واکسن روسی کرونا؛ تردید نسبت به تحقیقات روس‌ها
۱۳۹۹ شهریور ۳۰, یکشنبه
قرار است در روزهای آینده در مجله تخصصی "لنست" نامه‌ی سرگشاده‌ای منتشر شود که در آن گروهی از دانشمندان از تحقیقات روسیه در مورد واکسن این کشور"Sputnik V"، (اسپوتنیک ۵) برای مقابله با کووید ۱۹ انتقاد کرده‌اند.
این تحقیقات را مجله لنست (یکی از مشهورترین هفته‌نامه‌های پزشکی در جهان)، روز ۴ سپتامبر منتشر کرد.
"Sputnik V" اولین واکسن ثبت‌شده برای مقابله با کرونا در جهان در ماه اوت به ثبت رسید. اما منتقدان با دیده‌ی تردید به نتایج منتشرشده در مورد مطالعات صورت گرفته بر روی این واکسن، می‌نگرند.
یکی از نگارندگان این نامه سرگشاده، دکتر کنستانتین آندریو است که در گفت‌وگو با دویچه وله، از مهمترین انتقادات به مطالعه منتشرشده در مورد این واکسن می‌گوید.
دویچه وله از او درباره دلایل همکاری‌اش در نوشتن این نامه به تولیدکنندگان واکسن می‌پرسد.
دکتر آندریو با تأکید بر زمینه فعالیت خود یعنی زیست‌شناسی ملکولی، می‌گوید، «نخستین موضوعی که با خواندن مقاله روس‌ها در "لنست" توجه مرا جلب کرد، شمار اندک شرکت‌کنندگان در این پژوهش بود؛ تنها ۷۶ نفر. برای اینکه مقایسه‌ای داشته باشیم به تحقیقات مرحله دوم دانشگاه آکسفورد و شرکت آسترا زنکا اشاره می‌کنم که در آن بیش از ۱۰۰۰ نفر شرکت کرده بودند.»
دکتر آندریو همچنین فقدان گروه کنترل که به آن "دارونما" (برای ایجاد اثر پلاسیبو) داده شده باشد را از اشکالات این تحقیق می‌داند و ادامه می‌دهد: «همچنین در این مطالعه، گروه‌های سنی‌ای که بیشتر در معرض اثرات منفی جانبی قرار می‌گیرند، در نظر گرفته نشده‌اند.»
این محقق همچنین اشاره می‌کند که پاسخی به این پرسش وجود ندارد که "چرا نتایج مطالعه، پیش از سر رسیدن مهلت ۱۸۰ روزهای که خود سازندگان واکسن پیش‌تر آن را تعیین کرده بودند، منتشر شده است."
نامه سرگشاده‌ای که قرار است در لنست منتشر شود، چند روز پیش توسط محققان نویسنده آن در وبلاگ Cattivi Scienziati منتشر شده بود.
در رسانه‌ها، بیش از همه، استدلالی از این نامه سرگشاده مورد توجه قرار گرفته است که بر طبق آن، در بدن بیمارانی که ترکیبات متفاوتی از واکسن را دریافت کرده‌اند و محققان روس به داده‌های آنها استناد کرده‌اند، غلظت مشابهی از آنتی‌بادی دریافت شده است. مشکل کجاست؟
دکتر آندریو به نمودارهایی که از نتایج این تحقیقات منتشرشده، اشاره می‌کند و می‌گوید: «برای نمونه غلظت لنفوسیت‌هایCD4 و CD8 (نوعی از گلبول‌های سفید خون) در ۹ بیمار کاملا مشابه است. یا هنگام مشاهده غلظت آنتی‌بادی در افراد مختلف شرکت‌کننده در آزمایش، تصویر مشابهی پدیدار می‌شود. درضمن داده‌های سایتومتری (یاخته‌سنجی) که این گرافیک‌ها بر پایه‌ی آنها ساخته شده‌اند، در دسترس عموم قرار ندارند.»
این پژوهشگر برای مقایسه به تحقیقات دانشگاه آکسفورد و آسترازنکا اشاره می‌کند و می‌گوید: «در آن مطالعه، اطلاعات تکمیلی به همراه داده‌های خام در بیش از ۱۰۰ صفحه منتشر و در دسترس قرار گرفت.»
دکتر آندریو در ادامه می‌گوید، با این حال قصد ندارد تا پیش از اطلاع از نظرات سازندگان واکسن در روسیه، نتیجه‌گیری شتابزده‌ای از این مطالعه و مشاهداتش داشته باشد.
نویسندگان این نامه سرگشاده از جمله دکتر آندریو، از همکاران روس خود خواسته‌اند که داده‌های خام آزمایش‌ها را در دسترس محققان قرار دهند. اما اگر سازندگان واکسن نتوانند توضیحات قانع‌کننده‌ای برای نتایج تحقیقاتشان ارائه دهند، چه می‌شود؟ آیا انتظار می‌رود که مجله مشهور علمی، مقاله محققان روس را حذف کند؟
دکتر آندریو هدف نویسندگان نامه سرگشاده را نه حذف این مقاله که "جلب توجه جامعه علمی به خطاهای احتمالی روش‌های به کار رفته" و "جلوگیری از دستکاری کردن نتایج تحقیقات" عنوان می‌کند. او می‌گوید: «اینکه آیا در نهایت این مسئله منجر به تصحیح نتایج تحقیق شود یا مقاله منتشر شده پس گرفته شود، این موضوعی است که به "لنست" مربوط می‌شود.»