وضعیت پناهندگان ایرانی در ایالت بایرن آلمان

پس از جنگ جهانی دوم ایالت بایرن پناهگاه حدود ۲ میلیون آلمانی‌تباراروپای شرقی شد. مهاجرت آلمانی‌تباران به این ایالت تا به امروز نیز مشکلی بوجود نیاورده است. اما در سال‌های اخیر این ایالت ثروتمند آلمان پناهگاه مهاجرانی بوده است که به دلیل سرکوب و فشارهای سیاسی مجبور به جلای وطن شده‌اند. تعدادی از ایرانیان پناهجو نیز بناچار دوره‌ای از اقامت خود در آلمان را در این ایالت سپری کردند.

توبیاس کلاوس، از اعضای "شورای پناهندگی بایرن" که در مونیخ مستقر است، به دویچه وله می‌گوید که بیش از ۱۰ هزار پناهجو در ۱۴۰ کمپ پناهندگی بایرن زندگی می‌کنند. به گفته این کارشناس و فعال در امور پناهندگان، وضعیت پناهندگی در این ایالت غیرقابل تحمل شده است. آقای کلاوس اضافه می‌کند که از شمار دقیق ایرانیان در میان پناهندگان اطلاعی ندارد و تا بحال نیز ادارات بایرن آماری در این زمینه منتشر نکرده‌اند.

خودکشی پناهجویان ایرانی در بایرن

شرایط بد نگهداری پناهندگان در ایالت بایرن آلمان بعد از خودکشی محمد رهسپار، پناهجوی ایرانی در کمپ پناهندگی وورتسبورگ، بر سر زبان‌ها افتاد. محمد رهسپار، ۲۹ ساله، یکشنبه ۲۹ ژانویه ۲۰۱۲ در کمپ پناهندگی وورتسبورگ واقع در ایالت بایرن آلمان خودکشی کرد. او خود را از پنجره اتاق‌اش حلق‌آویز کرده بود.

حدود یک ماه بعد ازاین واقعه حامد سمیعی، یک پناهجوی ۲۸ ساله دیگر ایرانی، در شامگاه پنج‌شنبه ۷ مارس ۲۰۱۳، به دلیل "افسردگی ناشی از بلاتکلیفی و فشارهای ناشی از وضعیت پناهندگی"، در کمپ پناهندگی شهرهوف واقع در ایالت بایرن آلمان با خوردن بیش از ۷۰ قرص خودکشی کرد.

پس از خودکشی پناهجویان ایرانی حرکت‌های اعتراضی نسبت به وضعیت پناهجویان در آلمان بالا گرفت و توجه مردم و سیاستمداران این کشور را به وضعیت بد پناهندگان بیشتر جلب کرد. راهپیمایی بیش از ۵۰ پناهجو از کشورهایی چون ایران، افغانستان و غنا از وورتسبورگ به برلین یکی از حرکت‌های اعتراضی پناهجویان بود که انعکاس قابل‌ توجهی در رسانه‌ها پیدا کرد. اما این مسئله تا چه حد وضعیت پناهجویان در بایرن را تغییر داد؟

پناهجویان ایرانی، از خودکشی تا عصیان

هومر هدایت‌زاده حدود دو سال است که در یکی از کمپ‌های پناهندگی آلمان زندگی می‌کند. وی به دویچه وله می‌گوید: «کمپ‌های پناهندگی بایرن بیشتر به زندان شبیه‌اند. توالت عمومی‌، حمام عمومی و اتاق خواب عمومی دارند. برخی از پناهجویان سال‌ها مجبور به اقامت در چنین کمپ‌هایی بوده‌اند.»

آقای هدایت‌زاده وضعیت پناهجویی در ایالت بایرن را چنین توصیف می‌کند: «از اولین روزی که وارد آلمان می‌شوید حق انتخاب محل زندگی خودتان را ندارید و طبق قانونی بنام "رزیدنس فلیشت" (Residenzpflicht) [دستوری که پناهجو را موظف می‌کند تنها در محدوده‌ای اقامت داشته باشد که مقامات آلمانی مقرر کرده‌اند] به شما اجازه نمی‌دهند از یک محدوده جغرافیایی خارج شوید. اولین روزی که بسته غذایی‌تان را دم اتاقتان می‌آورند، انتظار دارند بدون اعتراض غذاهای انتخاب شده را بخورید. نداشتن حق تحصیل و حق کار، وقتی از خارج از فضای پناهجویی به آن نگاه کنیم و به جامعه‌ای مثل آلمان فکر کنیم،به نظر مضحک می‌آید، ولی این چیزها وجود دارد. مجموعه اینها شما را ایزوله می‌کند و خارج از جامعه می‌گذارد و شما توان برقراری ارتباط کلامی را ندارید.»

بنابه گفته‌ی هدایت‌زاده، وضعیت موجود در کمپ‌های پناهندگی، پناهجویان را تا آستانه "فروپاشی روحی" سوق می‌دهد.

فشار روحی و مبارزه پناهجویان

هومر هدایت‌زاده همچنین تعریف می‌کند که مرگ دردناک محمد رهسپار، پناهجوی جوان ایرانی در وورتسبورگ بایرن، باعث عصیان پناهجویان مقیم این ایالت شد. این پناهجوی ایرانی در این باره می‌گوید: «ما تلاش کردیم که خودکشی پناهجویان یک نرم قابل پذیرش نشود و مبارزه گروه ما موج جدیدی را آغاز کرد که عکس‌العمل به مرگ بود.»

هدایت‌زاده، از سخنگویان معترضان، به دویچه وله می‌گوید: «اعتراض ما در چادری در وورتسبورگ آغاز شد و به پایتخت آلمان رسید و پس از یک سال با شعار مشابه به ۳ کشور اروپا گسترش پیدا کرد. حالا این مبارزه از یک "آکسیون" خارج شده و به گونه‌ای وسیع‌تر به مبارزات "ناشهروندان" تبدیل شده است و پناهجویان کشورهای مختلف در آن شریک هستند. پناهجویان مسافتی حدود ۶۵۰ کیلومتر را از ورتسبورگ تا برلین پیاده پیمودند و با نمایندگان وزیر کشور و خانم مرکل، صدراعظم آلمان، گفتگو کردند. برای نخستین بار پناهجویان در پارلمان آلمان صحبت ‌کردند و شرایط خود را شرح دادند. حدود ۲ یا ۳ ماه موضوع پناهجویان در راس موضوعات رسانه‌های آلمان بود.»

قوانین محلی پناهندگی بایرن

صادق فراهانی، پناهجوی دیگر ایرانی، هم جزو معترضانی است که از وورتسبورگ تا برلین را پیاده رفته‌اند. او به جزئیات بیشتری اشاره می‌کند و می‌گوید: «من در کمپ پناهندگی "شاف‌هوف اشتراسه" نورنبرگ زندگی می‌کنم. حدود ۲۳۰ نفر در کمپ هستند که از این تعداد حدود ۲۰ تا ۲۵ نفر ایرانی‌اند. ما در "براندن‌بورگر تورم" برلین با نمایندگان دولت صحبت کردیم و قرار شد به خواسته‌های ما رسیدگی کنند، اما درخواست‌های ما تابحال عملی نشده است.»

فراهانی اضافه می‌کند: «ما هنوز هم در کمپ پاکت غذایی می‌گیریم. وضع نظافت بد است، حمام و آشپزخانه کثیف و در و دیوار خراب است. بسیاری از پناهجویان به خاطر فشارها از داروهای روان گردان استفاده می‌کنند.»

آقای فراهانی "ممنوعیت خروج از محل زندگی"، "دادن پاکت غذایی" و "وجود کمپ‌های پناهجویان" در ایالت بایرن را مغایر با قوانین آلمان می‌داند.

توبیاس کلاوس، از شورای پناهندگی بایرن، دلیل بدرفتاری با پناهندگان را این‌گونه توضیح می‌دهد: «وضعیت پناهندگی را آنقدر سخت می‌کنند تا پناهجویان داوطلبانه به کشور خود برگردند. یا اینکه این هشداری است به پناهجویانی که اگر به بایرن بیایند به کمپ‌های پناهندگی خواهند رفت و عمر خود را در آنجا بیهوده تلف خواهند کرد.»

این کارشناس از سیاست حزب حاکم در بایرن، "اتحاد احزاب سوسیال مسیحی و سوسیال دمکرات"، هم انتقاد می‌کند که به نظر وی، با سیاست‌های غلط فشار بر پناهجویان را بیشتر کرده است.

امید به تغییر وضعیت پناهندگان در بایرن

اعتراض‌های خیابانی ماه‌های اخیر در شهرهای مختلف بایرن و برلین چه تاثیری بر وضعیت پناهندگی در آلمان و بایرن داشت؟

هومر هدایت‌زاده، یکی از سازمان دهندگان اعتراض‌های خیابانی علیه وضعیت بد پناهندگی، در این رابطه به دویچه وله می‌گوید: « یکی از پیامدهای این اعتراض‌ها این است که در بعضی از ایالات آلمان "رزیدنس فلیشت" برداشته شد. سبد پولی پناهحویان از ۴۰ یورو به ۱۳۵ یورو در ماه افزایش پیدا کرد. پناهجویان در بخش‌هایی از آلمان شرایط روزمره بهتری پیدا کردند و من فکر می‌کنم این نتیجه مبارزات خود پناهجویان بوده است.»

اما صادق فراهانی و هومر هدایت زاده، هر دو پناهجوی ایرانی که با دویچه وله صحبت کردند، تاکید می‌کنند که به رغم مبارزه ماه‌های اخیر پناهجویان و دستاوردهای کلی آنان، تغییری جدی در وضعیت پناهجویان در ایالت بایرن رخ نداده است. آنها می‌گویند، از یک سوی فشار به پناهندگان در بایرن بیشتر می‌شود، اما به همان مقدار نیز اعتراض پناهجویان تشدید یافته است.

هدایت زاده در این مورد چنین توضیح می‌دهد: «تصمیم گرفتیم مرکز مبارزات خیابانی علیه وضعیت بد پناهندگی رابه ایالت بایرن انتقال دهیم. چادر اعتراض ما "ناشهروندان" در شهرهای مختلف این ایالت برپاست و قصد داریم پناهجویان را در نواحی کوچک بایرن هم سازماندهی کنیم تا اعتراض‌ها همچنان ادامه پیدا کند.»