قزاقستان؛ پاسخ مثبت روسیه و متحدان به تقاضای اعزام نیرو

در پی درخواست  قاسم جومارت توقایف، رئیس جمهور قزاقستان از کشورهای عضو امنیت دسته‌جمعی برای مقابله با ناآرامی‌ها در این کشور، این پیمان بلافاصله به این درخواست واکنش مثبت نشان داده است.

پیمان امنیت جمعی یک نهاد همکاری‌های نظامی با محوریت روسیه و شماری از جمهوری‌های سابق اتحاد شوروی است. نیکول پاشینیان،  نخست‌وزیر ارمنستان که در حال حاضر ریاست دوره‌ای این پیمان را به عهده دارد صبح پنجشنبه، ۱۷ دی، در صفحه فیسبوک خود نوشت که اعزام نیرو به قزافستان برای "مدتی محدود" تصویب شده است تا این کشور "آرامش و حالت عادی" خود را بازیابد.

 پیمان امنیت دسته جمعی از روسیه، قزاقستان، ارمنستان و سه جمهوری دیگر اتحاد شوروی سابق تشکیل شده است.

تقاضای کمک از پیمان امنیت دسته جمعی نشانه‌ای از گستردگی و خشونت‌بارشدن دامنه اعتراضات و عدم توان دولت قزاقستان در کنترل آنها تلقی می‌شود.

در روزهای ابتدایی سال ۲۰۲۲، ساکنان شهرهایی در غرب قزاقستان که منطقه تولید نفت این کشور به شمار می‌رود نسبت به افزایش دو برابری قیمت گاز مایع اعتراض کردند. توقایف روز سه‌شنبه، ۴ ژانویه اعلام کرد که حاضر است تقاضای اصلی معترضان را برآورده کند و قیمت سوخت را کاهش دهد. این وعده اما موثر واقع نشد و دامنه اعتراضات به شهرهای دیگر کشیده شد.

حبرگزاری‌ها از کشته شدن دهها معترض خبر داده‌اند.

دست به دست شدن فرودگاه اصلی کشور

روز چهارشنبه هزاران معترض به مراکز دولتی در کلان‌شهر آلماتی که مرکز اقتصادی کشور به شمار می‌رود حمله کردند و مقر ریاست جمهوری را نیز به آتش کشیدند.

معترضان همچنین اقدام به تخریب بنای یادبود نورسلطان نظربایف، رئیس جمهوری سابق، در شهر تالدی قورغان قزاقستان، مرکز منطقه آلماتی کردند.

به نوشته رسانه‌های روسیه، معترضان تلاش کردند مجسمه نظربایف در این شهر را با طناب فرواندازند و بنای بزرگداشت او را از بین ببرند. ویدئوی این اقدام معترضان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.

 آخرین خبرها از خروج فرودگاه اصلی قزافستان از دست معترضان حکایت دارد. توقایف روز پنجشنبه گفت که "نیروی هوایی در مقابله‌ای سخت با تروریست‌هایی بوده است که پنج هواپیما را در کنترل خود گرفته بودند." با این همه نشانه‌ای از شروع دوباره پروازها از این فرودگاه در دست نیست.

همین رسانه‌ها از کشته‌شدن دستکم ۸ پلیس و سرباز در اعتراضات خبر می‌دهند. وزارت کشور هم از مجروح‌شدن ۳۱۷ نیروی امنیتی خبر داده است. بنا بر داده‌های رسمی تنها در شب منتهی به چهارشنبه بیش از ۲۰۰ نفر بازداشت شده‌اند.

اینترنت و شبکه‌های اجتماعی خاموش شده‌اند

توقایف، رئیس جمهور، در تمام کشور به مدت دو هفته حالت فوق‌العاده اعلام کرده است. محدویت آزادی رفت و آمد، منع عبور و مرور شبانه و ممنوعیت هرگونه تجمع جزو مقررات حالت فوق‌العاده‌اند. اینترنت و شبکه‌های اجتماعی که عمده‌ترین کانال تبادل اطلاعات متعرضان بوده است از دسترس خارج شده‌اند.  به نوشته خبرگزاری روسی تاس، پرتال‌های مربوط به ریاست جمهوری و موسسات دولتی نیز قابل دسترس نیستند. شماری از شبکه‌های تلویزیونی نیز کار خود را متوقف کرده‌اند.

توقایف "گروه‌های تروریستی" را متهم کرده است که هدایت اعتراضات را به دست دارند. او این گروه‌ها را آموزش‌یافته خارج معرفی کرده و برای مقابله با آنها از "پیمان امنیت دسته‌جمعی تقاضای کمک کرده است".

پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان نیز گفته است که اعتراضات نتیجه "دخالت خارجی" در اوضاع قزاقستان است.

آمریکا: روسیه اتهام بی‌اساس می‌زند

جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید آمریکا این اتهامات روسیه را که ایالات متحده در ناآرامی‌های قزاقستان نقشی دارد، رد کرده است. او گفت که این ادعاها مطلقا بی‌اساس هستند و بخشی از سناریوی روسیه برای پخش و نشر اخبار جعلی به شمار می‌آیند.

هم ایالات متحده و هم اتحادیه اروپا دولت قزافستان را به خویشتنداری فراخوانده‌اند.

اعتراضات گسترده در قزافستان کمتر سابقه داشته است. ناآرامی‌های کنونی بزرگترین بحران دوران ریاست جمهوری توقایف به شمار می‌روند. او از سال ۲۰۱۹ جانشین نورسلطان نظربایف شده است که برای سه دهه زمام امور قزاقستان را در دست داشت و هنوز هم با عنوان "پیشوای ملت" در پشت صحنه هدایت‌گر امور است.

نظربایف از متحدان نزدیک ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به شمار می‌رود. وزارت خارجه روسیه در واکنش به ناآرامی‌ها در قزاقستان با بیان این که از "راه‌حل‌های صلح‌آمیز برای حل مشکلات در این کشور" حمایت می‌کند ابراز امیدواری کرده است که "وضعیت در همسایه جنوبی به سرعت به حال عادی بازگردد".