وضعیت خبررسانی از غزه و نقش اینترنت در انتشار "حقیقت"
۱۳۸۷ دی ۱۷, سه‌شنبه
آن سوی مرزهای غزه، جایی که این روزها آسمان و زمینش هر لحظه به لرزه در می‌آیند، برای خبرنگاران خارجی، منطقه‌ای ممنوعه است که ورود به آن به هیچ روی امکان‌پذیر نیست. همه‌ی آنچه که درباره‌ی شمار کشته‌شدگان در رسانه‌های سراسر جهان مخابره می‌شود، آماری هستند که از سوی حماس یا ارتش اسرائیل در دسترس خبرنگاران قرار گرفته‌اند. هیچ کس از درستی این آمار و خبرها اطمینان ندارد و هر لحظه هم یکی از طرفین درگیری خبر اعلام شده از سوی جناح مخالف را رد می‌کند.
نمونه چنین خبرهای ضد و نقیضی، گروگان گرفته شدن دو سرباز اسرائیلی و کشته شدن چند اسرائیلی دیگر از سوی نیروهای حماس بود که با تکذیب ارتش اسرائیل روبرو شد. هنگامی که بنیامین روتلند سخنگوی ارتش اسرائیل در برابر پرسش خبرنگارشبکه هفت تلویزیونی اسرائیل قرار گرفت که از او جوابی را درباره صحت این شایعه، که به طور وسیعی پخش شده بود، می‌خواست، تنها به گفتن این امر بسنده کرد که: «در این لحظه تنها چیزی که می‌توانم بگویم این است که به ما هیچ خبری مبنی بر گروگان گرفته شدن سربازان نرسیده است. حماس به طرز تمسخر آمیزی از رسانه‌ها سوء استفاده می‌کند و تمام مدت هم دروغ می‌گوید.»
مشابه اظهار نظرهایی از این دست که توسط سخنگوی اسرائیل بیان شده‌اند، به طور چشمگیری در اینترنت به چشم می‌خورند. پیش از آغاز حمله‌های زمینی اسرائیل به نوار غزه، ارتش اسرائیل "حمله‌‌ای اطلاعاتی" گسترده‌ای را در اینترنت به راه انداخت که در این راه بیشترین بهره را هم از سایت اینترنتی "یوتوب" برد.
اگر اسرائیل، حماس را متهم به فریب دادن رسانه‌ها و جوسازی سیاسی می‌کند، خود به خوبی از قدرت و نفوذی که رسانه‌ها در این بحران ایفا می‌کند، آگاه است. روتلند این موضوع را انکار نمی‌کند و می‌افزاید: «علاوه بر همه عملیات‌های زمینی و هوایی، ما به رسانه‌ها به چشم یک خط مقدم نگاه می‌کنیم. جبهه‌ای که در خاک آن، می‌توان به انواع مختلف بازنده یا برنده این جنگ بود.»
اینترنت ابزاری برای انتشار "حقیقت"
یکی از نمونه‌های تبلیغاتی اسرائیل، تصویرهای ویدیویی هستند که خلبانان جنگنده‌های اسرائیلی آنها را ضبط کرده‌اند. در این فیلم‌ها سقف مدارس یا مکان‌های عمومی دیده می‌شوند که حماس از آنها به عنوان سکوی پرتاب موشک‌هایش استفاده می‌کند. هدف اسرائیل با نشان داده این تصاویر این است که ثابت کند چگونه حماس از غیرنظامیان برای رسیدن به اهداف خود سود می‌جوید. با این همه این استراتژی اسرائیل همیشه هم کارساز نبوده است.
در یکی از همین فیلم‌ها که به تازگی منتشر شد، دو کامیون در حال جا به جا کردن موشک‌های حماس دیده می‌شوند. یکی از سازمان‌های حقوق بشری اسرائیل موفق شد تا این فیلم را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهد. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که این موشک‌ها چیزی نیستند به جز لوله‌های معمولی‌ای که متعلق به مالک یک کارگاه واقع در غزه بودند که از ترس حمله‌های هوایی اسرائیل در صدد مخفی کردن آنها در جایی امن بود.
به محض پخش شدن این خبر، فیلم ویدیویی مربوطه به سرعت از روی یوتوب برداشته شد اما پس از مدتی دوباره بر روی سایت قرار گرفت. در پنج روز اخیر، به گفته سخنگوی ارتش اسرائیل، بیش از دو میلیون کلیلک در یوتوب نصیب اسرائیلی‌ها شده است.
پخش شدن خبرهای جنگ نه از طریق رسانه‌ها یا خبرنگاران، بلکه از طریق طرفین درگیری، ان هم در اینترنت، روشی است تازه که دستکم در دو جنگ بزرگ سال‌های پیش روی نداده بود.
جنگ کویت تحت سانسور شدید آمریکایی‌ها و عراقی‌ها پیش رفت. در جنگ آمریکا با عراق هم، آمریکایی‌ها از روش به کارگیری خبرنگاران از پیش تعیین شده استفاده کردند که این امر مورد انتقاد شدید و همه جانبه رسانه‌ها در همان زمان قرار گرفت.
حال در این درگیری جدید، اینترنت تبدیل به مکانی شده است که سراغ خبرهای جنگ را در آن باید گرفت و به اصطلاح "حقیقت" در آن منتشر می‌شود. اما نکته مهم در این میان این است که در جنگ‌ها همیشه اولین چیزی که جان خود را از دست می‌دهد حقیقت است.