چراغ سبز چین برای عضویت ایران در سازمان شانگهای

به گزارش خبرگزاری رویترز، یک دیپلمات بلندپایه چینی روز دوشنبه (۵ ژوئن/ ۱۵ خرداد) از موافقت این کشور با عضویت ایران در سازمان‌همکاری شانگهای خبر داده و گفته است که موضوع پیوستن ایران، در اجلاس این هفته این سازمان مورد بحث قرار خواهد گرفت.

سازمان همکاری شانگهای در اجلاس سال گذشته خود (۲۰۱۶) به رغم حمایت روسیه از تقاضای جمهوری اسلامی برای پیوستن به این سازمان، از پذیرش عضویت ایران خودداری کرد؛ امری که از احتمال اختلاف نظر چین و روسیه در این زمینه حکایت داشت.

ایران مدت‌هاست که در انتظار عضویت در سازمان شانگهای به سر می‌برد. استدلال روسیه هم این بود که با برداشته شدن تحریم‌ها علیه تهران، دیگر مانعی برای عضویت ایران در این سازمان وجود ندارد.

به گفته لی هوئیلای، دستیار وزیر خارجه چین، ایران به عنوان عضو ناظر سازمان شانگهای، مدت‌هاست که در فعالیت‌های این سازمان "مشارکت فعال" داشته و گام‌های مثبتی در جهت فعالیت‌های آن برداشته است.

دستیار وزیر خارجه چین در آستانه اجلاس سازمان شانگهای در شهر آستانه، پایتخت قزاقستان که شی جین‌پینگ، رئیس جمهوری چین نیز در آن شرکت خواهد کرد، به خبرنگاران گفت: «چین از خواست ایران برای عضویت دائم در سازمان همکاری شانگهای استقبال و حمایت می‌کند».

لی هوئیلای افزود: «فکر می‌کنم در جریان اجلاس همه طرف‌ها با دقت عضویت ایران بر بنیان مقررات سازمان همکاری شانگهای را بررسی کرده و در جهت توافق بر پایه مشورت عمل خواهند کرد».

چین مناسبات اقتصادی و دیپلماتیک تنگاتنگی با ایران داشته و یکی از حامیان توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی بوده است.

دیپلمات بلندپایه چینی همچنین با اشاره به عضویت دائم هند و پاکستان در سازمان شانگهای از "جذابیت و رشد" فزاینده این سازمان برای دیگر کشورها سخن گفت.

مقام‌های چین نوامبر گذشته، پس از ابراز تمایل رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه برای پیوستن این کشور به سازمان شانگهای، در خصوص بررسی عضویت ترکیه در این سازمان اعلام آمادگی کرده بودند.

موافقت پیشاپیش روسیه

روسیه پیش‌ترموافقت خود با عضویت ایران در سازمان شانگهای را اعلام کرده بود. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، روز ۲۱ آوریل سال جاری میلادی (۲۰۱۷) تاکید کرده بود که جمهوری اسلامی در شرایط کنونی تمام شرایط عضویت در سازمان همکاری شانگهای را دارد.

وزیر خارجه روسیه دو سال پیش نیز گفته بود که پس از توافق هسته‌ای دیگر مانعی برای حضور ایران در این سازمان وجود ندارد.

تردید پیشین چین

تا سال گذشته چین و تاجیکستان مخالفان اصلی عضویت ایران در سازمان شانگهای بودند. به گفته کارشناسان، به‌رغم برداشته شدن تحریم‌های غرب علیه جمهوری اسلامی، از نظر چین هنوز موانع بر سر راه روابط اقتصادی ایران و غرب از میان نرفته است. چین هم که منافع اقتصادی جدی در مناسبات با غرب دارد، تا هنگام اطمینان کامل از آینده روابط جمهوری اسلامی و غرب، نمی‌خواسته در رابطه با عضویت ایران در سازمان شانگهای چراغ سبز بدهد.

به نظر می‌رسید که فشار آمریکا و دیگر کشورهای غربی نیز در مخالفت چین با عضویت ایران در سازمان شانگهای بی‌تأثیر نبوده است. نگرانی چین از تغییر دولت در ایران و تفوق گرایش ضد غربی و ضد آمریکایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی نیز در مخالفت‌اش نقش داشته است.

کارشناسان مخالفت تاجیکستان و برخی دیگر از کشورهای آسیای میانه با عضویت ایران در سازمان شانگهای را نیز بی‌ارتباط با هراس آنها از حمایت احتمالی جمهوری اسلامی از جنبش‌های اسلامی در این کشورها نمی‌دانستند.

سازمان شانگهای بزرگترین پیمان منطقه‌ای است که عمدتا با هدف همکاری‌های اقتصادی، فرهنگی و امنیتی در سال ۲۰۱۱ میلادی توسط رهبران روسیه و چین، به همراه چهار کشور آسیای مرکزی قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان تشکیل شد. این چهار کشور، جمهوری‌های جداشده از شوروی سابق هستند.

مقابله با تهدید اسلام‌گرایی افراطی و مبارزه با قاچاق مواد مخدر از کشور همسایه افغانستان نیز از اهداف مشخص تشکیل این سازمان عنوان شده بود. دو کشور هند و پاکستان در سال ۲۰۱۶ عضو دائم این سازمان شدند. مغولستان از سال ۲۰۰۴ و ایران و افغانستان از سال ۲۰۱۲ اعضای ناظر سازمان شانگهای هستند.