیس جمهور ایران قبلا به همه جناح‌های درگیر اطمینان داده بود که ترکیب کابینه دوازدهم فراجناحی است اما هم‌زمان یادآوری کرده بود که شیوه تفکری که مردم به آن رای دادند در دولت بعدی حاکم می‌شود.
حالا و بعد از جنجال‌هایی که اصولگرایان، سپاهیان و رسانه‌های وابسته به آنها علیه قرارداد نفتی توتال و سرمایه‌گذاری‌های خارجی به راه انداختند، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس می‌گوید قرارگاه خاتم‌الانبیا و دولت پیرامون مشارکت سپاه در اقتصاد کشور به توافق دست یافته‌اند.
شاید بتوان گفت "وحدت و انسجام" دولت و سپاه بر سر سکان‌های اقتصادی کلان به معنای توافق بر سر پرداخت سهم شیر است. به این قرار، بحث بر سر سهم زنان، اصلاح‌طلبان یا رعایت شیوه تفکر اکثریت ۲۴میلیونی رای‌دهندگان، دیگر ثانویه به نظر می‌رسد.