نیکبخت: دادستان تهران تعیین می‌کرد چه کسی وارد دادگاه شود

صالح نیکبخت وکیل شش تن از فعالان سیاسی دستگیر شده در جریان اعتراض به نتایج انتخابات، می‌گوید بر خلاف قانون اجازه ورود وکیل به دادگاه را باید دادستان تهران صادر می‌کرد. او می‌گوید با وجود غیرقانونی بودن این حکم به آن تن داده تا شاید بتواند موکلانش را پس از ۵۰ روز از دستگیری‌شان در جلسه دادگاه ملاقات کند. نیکبخت زمانی که متوجه می‌شود هیچ یک از موکلانش در دادگاه حاضر نیستند، جلسه دادگاه را ترک می‌کند.

دویچه‌وله: آقای نیکبخت امروز دومین جلسه‌ی رسیدگی به اتهامات تعدادی از فعالان سیاسی بازداشت‌شده برگزار شد. آیا شما به‌عنوان وکیل تعدادی از این متهمان در دادگاه امروز حضور داشتید؟

صالح نیکبخت: من امروز به تصور این که موکلین من، یعنی آقایان ابطحی، مهندس بهزاد نبوی، مهندس محسن صفایی فراهانی، دکتر محسن امین‌زاده، دکتر عبدالله رمضانزاده و مازیار بهاری را به این دادگاه می‌آورند، در صحن دادگاه حضور پیدا کردم و هیچ گونه ممانعتی برای شرکت در جلسه برای من فراهم نیامد. اما وقتی مشاهده کردم که موکلین من به این دادگاه نیامده ‌بودند، حالا یا از طرف مقامات آنان را نیاورده بودند و یا این که خودشان نیامده بودند، این برای من محرز نیست و از طرف دیگر بعد راجع به این که چون پرونده‌ی آنان را نخواندم و حضوراً و در تنهایی با آنان ملاقات نکرده بودم، از ماندن در صحن دادگاه خودداری کردم و پیش از آن که جلسه به صورت رسمی تشکیل بشود، از دادگاه خارج شدم.

تعدادی از خانواده‌ها از وکلا درخواست کرده بودند که اصلاً در این دادگاه شرکت نکنند؟ آیا شما مورد چنین درخواستی واقع شدید؟

هیچکدام از موکلین من و خانواده‌هایشان چنین درخواستی از من نکرده‌اند و از طرف دیگر رابطه من با همه‌ی این افراد آشنایی است که از قبل با آنان داشتم و غیر از این که رابطه‌ی وکیل و موکل با آنان را دارم، رابطه‌ی دوستانه‌ای با خود آن افرادی که در بند هستند نیز داشته‌ام. به این جهت هیچ کدام از آنها چنین درخواستی از من نکرده‌اند و همواره هم هرگونه تصمیمی در این مورد را به شخص خودم واگذار می‌کنند. با توجه به این که وکیل صرفنظر از این که سیر دادگاه قانونی ‌است یا غیرقانونی، خودش تعهداتی دارد و باید نرم‌هایی را رعایت بکند و تشخیص بدهد که چه موقع کاری انجام بدهد و چه موقع کاری انجام ندهد، من امروز رفتم دادگاه و چون گفتند دادستان باید مجوز ورود به وکلا بدهد، حتا با وجود این که این کار را قانونی نمی‌دانم به دفتر دادستان تهران هم مراجعه کردم. من این کار را با این که غیرقانونی می‌دانم و اصلاً نباید دادستان برای افراد مجوز ورود صادر بکند، صرفاً به خاطر این که انتظار داشتم حداقل در جلسه‌ی دادگاه موکلین‌ام را ببینم، مراجعه کردم و از دادستان محترم تهران هم مجوز ورود گرفتم. ولی وقتی وارد شدم و دیدم که آنان نیستند، دیگر دلیلی برای ماندن من در آن جلسه‌ی دادگاه نبود و از نشستن‌ بر روی صندلی وکلایی که موکلین‌شان در آنجا نیستند، خودداری کردم و با میل خودم وارد جلسه‌ی دادگاه نشدم.

آقای نیکبخت اشاره کردید که شما خودتان بواسطه‌ی شغل‌تان تشخیص می‌دهید که کاری را انجام بدهید یا ندهید و روندی قانونی هست یا غیرقانونی. آیا به تشخیص شما روند تاکنونی دادگاه متهمان و فعالان سیاسی قانونی بوده است؟

من سیر این دادگاه را اساساً طبق روال قانونی نمی‌دانم و امروز هم اگر موکلین‌ام در جلسه‌ی دادگاه می‌بودند، متن اعتراض خودم را می‌خواندم. ولی برای این که هیچ‌گونه مشکلی بوجود نیاید و من متهم نشوم به این که سیاسی‌کاری می‌کنم، این کار را در جلسه‌ی امروز دادگاه انجام ندادم. ولی من به این جریان دادرسی حداقل ۱۰ ایراد وارد کرده‌ام که فردا این را تقدیم دادگاه می‌کنم و بعد از آن ممکن است راجع به این ایراداتی که مطرح کردم صحبت کنم. الان صحبت نمی‌کنم.

یکی از کسانی که امروز در دادگاه مورد محاکمه قرار گرفت، شخصی بود به نام رضا رفیعی‌فروشان که از اتهاماتش یکی این بود که به گفته‌ی خودش سایت «رأی من کجاست؟» را طراحی و راه‌اندازی کرده و گفته است که کار من این بوده که در راهپیمایی‌ها شرکت می‌کردم و با تلفن همراه تصویربرداری می‌کردم و این تصاویر را روی صفحه‌ی سایت «رأی من کجاست؟» می‌گذاشتم. آیا این عمل از نظر قانونی واقعاً عملی مجرمانه محسوب می‌شود؟

چون من در جلسه‌ی دادگاه حضور نداشتم، نمی‌دانم واقعاً ماهیت اظهارات ایشان چه هست. ولی در همین حدی که شما منعکس کردید، من این عمل را جرم نمی‌دانم و در قانون مجازات اسلامی ایران و نظام کیفری کشور ما اصل قانونی بودن جرم و مجازات پذیرفته شده است. تا زمانی که موضوعی قبلاً در قانون ما به‌عنوان جرم پذیرفته نشده باشد و برای آن هم مجازات مشخص تعیین نشده باشد، ما نمی‌توانیم آن عمل را جرم بدانیم و برای آن موضوع هم مجازاتی تعیین بکنیم. مضافاً این که در قانون جزایی ایران و همچنین در فقه امامیه که کشور ما از لحاظ نظام کیفری یکی از منابع اصلی‌اش فقه امامیه هست، در مورد مسایل جزایی و کیفری از هرگونه قیاس، تمثیل و غیره خودداری می‌کنند و نمی‌توانند بگویند این عمل مانند آن عمل است. به این جهت من در حدی که شما سوال کردید، این را جرم نمی‌دانم. چیزی که قبلاً به‌عنوان جرم اعلام نشده باشد، نمی‌توانید بعداً بدون آن که این مسئله را روشن کرده باشید و به‌عنوان جرم اعلام کرده باشید و برای آن مجازات تعیین کرده باشید، آن را جرم بدانید و مردم را به این جهت تعقیب کنید.

و اتهام دیگری که مرتباً از آن نام برده می‌شود، ارتباط با دیپلمات‌های خارجی است. امروز هم در دادگاه یکی از اشخاصی که محاکمه شد و کارمند سفارت انگلیس است، آقای محمدحسین رسام، گفته است کارش ارتباط گیری با اصلاح‌طلبان ازجمله آقایان عطریانفر، لیلاز و شمس‌الواعظین بوده است. چون اینها راحت‌تر با دیپلمات‌های خارجی صحبت می‌کردند. آیا ارتباط با دیپلمات‌های خارجی طبق قوانین ایران عنوان مجرمانه است؟

در قوانین ایران بویژه در قانون احزاب، احزاب و سازمانها و گروهها و در امتداد آن افراد را از تماس با سفارت‌خانه‌های خارجی منع کرده‌اند. حالا این که ایشان چه رابطه‌ای بین این افراد و سفارتخانه‌ها برقرار کرده باشد، من کاری به این موضوع ندارم. ولی تصور نمی‌کنم این افراد و این شخصیت‌ها کسانی باشند که اگر مثلاً حتا مصاحبه یا ملاقاتی کرده باشند، در خلاف جهت منافع ملی کشور از آن استفاده بکنند. برای این که همه‌ی آنها انسانهای مسلمان و وطن‌پرستی هستند و در آنها به همان نسبت که صبغه‌ی اسلامی و مسلمان‌بودنشان قوی است، صبغه‌ی وطن‌دوستی آنها هم خیلی قوی است. من تصور نمی‌کنم هرگز یکی از اینها برخلاف منافع میهن خود قدمی برداشته باشد.

مصاحبه‌گر: میترا شجاعی
تحریریه: مصطفی ملکان