پارلمان اروپا چه وظیفه‌ای دارد؟
۱۳۸۸ خرداد ۱۴, پنجشنبه
تصویب قانون وظیفه‌ی اصلی پارلمان اروپا
قانون، از شور اول تا تصویب
شیوه‌های بسیاری در اتحادیهی اروپا برای تصویب یک قانون وجود دارد. این پارلمان بیشترین نقش را در آنجا بازی می‌کند که در تصویب قانون صاحب حق رأی و تصمیم‌گیری است: در این جا پارلمان اروپا به همراه شورای اتحادیهی اروپا درباره‌ی یک پیشنهاد بحث و مشاوره می‌کنند. در این صورت پارلمان مختار است که یک پیشنهاد را رد کند یا تغییراتی را در آن خواستار شود. اگرچه در مرحله‌ی شور اول موضع‌گیری پارلمان پیش از تصویب قانون الزامی است، اما شورای اتحادیه اروپا موظف به پذیرفتن پیشنهادات پارلمان نیست.
در مرحله‌ی رأی‌گیری پارلمان اروپا دارای نوعی حق وتوست. قانون تنها زمانی تصویب می‌شود که پارلمان با آن موافقت کند. اما این نقش تنها به پذیرفتن یا رد کردن یک قانون خلاصه می‌شود و این پارلمان در این مرحله حق پیشنهاد تغییر ندارد. اکثر قوانین از طریق "مشارکت در تصمیم‌گیری" تصویب می‌شوند.
در مرحله اول
کمیسیون اتحادیهی اروپا پیشنهادی به شورای اروپا و همزمان به پارلمان اروپا ارائه می‌کند.پارلمان خود حق دادن طرح یا پیشنهاد ندارد اما می‌تواند از کمیسیون درخواست ارائه‌ی طرح کند.
در مرحله دوم کمیته‌ی مسئول در پارلمان اروپا درباره‌ی طرح پیشنهادی مشورت می‌کند. کمیته می‌تواند همچنین پیشنهاد تغییراتی در طرح را بدهد. در پایان نمایندگان پارلمان اروپا در اولین شور، درباره‌ی پیشنهاد رأی گیری می‌کنند. تصمیم گرفته شده به اطلاع شورای اروپا می‌رسد.
در مرحله سوم دو حالت می‌تواند ایجاد شود. در حالت نخست، شورا با تصمیم موافق است: در این صورت شورای اتحادیه با پیشنهاد کمیسیون و درصورتی که پای خواست تغییری از سوی پارلمان در میان باشد، با کسب اکثریت مطلق آرا، با پیشنهاد موافقت می‌کند. قانون تصویب می‌شود.
در حالت دوم، نظر شورا با کمیسیون و پارلمان یکی نیست: شورا پیشنهاد تغییر می‌دهد و نقطه‌ی مشترکی را ترسیم می‌کند که برای تصویب قانون، کمیسیون باید نسبت به آن موضع‌گیری کند. پیشنهاد تغییر یافته برای شور دوم به پارلمان اروپا فرستاده می‌شود. پارلمان اروپا در شور دوم موضع مشترک شورا و کمیسیون را با اکثریت آرا تصویب می‌کند. قانون تصویب می‌شود. اگر پارلمان موضع مشترک و پیشنهاد مشترک تغییر یافته شورا و کمیسیون اروپا را با اکثریت مطلق آرا نپذیرد، طرح شکست خورده و قانونی تصویب نمی‌شود.
حق شاهانه
"حق تعیین بودجه" حقی شاهانه است که پارلمان اتحادیه اروپا از آن برخوردار است. بودجه سال ۲۰۰۹ اتحادیه اروپا ۱۳۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون یورو است. درباره محل و نحوه مصرف این بودجه، پارلمان و شورای اتحادیهی اروپا با هم تصمیم می‌گیرند. به این منظور چارچوبی چندساله برای امور مالی تعیین می‌شود. چارچوب مالی جاری، سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۳ را دربر گرفته است. بالاترین مرز بودجه‌ی سالانه‌ی اتحادیهی اروپا ۲۴ برابر با یک و بیست‌وچهار صدم درصد درآمد ناخالص ملی اعضای اتحادیهی اروپا تعیین شده است. در برخی از موارد، حرف آخر را پارلمان میزند. مثلا آنجا که صحبت از سیاست منطقه‌ای یا مبارزه با بیکاری در میان است. در مورد مخارج الزامی، حرف آخر را شورای اتحادیهی اروپا میزند.
پس از تصویب یک قانون یا تصویب بودجه‌ی سالانه، این وظیفه‌ی پارلمان اروپاست که اجرای آن را زیر نظر بگیرد.
برای کنترل مصرف بودجه‌ی اتحادیه، کمیته‌ی کنترل بودجه تشکیل شده است. پارلمان اروپا، پس از پایان سال مالی می‌تواند این کمیته را منحل یا ابقا کند.
اگر تخلفات بزرگی از سوی سازمان‌های گوناگون این اتحادیه یا اعضا سر بزند که علیه حقوق عمومی این اتحادیه باشد، پارلمان اروپا حق تشکیل کمیته‌های بازرسی برای کنترل عمل پارلمان و شورا را دارد.
انتخاب کمیسیون اتحادیهی اروپا
کمیسیون اروپا پاسدار منافع اتحادیهی اروپاست. این کمیسیون بر روی پیشنهادات جدید برای وضع قوانین جدید اروپایی کار می‌کند که به پارلمان و شورای اروپا ارائه می‌دهد. کمیسیون در حقیقت قوه‌ی مجریه‌ی اتحادیهی اروپاست، یعنی مسئول اجرای تصمیمات و قوانین تصویب شده در پارلمان اروپا. کمیسیون، مستقل از حکومت‌های کشورهای عضو اتحادیه عمل می‌کند و هر ۵ سال یک‌بار انتخاب می‌شود. برای برگزیدن اعضای جدید کمیسیون، موافقت پارلمان الزامی است. این کمیسیون از نظر سیاسی در برابر پارلمان پاسخگوست. پارلمان می‌تواند از کمیسیون سلب اعتماد کند و استعفای آن را خواستار شود.
رئیس کمیسیون اتحادیهی اروپا از سوی شورای این اتحادیه که متشکل از رؤسای دولت‌های عضو است، پیشنهاد می‌شود. اگر پارلمان با اکثریت نسبی آرا با این پیشنهاد موافق باشد، فرد پیشنهادی به عنوان رئیس کمیسیون برگزیده می‌شود. اگر پارلمان با پیشنهاد شورا مخالفت کند، این شورا یک ماه فرصت دارد تا نامزد جدیدی به پارلمان معرفی کند.
در صورت موافقت پارلمان با نامزد پیشنهادی، رئیس آینده‌ی کمیسیون اروپا اعضای کمیسیون، یعنی کمیسرها را پیشنهاد می‌کند. در این باره او با شورای اتحادیهی اروپا توافق می‌کند. در صورتی که شورا با این اعضا موافق باشد، رأی گیری درباره‌ی کل این کمیسیون در نهایت به عهده‌ی پارلمان اروپاست.
اگر پارلمان اروپا با افراد پیشنهادی با اکثریت آرا موافقت کند، شورای اتحادیه کمیسیون جدید اتحادیهی اروپا را رسما اعلام می‌کند.
نویسنده: آذین حیدری‌نژاد
تحریریه: جواد طالعی